Arangkada of Leo Lastimosa for January 15, 2012

Andam sa baha


Ouano Wharf, Mandaue City--Lahi sa niaging tuig, way uwan dinhi sa pagsugod sa fluvial procession, ang pagbanhaw sa mabulukon ug makasaysayanon nga labing unang pagdunggo sa imahen ni Sr. Sto. Niño sa kabaybayonan sa Sugbo.  Maayo ang kahimtang panahon.  Malinawon ang dagat.  Hapsay ang lumbay ug paglawig sa mga nanguyog.
Lahi sa niaging tuig, nag-uwan sa tibuok gabii, gani nagsugod og bunok sa Biyernes pa sa hapon.  Maong lahi sa niaging tuig nagbaha ang pipila ka bahin sa usa ug tunga ka kilometro nga ruta sa foot precession nga nihatod sa imahen nilang Sr. Sto. Niño ug Birhen sa Guadalupe gikan sa St. Joseph Shrine sa kinapusoran sa Mandaue paingon dinhi.

-o0o-

Niubog sa baha ang tanang nanguyog sa prosesyon.  Usa sa hamtong nga mga deboto nga akong nasundan wa kapugong sa iyang kaugalingon nga pagtuaw, "di gyod unta ni mahitabo kon buhi pa si Nitoy."  Iyang gipasabot si anhing Ernesto Ouano, nga maoy nagsugod sa tradisyon pagpasakay sa imahen sa ilang barko ug pagpangu sa fluvial procession nga ari manukad sa ilang pantalan.
Bisan sud sa Ouano compound, may pipila ka bahin nga gibahaan.  May mga sakyanan ganing diriyot madakin-as tungod sa kahumok sa yuta.  Apan nahilom ang tanang yangungo sa katawhan pagkakita nila sa imahen.  Nakatabang sab ang libreng kape, pan ug lugaw sa mga bata ug mga dagko.

-o0o-

Gipasaligan ko sa mga anak ug mga apo ni Ouano, nga akong gikahinabi sa una nakong pag-cover dinhi sa niaging tuig, nga determinado silang ipadayon ang paghimong piyesta sa adlaw sa fluvial procession.  Imbitado ang tanang bisita sa makabuhong nilang kumbira.
Apan tungod tingali sa kadaghan na sa uban pa nilang mga gimbuhaton, o sa nabantog nga panagsungi sa pipila ka mga sakop sa pamilya, wa nay nakatutok sa tanang detalye nga gipaka-importante sa ilang amahan.  Sama sa drainage.
Pasayloa, apan di kong kapugong sa akong kaugalingon pagtandi nila ni Cebu City Mayor Mike Rama.

-o0o-

Sawaya ang iyang budget (nga daghan uyamot nga buslot) ug sawaya ang iyang ka-showbiz (gidungog nga may mga uniporme sa iyang sakyanan sa tanang okasyon nga tambongan ug mga alarma nga tubagon, nahibaw-an pa ganing magbitbit gyod og CD sa duyog sa iyang mga kanta), apan di nimo masaway ang takos nga pagduma ni Rama sa Sinulog Grand Parade.
Timaan sa kaandam ni Rama sa bisan unsang kakulian mao ang pag-isa niya sa kahigayonan nga mobunok ang uwan ug bahaan ang pipila ka bahin sa ruta solemn procession ug sa grand parade.  Napahigayon ang prosesyon nga luwas sa gipasidaan nga pag-uwan-uwan.  Hinaot nga sa grand parade masayop na sab, sama sa naandan, ang Pagasa.  Ug di na masuwayan unsa kaandam si Rama.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 14, 2012

Digital nga Gozos


Ingon ining higayona sa tuig, pila ka adlaw dayong Piyesta Senyor, bahaan mi og hangyo sa mga tigpaminaw nga mangayo og kopya sa "Gozos:  Batobalani sa Gugma," ang gamhanang awit sa tinuig nga kapiyestahan ni Sr. Sto. Niño.  Kay wa na may uso ang tape recorders ug hasol man ang pag-burn ug pag-apud-apod og CDs (compact discs), kasagaran amo silang padad-an og MP3 files.
Kon pipila lang ang mangayo, mahimo rang i-email ang MP3 files sa Gozos.  Apan kon kaliboan na ang manghangyo, dakong problema ang pagtagsa-tagsa pagpada nila og kopya sa kanta.  Maong napugos mi pagpalaban sa internet pagpangita og mas sayon nga alternatibo.

-o0o-

Ang akong gihimo sa niaging pila na ka tuig mao ang pag-umol og email group ug pagdapit sa mga tigpaminaw sa pag-subscribe sa grupo.  Mapuslanon kaayo ang grupo sa matag higayon nga duna koy mahinungdanong mga dokumento, video, audio ug ubang files nga mapuslanong i-apud-apod dayon sa mga tigpaminaw.
Ang DYAB Cebu Email Group maoy unang natukod dihang nisulbong ang panginahanglan sa Pinoy nga mga trabahante sa Canada pila ka tuig nang nilabay (kon gusto kang mo-subscribe, palihug pagpada lang blangko nga email sa dyab-cebu+subscribe@googlegroups.com).  Sunod nga natukod ang DYAB 1512 Email Group alang sa among news materials (maka-subscribe ka pinaagi sa pag-email sa dyab1512+subscribe@googlegroups.com).
Gipada nako ang Gozos sa duha ka email groups.

-o0o-

Timaan tingali sa paspas nga pagkausab sa mga teknolohiya, o hasolan na lang ang mga tigpaminaw nga motultol hain nila nabutang ang ilang MP3 file sa niaging Piyesta Senyor, o mas daghan na ang may internet access ug nakasinati sa kasayon pag-download og digital music, magkapuliki gyod mi pagtabang pagsangyaw sa Gozos matag Enero.
Nabantayan nako nga mas taas nang panahon nga gigahin sa among mga tigpaminaw sa social media networks kay sa ilang email accounts.  Maong inay magsalig sa email groups, nakahukom mi pagbutang na lang og links sa Facebook, Twitter ug Google+.

-o0o-

Apan makahatag lang mi og link kon makakita mi og host sa MP3 file sa Gozos.  Gikapoy na ko og balikbalik og upload sa sites nga motangtang sa files human lang sa pila ka adlaw, o mosamuk-samok og daghang banner ads sa di ka pang ka-download.
Nidangop ko sa Google Docs.  Nga modawat na og bisan unsang files, apil nang MP3.  Lahi sa FB ug YouTube nga video files ra.  Ang among MP3 file sa Google Docs hawan kaayo, way sabod nga nihatag dayon namo og link para sa tanang networks.  Kon friend nimo ang DYAB 1512 sa FB, Twitter o Google+, ma-click nimo ang among gi-post nga link ug mapaminaw dayon ang 128 kbps ug 6 mb nga kopya nimo sa Gozos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2012

Liwat ni Corona

Ang pagkabisto nga nagdumili sab diay pagpakita sa ilang statement of assets, liabilities and net worth (SALN) si Bise Presidente Jejomar Binay ug ubang mga opisyal sa gobyerno di makaiban sa dakong eskandalo sa paugat ni Chief Justice Renato Corona pagtahan sa iyang SALN atubangan sa sibaw nga mga pasangil nga niburot pag-ayo ang iyang katigayonan bugti sa iyang pagpabor ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa higanteng mga kompaniya nga may mga kaso sa Korte Suprema.
Si Corona ang ipaubos sa impeachment trial sugod karong Lunes.  Ang pasangil nga ang ubang mga opisyal nakahimo og susamang kalapasan di makapa-absuwelto niya.  Di makalingkawas ang sinumbong nga kawatan tungod lang kay gawasnon ang ubang kawatan.

-o0o-

Kon mangugat si Corona atubangan sa senator-judges nga di siya angayng silotan sa pagtago sa SALN kay nahimo sab nilang Binay ug bisan sa mga sakop sa House prosecution panel nga gipangulohan ni Kongresista Neil Tupas, wa siyay kalainan sa motoristang natsambahan sa traffic enforcer nga ilegal nga nag-parking nga labihang nakakisikisi kay ang ubang mga motorista nga sama og kalapasan wa madakpi.
Kay siya man ang gikiha, siya ang angayng manubag.  Angayng ipasabot ngadto sa katawhan--nga maoy tinuod nga girepresentahan sa mga sakop sa impeachment court--nganong gitago ang iyang katigayonan ug nganong nakapalit og kabtangan nga di maabot sa gamay niyang suholan.

-o0o-

Samtang gipaningot na og bugbog si Corona, nga di na ganing kapugong sa iyang mga luha kon makadungog sa kantang "Impossible Dream," angay sab nga molubong sa yuta sa ilang mga ulo--kana, kon duna pay uwaw--silang Binay, Tupas ug kaubanan.  Si Corona makapasalipod sa lagda sa Korte Suprema, sukad pa sa panahon ni chief justice Andres Narvasa (kansang pamunoan gihulagway sa mga abogado nga "the best Supreme Court money can buy").  Sa pikas nga bahin, way lagda nga nagdili nilang Binay, Tupas ug kaubanan pagpakita sa ilang SALN.
Angay sab silang mopasabot sa katawhan.  Di mapapas sa impeachment trial ang ilang pakauwaw.  Apan unahon nato si Corona.

-o0o-

Gihangop ni Corona ang kahigayonan pagpanalipod sa iyang kaugalingon.  Apan pasiuna niyang salida nagpakita hinuon nga di siya andam nga motagsa-tagsa pagtubag sa dagko ug daghan uyamot nga mga pasangil batok niya.
Sa pag-abli sa impeachment trial sa alas-2 sa hapon karong Lunes, liwas sa Piyesta Senyor sa Sugbo, inay modiretso pagtubag sa mga pasangil, gusto ni Corona nga unahon pagsukitsukit silang House Speaker Sonny Belmonte ug ubang mga kongresista nganong nakatigom dayon sila og 188 ka pirma pag-impeach niya.  Naanad na ba pag-ayo si Corona sa morang umang nga lihok sa mga hukmanan nga ubos sa iyang pagduma?  Nga na-alarma sa kalit nga pagpaspas pagtuyok sa ligid sa hustisya?  Nga mahimong moligis niya?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 12, 2012

Tago sa ngitngit


Ambot nganong nagpapating si Chief Justice Renato Corona hangtod karon.  Bisan sa sibaw nga mga awhag gikan sa nagkalainlaing sektor, padayon niyang gitagoan ang iyang statement of assets, liabilities and net worth (SALN).  Ang pagpakita sa iyang SALN mao untay labing epektibong panagang sa sunudsunod nga mga pasangil sa pangurakot batok niya.
Nakapakita na og mga dokumento ang mga sakop sa House prosecution panel nga nakapalit si Corona og mahalon nga mga pinuy-anan.  Nga di niya mahimong maabot kon basehan ang kataposang mga SALN nga iyang gisumiter sa wa pa matudlo sa Korte Suprema.  Nahadlok ba si Corona nga ang iyang SALN makapasamot pagpalig-on sa mga pasangil batok niya?

-o0o-

Nakapasamot sa kaparat sa kahimtang ni Corona mao ang pagkabisto nga ang usa sa condominium units nga iyang napalit gipresyohan og ubos kaayo kay sa presyo sa kasilinganan nga mga kabtangan.  Ug nga ang kompaniya nga ni-baratilyo pagbaligya sa condo niya may nag-ung-ong nga kaso sa labawng hukmanan dihang gipalit ni Corona ang ilang kabtangan.  Mga dokumento sa Korte Suprema nagbutyag sab nga si Corona nanginlabot paghusay sa kaso ug gani nipabor pa sa kompaniya.
Gitandi ni Corona ang iyang kawsa sa pakigbisog alang sa demokrasya.  Angay siyang pahinumdoman nga ang demokrasya nagdasig sa pag-atubang sa kahayag, di sa pagtago sa kangitngit.

-o0o-

Nagpasalipod si Corona sa lagda sa Korte Suprema mapakita lang ang SALN sa mga mahistrado kon pangayuon sa pormal nga mga petisyon nga ang katuyoan di fishing expedition.  Nakapait mao nga sila ra sang Corona ug kaubanan ang magbuot may sukaranan bang mga petisyon sa pagpangayo sa ilang SALN.
Ambot nganong nakaako ang Korte Suprema pag-umol sa binuang nga lagda.  Ambot nganong nitugot lang ang ubang mga buhatan sa gobyerno nga bugal-bugalan sa mga mahistrado ang mga lagda sa accountability ug transparency.  Hilas ang lusot nga mahimong gamiton ang SALN batok sa mga maghuhukom kay samang panginahanglan gituman man sa ubang mga opisyal sa gobyerno, apil na sa presidente, nga mas dako og responsibilidad ug mas daghan og kaatbang kay nila.

-o0o-

Di mapriso si Corona kon mopili sa paglingkawas gikan sa nangalisbo nga proteksiyon sa lagda.  Way makapugong ni makakiha ni Corona kon moboluntaryo pagpakita sa iyang SALN.  Ang pagtahan sa tinagoan nga dokumento mahimong makapadasig sa iyang kaubanang mga mahistrado pag-angkon sa kamatuoran nga di mahimong lumloman ang listahan sa ilang katigayonan hangtod sa hangtod.
Nipasalig si Atty. Jose Midas Marquez, ang turutot ni Corona, nga ipagawas ang SALN sa iyang amo sa tukmang dapit ug sa tukmang higayon.  Ang impeachment trial mao ang labing tukmang dapit.  Ug ang labing tukmang higayon mao karon dayon--sa di pa matental si Corona pagdoktor sa SALN aron pagpahaom sa bag-ong nabisto niyang kabtangan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 11, 2012

Kahilas sa Senado


Samtang nagkaduol ang pagsugod sa impeachment trial ni Chief Justice Renato Corona, ang mga senador nga niisip sa ilang kaugalingon nga mga eksperto sa balaod nagsige og tambag sa ilang kaubanan sa pagtuon sa mga libro sa balaod ug sa mga lagda sa pagtimbang-timbang sa mga ebidensiya pag-andam sa ilang kaugalingon sa mahinungdanon nilang gimbuhaton.
Way lalis nga kinahanglang mangandam ang mga senador alang sa mahinungdanong husay.  Apan gihilasan ko sa mga senador nga gustong mokumbinser sa katawhan nga mahimo silang mausab sa usa lang ka pamilok, o sa pila lang ka adlaw nga pagbasa sa mga libro sa balaod ug ebidensiya.  Kasukaon ko sa ilang pasalig nga manglingkod sila isip ligdong nga mga maghuhukom.

-o0o-

Ang nihukas sa pagpaka-aron-ingnon sa mas hamtong niyang kaubanan mao ang di abogado nga si Senador Antonio Trillanes IV.  Inay sundon ang nanggungis na niyang kaubanan, gisubay ni Trillanes ang sukaranan, kasaysayan ug mga prinsipyo sa impeachment process nga igo lang natong gikopya sa Estados Unidos.
Nahibaw-an ni Trillanes nga di tinuod nga husay sa korte kon dili politikanhon ang impeachment trial.  Nga ang hukom sa mga senador di kinahanglan nga ipasikad lang sa mga ebidensiya.  Mahimo silang mohukom pag-absuwelto o pagkonbikto ni Corona pinasikad sa ilang gituohan unsay mas makaayo sa nasud ug sa katawhan.

-o0o-

Laing timaan nga politikanhong proseso ang impeachment trial mao ang kahilom sa konstitusyon kon unsa kalig-on ang mga ebidensiya nga gikinahanglan pagkonbikto sa sinumbong:  Beyond reasonable doubt ba sama sa mga kasong kriminal?; preponderance of evidence sama sa mga kasong sibil?; o substantial evidence sama sa mga kasong administratiba?
Matod ni Trillanes kon tinuoray pang husay ang impeachment trial, gisangon unta ni ngadto sa Korte Suprema nga giduma sa mga maghuhukom nga way lama sa politika ug maoy tinuod nga mga batid sa balaod.  Gitugyan ni sa Senado aron matuki ang politikanhong mga krimen batok sa katawhan.

-o0o-

Maong sa sunod higayon nga magbuwa ang baba nilang Senate President Juan Ponce Enrile ug kaubanan pagpanghudlat nga mahimo nilang kontrolahon unsay ipanulti ug himuon sa tanang nahilambigit sa husay, palihug pikati sila.  Ang mga senador, bisan magsul-ob na og maroon nga mga kapa, magpabiling mga suluguon sa katawhan.
Di nila masigaan sa mata ug mapahilom ang katawhan nga mopadayag sa ilang hunahuna mahitungod sa mga pasangil batok ni Corona.  Ug di mahimong bungul-bungolan lang sa mga senador ang sentimento sa publiko sa wa pa, atol sa ug bisan human na sa husay.  Kay ang katawhan mao ang tinuod nilang agawon.  Nga mas sayon nga motangtang nila sa katungdanan pinaagi sa sunod nga piniliay kay ni Corona ug sa ubang mga mahistrado nga wa pilia sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 10, 2012

Mas dakong premyo


Ang prosesyon sa Black Nazarene di kinahanglan nga gastohan og dako.  Wa magkinahanglan og higanteng sponsors.  Wa magkinahanglan og endorsement sa inilang mga deboto.  Magpunsisok gyod matag tuig ang minilyon ka mga deboto tungod sa ilang pagtuo nga ang pagsakripisyo pagtiniil pagkuyog sa prosesyon makapagaan sa ilang mga suliran ug makatuman sa ilang mga pangilaba.

Tawga sila og mga panatiko, o tapaw ug panghunahuna, o hugot ug hingpit lang gyod nga nituo, nga kon makapahid sa imahen ang ilang panyo, labakara ug toalya, mamaayo ang ilang mga sakit, maharuhay ang ilang pagpuyo, magkahiusa ang ilang pamilya ug makasugakod sila bisan sa labing lisod nga mga pagsuway.

-o0o-

Mas hapsay ug mas daghan pa ang mga deboto nga mokuyog sa solemneng prosesyon ni Sr. Sto. Niño karong Sabado sa hapon latas sa labing dagkong kadalanan sa Dakbayan sa Sugbo.  Wa silay gisunod nga inilang mga artista.  Wa mag-apas og isabod nga libreng mga produkto.
Mao nga ang solemneng prosesyon di sab kinahanglan nga gastohan og dako.  Wa magkinahanglan og adunahan nga sponsors.  Ni endorsement sa popular nga mga deboto.  Magpunsisok gyod matag tuig ang minilyon ka mga deboto tungod sa hugot nga pagtuo nga di ihikaw sa Balaanong Bata ang ilang gipangaliya nga maayong panglawas, mas maayong trabaho ug mas tunhay nga mga relasyon.

-o0o-

Di sama kadaghan ang manguyog, apan di mabiya sa kamabulukon sa ubang mga ritwal sa Piyesta Senyor, ang tinuig nga Fluvial Procession karong Sabado sa buntag, ang pagbanhaw sa pagdunggo sa imahen ni Sr. Sto. Niño sa Sugbo uban sa pundok ni Ferdinand Magellan niadtong 1521.
Dihay pagsuway paghimo og inidigay sa labing mabulukon nga barko nga moapil sa prosesyon sa dagat.  Apan wa molahutay.  Kay wa kinahanglana.  Wa mag-apas og premyo ang mga mangapil.  Maong way bayranan sa rehistrasyon, di kinahanglan nga gastohan og dako, wa magkinahanglan sa suporta sa daghang sponsors.  Wa mag-agad sa endorsement sa inilang mga personalidad.

-o0o-

Mao ni dakong problema sa Sinulog Grand Parade.  Inay ipadayon nga si Sr. Sto. Niño ang sentro sa kalihokan, ang mga tigpasiugda nagsige og paburot sa mga premyo ug pangita og bag-o ug lahi nga kalingawan.
Salamat sa mga paningkamot sa Sinulog Foundation Inc., nilahutay ang Sinulog human sa tulo ka dekada.  Apan unsay sangpotan sa ilang padayon nga pagpaburot sa mga premyo ug pagmugna og bag-o ug lahi nga kalingawan?  Hangtod kanus-a sila nga mamawi sa mas dakong gasto sa tinuig nga kalihokan pinaagi sa pagpahamtang og mas dagkong bayranan sa mga manan-aw ug manginabuhi sa Sinulog?
Kanus-a man sila makamatngon nga way kuwarta ni kalingawan nga makalabaw sa gipasalig ni Sr. Sto. Niño ug sa Black Nazarene nga ganti alang sa maayong buhat ug tim-os nga pagtuo?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 9, 2012

More Fun sa Sinulog


Ang kontrobersiya sa bag-ong slogan nga gilusad sa Department of Tourism, "It's More Fun in the Philippines," hinaot nga motutok sa mas dakong hulagway sa industriya sa turismo.  Hinaot nga ang init nga lalis pabor ug batok sa bag-ong slogan wa manukad sa pagtuo nga masulbad ang mga suliran sa turismo pinaagi lang sa mas haom ug epektibong slogan.
Di mokalit lang og sulbong ang gidaghanon sa mga turista tungod lang kay nakatsamba ta og slogan, nga tinuorayng magrepresentar sa dagway, kultura ug pangandoy sa nasud ug sa katawhan.  Mas dako ang kausaban nga gikinahanglan aron mahimo tang tinuoray nga mas madanihon ngadto sa lokal ug langyawng mga turista.

-o0o-

Mas sayon nga lalisan ang bag-ong slogan.  Mas lisod tukion ang mas seryusong mga suliran sa industriya sa turismo, sama sa kakabos sa kadalanan, kaapiki sa transportasyon, nagkamang nga mga linya sa komunikasyon, nag-usbaw nga kriminalidad, kahugaw sa kadagatan ug kalikopan ug nagpadayong kanser sa pangurakot.
Kining maong mga suliran wa masulbad sa "Wow Philippines" ni kanhi tourism secretary ug senador  Richard Gordon, ni sa "Pilipinas Kay Ganda" ni kanhi tourism secretary Alberto Lim.  Di sab masulbad ang mga suliran sa usa lang ka pamilok bisan pa sa "It's More Fun in the Philippines sa bag-ong tourism secretary nga si Ramon Jimenez.

-o0o-

Malilian ang mga buslot sa industriya sa turismo kon imong paminawon ang reklamo sa pipila sa atong mga bisita sa Sugbo alang sa Piyesta Senyor ug Sinulog:

• Mga pasahero nga nakaabot sa plitehan sa ayroplano nagbagulbol sa kanihit sa mga sakyanan ug kaabunda sa pangilkil nga nisugat nila paggawas sa Mactan-Cebu International Airport;
• Nga mao say giyawyaw sa mga naglawig sa dagat sa pagkawas nila sa mga barko ug paggawas sa pantalan;
• Ang mga nag-bus nangreklamo sa kalibaungon ug kangitngit ug kahuot sa atong kadalanan; ug
• Silang tanan nitiyabaw sa gipaburot nga bayranan sa beach resorts, hotels ug pension houses.

-o0o-

Ang gisaad ni Presidente Noynoy Aquino nga mas agresibong paggasto alang sa infrastractura karong tuiga, kon matuman, makahimong "more fun" sa pagbiyahe sa gikan ug paingon sa nagkalainlaing destinasyon sa sud ug gawas sa Pilipinas.  Kon molahutay ang paggukod sa labing dagkong kawatan, mahimo nang "more fun" ang mga transaksiyon sa gobyerno ug pribadong sektor.
Ang dagkong katalagman nga nitapos sa 2011 ug nisugat sa 2012 hinaot nga makapugwat na gyod sa gobyerno ug natong tanan sa kadinalian sa panginahanglan pagpanalipod sa atong kalikopan.  Ang kaligdong sa liderato ni Aquino hinaot nga makapalambo sa panginabuhi ug makalimpiyo sa kapolisan ug mosangpot sa pagtidlom sa krimen.  Mapalambo lang ang komunikasyon kon mangisog nang gobyerno batok sa pangabuso sa mga kompaniya sa telepono, nga hangtod karon nagpaugat pagpahamtang og P1 inay P0.80 matag text nga bayranan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com