Arangkada of Leo Lastimosa for September 27, 2009

                        BALITOK SA TINAAN

 

            Karon, naklaro na ang tinuorayng bulok sa Kapitolyo.  Kaniadto, gipatuo nilang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan ang mga Sugbuanon nga nalipat sila sa transaksiyon—salamat sa agresibo nga pagpangahente ni Provincial Board (PB) Member Juan Bolo.  Gani, nangayo na og pasaylo si Garcia human niangkon og hingpit nga responsibilidad sa bulilyaso.

            Apan karon nibalitok na sila:  Legal diay ang transaksiyon, di gani diay angay nga iuli ang kabahin sa nabayad sa luna nga naa ilawom sa dagat.  Ang mga abogado pa hinuon sa gobernadora nga gipangulohan nga si Kongresista Pablo Garcia ang kusganong niduso sa bag-o nilang panagang.  Tak-om pa si Gobernador Garcia.  Maglisod pa tingali og pasabot nganong nangayo siya og pasaylo sa legal diay nga transaksiyon.

-o0o-

            Karon, naklaro na sab ang tinuorayng bulok sa PB.  Kaniadto, gipatuo nila ang Sugbuanong mga magbubuhis nga nahimangod sab sila sa paglipat-lupat ni Bolo nilang tanan.  Naghisgot na gani si PB Member Victor Maambong nga mahimong pasakaan og kasong kriminal si Bolo ug masuspenso silang tanan tungod sa pagpabaya sa katungdanan.

            Apan karon nibalitok nang PB, o ang kinabag-an nila.  Inanay na sang niduko ug nagpaawot human unta nipakita og pasiunang pagsupak sa nangalisbo nga transaksiyon.  Nipasabot nang pipila nga itugyan nilang Gobernador Garcia ang katungod pagpadayon sa pagpalit sa luna.  Karong gisigaan na sila sa mata sa gobernadora, ambot pila na lay magpabilin uban ni Bise Gobernador Greg Sanchez pag-awhag nga ibasura ang kontrata.

-o0o-

            Ang imbestigasyon sa PB nga gibuksan ngadto sa mga sakop sa media nakakaplag sa daghang buslot di lang sa transaksiyon kon dili sa kinatibuk-an nga burukrasya sa Kapitolyo, labi na sa buhatan ni Gobernador Garcia.  Nakahatag ni og paglaom sa mga Sugbuanon nga tinud-on sa PB ang ilang pasalig nga ang imbestigasyon gitumong pag-umol og mga lagda aron nga di na sila malutsan og susamang mga transaksiyon sa umaabot.

            Unsaon man nila karon pagkumbinser ang mga Sugbuanon nga humot diay ang transaksiyon?  Nga makaayo diay alang sa mga magbubuhis ang pagpalit og luna nga ang labing dakong bahin naa ilawom sa dagat ug ang mas dakong bahin di katitulohan?

-o0o-

            Bakwion na ba ni Gobernador Garcia ang iyang pagpangayo og pasaylo sa transaksiyon?  Modason na ba sa pangugat sa iyang mga abogado nga legal diay ang pagpalit og dagat ug katunggan?  Mangayo na ba sab og pasaylo sa iyang pagpangayo og pasaylo?

            Ang tinuod mao ni:  Maapiki si Gobernador Garcia kon ipadayon ang iyang pag-angkon og responsibilidad sa nabulilyasong transaksiyon; mabitay siya kon ibasura ang kinatibuk-ang transaksiyon—kay mas makapalig-on man sa pag-angkon nga tinuoray gyod diay nga sayop ang pinalitay; ug ang nahibiling lusot mao ang pag-insistir nga makaayo ang transaksiyon ug nga nahasubay sa balaod pagpailad sa Kapitolyo sa mga Balili.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 23, 2009

                        Ulug-ulog nga bakasyon

 

            Karong nitanyag na si Cebu City Mayor Tomas Osmena sa pagbakasyon nga way suweldo, aron pagpapas sa pagduda nga iyang gamiton ang iyang buhatan paggawong sa imbestigasyon sa kapolisan sa pasangil sa pagpanghudlat batok sa iyang anak nga si Miguel, unsa man ang buhaton ni Gobernador Gwen Garcia?

            Mas mosibaw ang awhag nga mobakasyon sab si Garcia.  Aron nga makabuylo ang mga pakisusi sa iyang pagpalit sa luna sa mga Balili, nga naa ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga, habagatang Sugbo, nga gawasnon sa iyang influencia.  Kon magpabilin si Garcia sa katungdanan, bisan sa pananglitan nga gitanyag ni Osmena, maapiki siya kon itandi na sa Sugbuanong mga magbubuhis ang ilang duha ka labing gamhanan nga pangu.

-o0o-

            Di orihinal ang gihimo ni Osmena.  Igo lang nisunod sa mga lider sa ubang kanasuran nga buhi pang kaikog sa mga namunoan ngadto sa katawhan nga ilang gialagaran.  Nibakasyon si Davao City Mayor Rodrigo Duterte aron masusi ang gipasangil nga anomaliya sa pagtukod sa iyang "People's Park."  Nibakasyon sab si Tagbilaran City Mayor Dan Lim dihang ang iyang kinaham nga barangay kapitan nga nadakpan sa kapolisan human ilambigit sa masiao.

            Di lang si Garcia ang angayng manamin sa gihimo ni Osmena.  Hinaot madutlan sab si Provincial Board Member (PB) Juan Bolo ug iyang kaubanan sa PB.  Angay sang manlipaghong sa kauwaw si Talisay City Mayor Soc Fernandez.  Makaayo hinuon sa tanang hingtungdan kon makahigayon si Osmena, samtang nagbakasyon, pagkonsulta ni Fernandez giunsa paghipos ang iyang anak nga si Joavan.

-o0o-

            Apan wa ta matawo gahapon.  Ang bakasyon ni Osmena di makapapas sa iyang influencia sa kapolisan sa Dakbayan sa Sugbo.  Mahimong magkuray gihapon sa kahadlok ang mga imbestigador nga kon maapiki si Miguel tingalig kuhaan sa ilang allowance o ilabay sa… ahmm… Tinaan, Naga.  Samang wa mawa ang influencia nilang Duterte ug Lim sa mubo nilang bakasyon.

            Bisan mobiya kadiyot, si Acting Cebu City Mayor Michael Rama ug ang mga konsehal magpabilin nga iyang mga sumusunod sa BO-PK.  Ang bakasyon di makapapas sa ilang kahadlok, aw pagtahud diay, niya.

-o0o-

            Bisan pa, ang boluntaryong pagbiya sa katungdanan nakapadangat og sipa nga mensahe nga wa pa diay hingpit nga mamatay ang kaligdong sa pamunoan.  Sukwahi nga mensahe ang ikapadangat nilang Garcia ug kaubanan kon moinsistir sila pagpabilin sa Kapitolyo.

            Mag-agad lang hinuon ni sa katuyoan sa mga nagtungkawo sa gahom:  Mobakasyon ba sila aron mahibaw-an ang kamatuoran?; o aron lang pagpahilom sa mga hinawayon ug pag-ulog-ulog sa katawhan?  Masulub-on kong mopahibawo nilang Osmena, Garcia ug ubang namunoan:  Ang kaligdong sa pangalagad nitugsad na gyod tingali sa kinaubsan niyang ang-ang kay, ako, isip nagpakabana nga magbubuhis, mosugot na man lang nga ulug-ulogan og taphaw nga bakasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 22, 2009

                Boracay sa Bakak

 

            May sukaranang kabalaka ni Cebu Provincial Board (PB) Member Victoria Corominas nga ang sangpotanan sa ilang imbestigasyon sa pagpalit sa Kapitolyo sa luna sa mga Balili mao nga wa silay labot sa nangalisbong transaksiyon.  May sukaranan sang pagbuyag ni PB Member Jose Ma. Gastardo nga kon gigahinan pang Corominas og mas dakong panahon ang pagtambong sa mga sesyon mas dako unta siyag ikatampo sa PB.

            Ari ako abiba ni Corominas.  Ang iyang pagpadayag sa iyang hunahuna sa Facebook angayng hangpon.  Kay nagsilbing lab-as nga sablig sa tubig.  Sukwahi sa dakong planggana sa PB nga lubog na kaayo tungod sa kadaghan sa bag-ong mga Pilato.

-o0o-

            Akong dasonan ang kabalaka ni Corominas pinaagi sa pagduso sa mga pangagpas sa mamahimo nilang mga rekomendasyon:

·        Mga kawani sa buhatan ni PB Member Juan Bolo ang tinuod nga nag-apura sa transaksiyon, lisod iduot si Bolo, kay kuyawng  mobisto nga ilang naandan ang pagyanguyango kon pahibaw-on nga iya ni Gobernador Gwen Garcia ang mga transaksiyon nga kinahanglang tugotan;

·        Mga kawani sa buhatan ni Gobernador Garcia ang tinuod nga sad-an kay kon wa pa dayon hatagi og bolpen ang ilang amo di unta mabayad ang P98.9 milyones sa way pagsusi naa ba sa ibabaw sa dagat ang luna; ug

·        Ang tinuod nga utok sa anomaliya mao ang lubayng mga guwardiya sa Kapitolyo, kay kon nag-instrikto pa di una makalahos si anhing Lumen Durano sa buhatan ni Bolo.

-o0o-

            Puslan mang nakabuylo na kog pangagpas, mao sab ni akong tan-aw nga mamahimo nga mga rekomendasyon nga kaluwatan kon mahuman nang buwag nga imbestigasyon sa komitiba nga gitukod ni Gobernador Garcia:

·        Dugangan ang surveillance cameras sa buhatan nilang Bolo (aron matino pila gyod ka transaksiyon sa yuta ang iyang giapura) ug Corominas (aron matino pila ka oras matag adlaw ang iyang giggahin sa Facebook);

·        Di nang kapangimbestigar ang PB hangtod nga makasugod ang pakisusi sa buhatan sa gobernadora;

·        Hatagan og kopya sa mga dokumento ang tanang mangayo, gawas lang ni Cris Saavedra ug sa Visayas Ombudsman; ug

·        Unya na sila mangayo og pasaylo kon maklaro na unsa ang mga kalapasan nga nahibaw-an na sa Sugbuanong mga magbubuhis.

-o0o-

            Kay nagpadayon pa man ang kasaulogan sa Cebu Press Freedom Week, ug sa ngan sa responsableng pagbalita, tuguting akong tul-iron ang mosunod nga sayop nga kasayuran nga gipakatap sa malisyusong mga tinubdan:

            Una, di tinuod nga may kalambigitan ang Kapitolyo sa pagsagol sa imnunon nga Boracay sa Bakak Restobar nga maoy nakapa-ospital ni Bea Villegas ug nakapaulbo ni Miguel Osmena; ug ikaduha, di tinuod nga may dakong opisyal sa Kapitolyo nga malipayong nagpamisa sa Lindogon, Sibonga pagpasalamat sa mga eskandalo nga gipasangil sa mga monghe.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 21, 2009

              BALAANONG KONSUMIDOR

 

       Sa iyang wali sa Santos nga Misa pagbukas sa Cebu Press Freedom Week, gihulagway ni Arsobispo Ricardo Kardinal Vidal kinsa siya isip konsumidor sa media:

·        Di siya ganahan og mga magsisibya nga magsiyagit (mahimong di diay siya ganahan ni Ike Durano sa DYRF ug mahimong mas ganahan diay siyang Talisay City Mayor Soc Fernandez);

·        Di siya ganahan og mga pamantalaan nga dagko og headlines (di diay tingali siya ganahan sa Banat News ug klarong mas ganahan siya sa Bag-ong Lungsoranon); ug

·        Di siya ganahan og TV shows nga magsiyagit ang hosts (mahimong alingugngogan ra diay siya sa Wowowee ug mahimong mas ganahan siyang magtan-aw sa EWTN).

-o0o-

       Taliwa sa tibuok semana nga pagsaulog ug pagpalambo sa kagawasan sa media sa Sugbo, angayng patalinghugan ang kasubo nga gipadayag ni Kardinal Vidal sa pag-us-os inay paglambo sa kalidad sa kasayuran ug kalingawan nga gihatod sa media ngadto sa katawhan.  Usa siya ka konsumidor sa media kansang pagpakabana angayng panaminan.

       Hinaot nga ang kalinga ni Kardinal Vidal pagpamantay sa mga sakop sa media di maoy hinungdan nganong di siya magsusi sa mga pasangil sa pangurakot ug pagbinastos sa mga monghe sa Lindogon, Sibonga.  Hinaot nga di ang iyang kahasol sa kabadlungon sa media ang hinungdan sa iyang pagdupa sa pari nga gipasanginlang nanglugos sa Danao ug sa laing pari nga gipasanginlang nanghikap sa mga tinun-an sa Abellana.

-o0o-

       Isip prinsipe sa Simbahang Katoliko, linga na gyod tingali kaayo si Kardinal Vidal nga di niya mahimong panginlabotan ang tanang kontrobersiya.  Bisan kon direkta pang naglambigit sa mga kawsa nga iyang gibarugan.

       Tungod tingali sa kanihit sa iyang panahon, si Senador Noynoy Aquino ra ang nasaway tungod sa pagpaluyo sa Reproductive Health (RH) Bill.  Wa na intawoy higayon si Kardinal Vidal sa pagtikdol sa kandidato pagka presidente sa administrasyon, si Defense Secretary Gilbert Teodoro, nga utro sang pabor sa RH.  Labaw nang wa siyay lugar sa pagtawag sa atensiyon ni Deputy National Security Adviser Chavit Singson nga gipasanginlang nilatigo sa iyang kabit ug nimartilyo sa kabit sa iyang kabit.

-o0o-

       Sa sunod pili sa Cebu Archdiocesan Mass Media Awards (CAMMA) og mga programa sa radyo ug telebisyon ug mga sinuwat sa pamantalaan nga pasidunggan, hinaot nga ila nang gamiton ang mga lagda ni Kardinal Vidal.  Kay bakikaw tan-awon nga ang ilang mga gipasidunggan maoy mga "salawayon" alang sa kardinal.

       Sa kasamtangan, hinaot ang mga magsisibya makahinumdom nga duna silay mikropono ug busa di na kinahanglang mosiyagit; ug ang mga editors, nga mas mahinungdanon ang mga detalye kay sa gidak-on sa ilang headlines.  Sa di pa diay ko malimot, mangahas ko pagpahibawo ni Kardinal Vidal nga ang kinaham nga TV program sa mga monghe sa Lindogon di iya sa EWTN:  UFC.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com