Arangkada of Leo Lastimosa for June 3, 2012

Panudya ni Arroyo


Ang labing gikuyawan sa pagka-konbikto ni kanhi chief justice Renato Corona ug sa iyang pagkalagpot sa Korte Suprema mao si kanhi presidente Gloria Arroyo.  Kay wa nay makababag sa mga paningkamot sa pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino pagsusi sa nangalisbong mga transaksiyon sa siyam ka tuig niyang pagtungkawo sa Malakanyang gikan sa 2001 hangtod sa 2010.
Wa kaugpo ang mga imbestigasyon sa Kongreso sa mga eskandalo ni Arroyo kay gipatak-om ug gitagoan man niya ang mga opisyal nga nahilambigit.  Bisan wa na sa Malakanyang, padayong gisabotahe ni Arroyo ang mga imbestigasyon sa mga anomaliya nga gipasangil batok niya pinaagi nilang kanhi Ombudswoman Merceditas Gutierrez ug Corona.

-o0o-

Kay giyak-an man ni Gutierrez ang tanang kaso nga naglambigit nila ni Arroyo ug mga alyado, apil nang mga kasong pagpangawkaw sa Sugbo, gitukod ni Aquino ang "Truth Commission" ug gitudlo silang kanhi chief justice Hilaro Davide Jr. ug ubang mga sakop nga pulos nabantog sa ilang kaligdong.
Tahas unta sa komisyon mao ang pagtarung pag-imbestigar sa Hello Garci, NBN-ZTE, Fertilizer scam ug ubang eskandalo.  Nga wa gyod himoa ni Gutierrez bisan giunsa siya og apura.  Apan wa pa gani kalingkod sa ilang mga buhatan silang Davide ug kaubanan, abtik kaayo si Corona nga nibasura sa legalidad sa komisyon.

-o0o-

Maayo na lang nga ni-resign si Gutierrez human gi-impeach sa Kongreso niadtong Marso sa niaging tuig.  Sa wa pang kaginhawa og luag ang Malakanyang, nisuway paglayas si kanhi presidente Arroyo.  Salamat sa temporary restraining order (TRO) nga dalidali nga giluwatan nilang Corona ug ubang mahistrado.
Maong wa nay laing kapilian si Aquino.  Di makabuylo ang iyang gisaad nga kampanya batok sa pangurakot bisan bag-o ug mas kasaligan nang Ombudswoman kay masango man lang gihapon sa Korte Suprema matag higayon nga maapiki silang Arroyo ug mga alyado.  Maong bisan sa katungason ug sa mga pasidaan nga mameligrong mapakyas, gidasig ni Aquino ang iyang alyadong mga kongresista pag-impeach ni Corona.

-o0o-

Bisan sa kapaspas sa impeachment ni Corona, nga gipaluyohan sa makabungog nga mayoriya sa House of Representatives, gideklarar nang daan nga mapilde si Aquino kay di niya kontrolado ang Senado.  Mga turutot nilang Arroyo ug Corona nitataw ganing daan nga mahuyang ug mainutil si Aquino kon magpabilin si Corona sa katungdanan.
Ang pasiunang mga bulilyaso sa House Prosecution Panel sa impeachment trial wa katabang sa kawsa ni Aquino.  Apan ang kinabag-an sa katawhan nagpadayon pagsuporta niya.  Maong ang giisip nga imposibleng tahas pagtangtang ni Corona, kansang termino hangtod pa unta sa 2018, gipatuman sa Senado sa botong 20-3.
Way makabasol ni Arroyo nga mas gipalihok pang bangis niyang makinarya sa propaganda.  Kay bisan ang gikublan niyang tanlag nakabatyag nga nagkaduol nang adlaw sa panudya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 2, 2012

Abuso sa wage boards


Panahon nang sublion sa Kongreso ang managlahing suholan sa nagkalainlaing rehiyon.  Panahon nang susihon sa mga kongresista ug mga senador ang dakong kadaot nga namugna sa ilang gitukod nga regional wage boards.  Panahon nang tul-iron ang dakong kasaypanan nga nahimo sa pagbuak-buak sa gahom pagtakda sa minimum nga suholan.
Sa pagsugod sa wage boards sa pag-iyahay pagtakda sa managlahing suholan, gipakaingon natong kasamtangan lang ang kalainan.  Kay gipaabot ang Kongreso nga mosubli matag karon ug unya ug motakda og mas makiangayong nasudnong suholan.  Apan human sa kataposang legislated wage increase niadtong 1989, napamatud-an nga ang Kongreso nangiyugpos lang sa pagpatuyang sa mga sakop sa wage boards sa ilang gibati.

-o0o-

Ang kataposang uminto sa suholan nga gimando sa Kongreso nahitabo atol pa sa pamunoan ni anhing presidente Cory Aquino.  Sa kinatibuk-an sa mga pamunoan nilang Fidel Ramos, Joseph Estrada ug Gloria Arroyo, wa na gyod manginlabot ang Kongreso sa suholan.  Duha ka tuig human nakalingkod sa Malakanyang, si Presidente Noynoy Aquino wa mopakita og timaan nga motamod sa kabilin sa iyang inahan.
Labing makahulagway sa eskandalo sa 13 ka tuig nga pagpabaya sa Kongreso mao ang higanteng kang-a sa suholan sa mga rehiyon.  Pananglitan, P456 na sa Metro Manila apan P305 ra sa Central Visayas.  Panahon nang duklon sa Kongreso ang wage boards nga dakong bakak nga P151 nay kalainan sa inadlawng cost of living sa mga rehiyon.

-o0o-

Tungod sa paglingiw-lingiw sa Kongreso, gipakaingon sa mga sakop sa wage boards nga independente silang republika.  Kay pulos man mga tinudlo sa presidente sa Republika sa Pilipinas, inabagan sa ka-feeling hawod, nagtuong mahimo bisan unsay ilang gusto, apil nang pag-imbento og ilang kaugalingong mga numero.
Mao nga samtang naglumbaay na og saka ang presyo sa lana ug inadlawng palaliton, plitehan sa mga sakyanan sa yuta, dagat ug hangin, matrikula sa mga eskuylahan, bayranan sa tubig ug kuryente ug ubang batakang gastohan, mayoriya sa mga sakop sa wage boards nangugat gihapon nga way sukaranan ang pag-usbaw sa suholan.

-o0o-

Dungan sa pagsubli sa Kongreso sa mga pakauwaw sa wage boards, angayng hukman kon ipadayon pa ba o papason na lang.  Mahimong sundon ang sistema sa Estados Unidos ug ubang kanasuran, nga may gitakda nga nasudnong minimum nga suholan ug ang mga estado makatakda og ilang kaugalingong mas taas nga lokal nga suholan.
Kon ipabilin mang wage boards, angayng papason sa Kongreso ang inhustisya sa botasyon.  Tagduha ang representante sa labor ug management, apan ang NEDA ug DTI kanunayng modapig sa mga negosyante.  Ang NEDA ug DTI angayng hukasan sa gahom pagbotar ug himuon na lang resource persons.  Ang direktor sa DOLE, ang tsirman sa wage board, maoy mobuak kon magtabla ang boto sa labor ug management.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 1, 2012

        Hilanat sa pagpakabana


    Human nakonbikto si kanhi chief justice Renato Corona, gibahaan mi sa mga pangutana gikan sa mga magbubuhis sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan unsaon nila pagkuha og kopya sa statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) sa ilang lokal nga mga opisyal.  Mga molupyo sa Macrohon, Southern Leyte nagpakisayod mahimo bang pugson ang ilang mayor ug ubang mga tagduma pagpasundayag sa ilang SALNs sa munisipyo.  Mga molupyo sa Dalaguete, habagatang Sugbo nagsusi unsay ilang mahimo kon di ipakita ang SALNs sa ilang mga opisyal.
    Niawas gyod tinuod ang pagpakabana sa katawhan.  Human naamgohi nga may gahom diay pagpaningil sa labing tag-as nga mga opisyal sa gobyerno.  Apan unsaon man paggamit ang ilang katungod?

-o0o-

    Human napalagpot si Corona sa katungdanan, naglumba ang mga senador ug mga kongresista ug mga mahistrado sa labawng hukmanan sa pagtanyag sa ilang SALNs ngadto sa mga sakop sa media, o pagpagawas sa listahan sa ilang kabtangan sa ilang websites.
    Nitaas na pag-ayong hilanat sa pagpakabana nga alang sa pipila di na igo ang SALNs.  Niawhag na silang sundon sa ubang mga opisyal ang gihimo ni Corona nga pagpirma og waiver sa iyang bank accounts.  Nibalibad silang Presidente Noynoy Aquino ug Senate President Juan Ponce Enrile.  Apan gipaabot nga molubay ra kon magpadayon ang di na mapiog nga pakisusi sa ubang mga tinagoan sama sa kang Corona.

-o0o-

    Nipasabot si Enrile nga wa na kinahanglana ang pagpirma og waiver.  Kay may waiver na sa bank accounts pabor sa Ombudsman ang SALNs sa tanang opisyal ug kawani sa gobyerno.  Apan nitug-an si House Deputy Speaker Lorenzo "Erin" Tañada III nga limitado ang waivers sa SALN--di maggamit sa Ombudsman pag-abli gyod sa bank accounts kon dili alang lang sa pagsusi sa mga transaksiyon sa bangko pinaagi sa mga buhatan sa gobyerno sama sa Anti-Money Laundering Council (AMLC).
    Mahimong tinuod ang paniid ni Enrile nga gimik lang ang waiver ni Corona.  Apan way makabasol sa mga magbubuhis nga mangandoy nga sundon sa ubang mga opisyal ang iyang gipasiugdahan.

-o0o-

    Kon may mga opisyal nga motago gihapon sa ilang SALNs, makadangop ang mga magbubuhis sa Ombudsman pinasikad sa Code of Conduct and Ethical Standards of Government Officials and Employees nga nihatag og 15 ka adlaw nga lugway sa mga opisyal paghatag sa gipangayong mga dokumento.
    Apan kinahanglan pang ipasabot nganong mangayo sa dokumento.  Mahimo pa gyong balibaran.  Ug hasta ang Ombudsman way mahimo.

Mao nga angayng apurahon ang pagpasar sa Freedom of Information (FOI) bill, nga kusganon nga giduso ni Tañada.  Nga mobalitok sa karaang lagda--inay ang magbubuhis maoy hasulon, ang opisyal sa gobyerno maoy mandoan pagpasabot nganong di niya iikahatag ang gipangayo nga dokumento.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 31, 2012

Flores ug Corona

Dihang gitaktak si Delsa Flores isip court interpreter sa Regional Trial Court (RTC) Branch 4 sa Panabo City, Davao City niadtong 1995, wa siyay bisan gamayng ideya nga mamahimong mahinungdanong bahin sa kasaysayan ang iyang kaso.  Tungod tingali sa kaguol nga nakulban og kaldero, wa na magtagad si Flores nga mahilambigit siya sa trahedya sa labing unang chief justice sa Korte Suprema nga natangtang sa katungdanan pinaagi sa impeachment.

Mayoriya sa senator-judges naghisgot sa kaso ni Flores sa pagpasabot sa ilang pagkonbikto ni Corona.  Klaro hinuon nga wa silang kabasa sa mga detalye sa kaso.  Di tinuod nga sari-sari store ang gipanag-iya ni Flores.  Ang wa maapil sa iyang statement of assets, liabilities and net worth (SALN) mao ang iyang stall sa merkado publiko sa Panabo.  Nga maoy gihimong sukaranan sa Korte Superma pagtaktak niya.

-o0o-

Sukwahi sa pasumbingay sa pipila ka senator-judges, way labot si Corona sa pagtaktak ni Flores.  Kay gitudlo siya ni kanhi presidente Gloria Arroyo sa labawng hukmanan niadtong 2002, pito ka tuig human natangtang si Flores.  Apan di kalingkawas si Corona sa gidangatan ni Flores.  Sama sa ubang katawhan, uyon o supak man sa desisyon, nabugkos siya sa nauyonan sa tanang mahistrado nga naglakip sa upat ka kanhi chief justices nga silang Andres Narvasa, Hilario Davide Jr., Artemio Panganiban ug Reynato Puno.

Mga turutot nilang Corona ug kanhi presidente Arroyo nikisi-kisi hinuon sa paggamit sa kaso ni Flores pagtunglo sa ilang idolo.  Ilang gitataw nga gawas sa kasaypanan sa SALN, napamatud-an sab si Flores nga sad-an sa dishonesty kay nakadawat og tunga sa buwan nga suholan gikan sa City Hall sa Panabo bisan nagsugod na og trabaho sa korte.  Sama sa senator-judges, klarong wa sab silang kabasa sa desisyon.  Kay dismissal ang silot sa dishonesty ug dismissal sab ang silot sa kasaypanan sa SALN ni Flores.

-o0o-

Ang kaso ni Flores mao say nakataphaw sa argumento nilang Joker Arroyo, Miriam Defensor-Santiago ug Ferdinand Marcos Jr. pag-absuwelto ni Corona:  Nga ang kasaypanan sa SALN di culpable violation of the constitution, ni betrayal of public trust, busa di sukaranan pagkonbikto ni Corona.

Ang paghulagway ni Santiago sa silot sa pagkatangtang sa katungdanan nga makapaguba og kinabuhi di makapalahi sa kaso ni Corona gikan sa kaso ni Flores.  Bisan sa iyang kamasuk-anon ug pagtuo nga siya ra ang makamao, maglisod si Santiago pagpasabot nganong angay nga mas panalipdan ang mga katungod ni Corona kay ni Flores.

Sa kalibotan lang ni Senador Arroyo nga siya rang usa ang nahimutang ug sa kalibotan lang ni Senador Marcos nga iyang amahan nga diktador ra ang maayo ug sa kalibotan lang ni Santiago nga RTC judges ray angayng paminawon, nga inosente si Corona.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 30, 2012

        Leksiyon sa impeachment


    Mahimo diay natong paninglan bisan ang labing dagkong opisyal sa gobyerno.  Di diay inutil ang katawhan bisan batok sa labing gamhanang mga institusyon.  Mahimo diayng matul-id bisan ang labing gamhanang mga maniobra ug mga transaksiyon.  Di gyod diay angayng itahan ang pakigbisog alang sa kaligdong tungod lang sa katungason sa kakulian.
    Mao ni usa sa mga leksiyon nga atong nakat-onan sa lima ka buwan nga impeachment trial ni Chief Justice Renato Corona.  Hinaot nga di na ta managana pagtan-aw sa statement of assets, liabilities and net worth (SALN) sa mga opisyal sa gobyerno.  Hinaot nga mas isog na tang mobaraw sa mga nagpaburot sa ilang pribadong panudlanan.

-o0o-

    Mahimo lang ni kon magkahiusa ta.  Kon magkahugpong, way makabalibad sa makiangayon nato nga mga panginahanglan.  Kon magdungan sa pagbarug ug pagtingog, way opisyal sa gobyerno, bisan unsa kataas, kapating ug kabagis, nga makasukol sa atong pangilaba alang sa makiangayon nga kausaban.
    Busa mahimo bang butangan na og kinutoban ang atong pag-iyahay?  Mahimo bang ipadaplin na nato ang taphaw nga mga panagsungi ug gakson ang mas makahuloganon nga mga sukaranan sa pagtinabangay?  Hinaot nga, taliwa sa way kinutoban nga mga pagsuway pagbuwag ug pagsabong nato, di na lugakan ang atong pagkuptanay aron pagbugtaw sa mas sanag nga ugma alang sa umaabot nga kaliwatan.

-o0o-

    Hinaot nga ideklarar ang tinuod nga kita ug bayran ang tukmang buhis sa atong cedula, yuta, bay, patigayon ug kabtangan.  Ang nagpadayon nga pangurakot sa pipila ka buhatan sa gobyerno di igong sukaranan sa pagpanikas sa buhis. Mas tibuok ang atong tingog pagpanudya sa magpabadlong nga mga opisyal ug mga kawani sa gobyerno kon nagtuman ta sa batakang mga gimbuhaton isip magbubuhis.
    Hinaot nga di na mamintaha sa atong isigka tawo.  Di na manikas sa klase o trabahoan.  Di na mopadangog pagpalusot sa mga transaksiyon sa mga buhatan sa gobyerno o pribadong mga kompaniya.  Ug moangkon na og responsibilidad sa atong mga binuhatan.

-o0o-

    Ning mga paagiha lang nga di mausik ang kutas ug gastuso kaayo nga impeachment trial.  Magmapuslanon lang kon magpadayon ug mas molambo pa ang pagpanginlabot sa katawhan.  Kadasonan lang kon ang katawhan aktibo nang magpakabana alang sa katarung, inay nga motalaw ug molingiw lang sa masaksihan nga kahiwian.
    Dugay na kaayo ta nga nangiyugpos.  Hagbay ra ta nga nangahadlok.  Gipalabi ang atong personal nga mga interes.  Giisip nga hilas-hilas ang pagsalmot sa pagtikad ug pagpatigbabaw sa mas dako nga kaayuhan alang sa mas daghan.  Gipaundayonan ang pagkabuak-buak sukad pa sa atong katiguwangan.  Ang panahon sa pagpangiyugpos ug panag-unay hinaot nga hingpit nang hinginlan.  Ug hangpon ang bag-ong kahigayonan sa pagkuha pagbalik sa gahom sa katawhan pagpanimon sa atong ugma ug kasaysayan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 29, 2012

        Litaniya sa bakak


    Ang pangangkon ni Chief Justice Renato Corona nga sayo siyang nagsugod og negosyo sa dolyar gikuwestiyon sa inilang Sugbuanong negosyante ug sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP):

• Si Efrain Pelaez Jr. niingon nga si Corona teenager pa niadtong Dekada '60 ug lisod tuohan nga nagnegosyo og dolyar samtang tinun-an pa kay, segun sa website sa Korte Suprema, nigradwar siya sa Ateneo de Manila grade school niadtong 1962, sa high school niadtong 1966, ug nakakuha sa Bachelor of Arts degree niadtong 1970; samtang
• Ang BSP nihimakak sa pangangkon ni Corona nga P2 ang $1 niadtong 1969 kay segun sa ilang rekord P3.90 nang $1 sa 1963 hangtod 1969 sa wa pa mahimong P6.02 sa usa ka dolyar niadtong 1970.

-o0o-

    Nahinumdoman sab ni Pelaez nga labihang lisora ang paghupot og dolyar niadtong 60s ug 70s.  Matod niya duha ra ka klase sa mga tawo ang makahupot og dolyar niadtong higayona:  Exporters ug black marketeers.  Makahupot sab og limitadong kantidad sa dolyar ang mga namiyahe sa Estados Unidos ug ubang kanasuran.
    Segun sa samang website sa Korte Suprema, nakahuman si Corona sa iyang abogasiya niadtong 1974.  Sa wa pa mahimong abogado, minyo na siyang Cristina Basa Roco.  Exporter ba si Corona?  Black marketeer ba siya?  Nagsige ba siya og biyahe ngadto sa Estados Unidos ug ubang kanasuran?  O bakakon lang?

-o0o-

    Ang mga dokumento sa Anti-Money Laundering Council (AMLC) nisukwahi sab sa pangangkon ni Corona nga malambuon nang iyang dollar deposits bisan wa pa sa gobyerno.  Ang iyang dollar deposits niabot lag $60,105 sa 2004, duha ka tuig human natudlo sa Korte Suprema ug kapin sa dekada human nakasud sa Malakanyang sa pamunoan ni kanhi presidente Fidel Ramos.  Apan niburot ngadto sa $859,369 sa 2005 ug $1.110 milyones sa 2006.

Si Corona nakahupot og $1.4 milyones pagtapos sa 2007; $1.8 milyones sa 2008; $2.998 milyones sa 2009; $2.662 milyones sa 2010 ug $1.043 milyones sa 2011.  Segun sa mga dokumento sa AMLC nga gitun-an sa mga eksperto sa bangko, si Corona dunay kinatibuk-ang $11.9 milyones.

-o0o-

    Dihang gipangutana ni Senador Franklin Drilon nganong wa niya ideklarar isip assets ug liabilities ang P35 milyones nga halin sa luna sa Basa Guidote Enterprises, si Corona nangayo og pasaylo nga di siyang kasabot og asset-liability ug debit-credit kay di siya accountant.
    Nakalimtan ba ni Corona nga eksperto siya sa mga bangko ug ubang financial institutions sa iyang pag-eskuyla sa Harvard Law School ug sa iyang pagka abogado sa Development Bank of the Philippines, Commercial Bank of Manila ug SGV & Co.?  Tungod na ba sab sa 20 anyos nga diabetes ug duha ka operasyon sa kasingkasing?  O bakakon lang gyod?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 28, 2012

Eksperto ni Corona


Labihan kakumbinsido ni Chief Justice Renato Corona nga wa siyay obligasyon pagdeklarar sa iyang dollar deposits sa iyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) nga wa siya magtagad pagsusi unsay mopatigbabaw sa nahilambigit nga mga balaod:  Ang 1987 Constitution nga nagmando sa tanang opisyal ug kawani sa gobyerno pagtug-an sa tanan nilang kabtangan; o ang Foreign Currency Deposits Act (Republic Act 6426) nga nihatag og "absolute confidentiality" sa dollar deposits.
Isip labawng mahistrado sa labawng hukmanan, nahibawo si Corona nga ang konstitusyon labaw kay sa ordinaryong balaod.  Nganong iyang gisalikway ang "doctine of constitutional supremacy?"  Kay mao ni opinyon sa kanhi direktor sa Bureau of Internal Revenue (BIR) nga si Estrella Martinez.

-o0o-

Si Martinez klarong mao ang CPA-lawyer nga gisaad sa mga abogado ni Corona nga mopasabot sa mga sayop sa iyang SALNs.  Apan nahuman na lang ang turno sa depensa, wa gyod palingkora sa witness stand si Martinez.  Igo rang niluwat og pamahayag sa media si Martinez pagpasabot sa iyang baruganan pila ka adlaw sa wa pa moatubang si Corona sa mga senador.
Klarong nahadlok silang retired justice Serafin Cuevas ug kaubanan nga dabudabohan sa prosekusyon ug senator-judges ang kuwestiyonableng opinyon ni Martinez.  Di sab andam ang depensa pagpanalipod sa opinyon maong gisaling-it na lang sa tulo ka oras nga diskurso ni Corona niadtong Martes.

-o0o-

Kay labaw mang di makapasabot si Corona nganong nahimong "authority" sa confidentiality sa dollar deposits ang kanhi opisyal sa BIR, nisuway siya pagtalikod sa Senate Impeachment Court.  Dihang gipugos pagpabalik ug pagpanubag og mga pangutana, nahimong sayon nga lusot ang kalit niyang pagkaluya tungod sa 20 anyos nga diabetes ug duha ka operasyon sa kasingkasing.
Luya siyang nanubag sa pasiunang mga pangutana sa iyang pagbalik niadtong Biyernes.  Apan nikalit og kaabtik sa mga isyung nakapabor siya.  Gikapoy ra sab dayon dihang gipakita ni Senador Franklin Drilon og powerpoint presentation nga namakak si Corona sa iyang SALN di lang kausa, di lang kaduha, kon dili kaupat (2005, 2006, 2007 ug 2008).

-o0o-

Sa iyang pag-atubang sa hukom karong semanaha, mao ni hitsura sa depensa ni Corona:  Gipanghimakak sa iyang mga abogado ang tanang pasangil sa prosekusyon sa niaging lima ka buwan; aron lang angkunon ni Corona ang labing seryusong mga pasangil sa kataposang mga adlaw sa husay--nga duna siyay $2.4 milyones sa upat ka dollar accounts, nga duna siyay P80.7 milyones sa tulo ka peso accounts, nga pulos wa maapil sa iyang SALNs.
Kinakusgan niyang panagang?  May ordinaryong balaod nga nilabaw sa batakang balaod.  Di segun sa mga hukom sa Korte Suprema, ni sa hubad sa mga eksperto sa balaod.  Kon dili maoy sulti sa usa ka kanhi kolektor sa buhis.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com