Arangkada of Leo Lastimosa for December 19, 2010

Lunsay nga tabang

Likoanan sa V. Gullas ug P. Burgos Sts., Cebu City--Asa ka makakita og hinabang nga ihatag ni bisan kinsa?  Sa way pagpangutana sa ilang mga ngan?  Sa way pagsusi unsay ilang kahimtang sa kinabuhi?  Ang pinutos nga hinabang di sama sa naandan nga para sa tibuok pamilya.  Kon dili tagsaan gyod og putos ang matag makakuyog nga sakop sa pamilya.

Ikaduhang tuig na ni nakong pagkakita sa tinuig nga proyektong "Happy Birthday, Jesus" sa Maranatha Christian Fellowship.  Apan hangtod sa akong pagsuwat ini, di pa kong katuo sa lunsay nga pasundayag sa pagtabang.  Gikan sa kapin sa 8,000 ka tawo nga natabangan sa niaging tuig, kapin sa 16,000 ang ilang natabangan karong tuiga.

-o0o-

Nagsugod pagtapok ang katawhan dinhi sa Maranatha World Outreach Center sa alas-6 sa gabii niadtong Biyernes.  Napuno ang naglibot nga kadalanan, ang tumoy sa lumbay niabot na sa Lopez Jaena St., sa Barangay Tinago.  Ang mga tigpasiugda nagsugod pag-apud-apod sa mga hinabang sa ala-1:30 sa kadlawon niadtong Sabado.
Nagsugod niadtong Oktubre ang pagpamutos sa mga hinabang.  Nga balor og kapin sa usa ka milyon ka pesos ug naglakip sa kapin sa 600 ka sakong bugas humay, 32,000 ka latang sardinas ug 32,000 ka paketeng noodles.  Ang gatosan ka mga boluntaryo paspas ug malipayong nihatag sa mga hinabang sa upat ka luna sud sa sentro.

-o0o-

Ang bugtong lagda mao nga ang tanang makadawat sa hinabang, bata man o tiguwang, markahan og tinta sa ilang kuko.  Kini aron pagtino nga way magbalikbalik ug nga ang labing nagkinahanglan gyod ang mahatagan.
Dunay kapin sa 400 nga nasakpang nisuway pagpapas sa tinta ug nilinya pagbalik.  May mga trak sab nga naghakot og mga tawo paingon sa sentro. Nangapil sang di mga kakabos nga nakaagi lang gikang nanambong sa Misa de Gallo.  Mahimong negosyuhon ra tingali sa pipila ang mga hinabang.  Apan siyarog wa matandog ang ilang kasingkasing sa talagsaong diwa sa pagtinabangay.

-o0o-

Nihukom ang mga tigpasiugda pagdoble sa gidaghanon sa mga matabangan nga way kasayuran unsaon pagtigom ang gikinahanglang mga hinabang.  Naalarma sila dihang Nobyembre pipila pay hinabang nga nadawat ug nangita nang mga boluntaryo unsay ilang puston.  Labihan na lang nilang kugangan dihang nikalit lang pagbaha ang mga hinabang dayong abot sa gitakdang adlaw--ang Sabado sa di pang Pasko.
Mahimong kapasanginlan ang mga tigpasiugda nga nagpataka lang.  Mahimong matulisok sila nga napakyas pagpangita sa labing tabanganan nga mga biktima sa katimawa ug katalagman.  Apan kinsa may makalalis sa kalunsay sa ilang tinguha?  Kinsa may makapugong sa pagpangandoy nga unta dunay ubang kahugpongan nga madasig sa ilang gihimo--pagtunol og gasa ngadto sa tanang moduol, tabanganan man o tigpaka aron ingnon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 18, 2010

                 Pakyas sa tipos

     Pila ka adlaw sa wa pa mobanos ang Department of Health (DOH) pagduma sa kampanya batok sa tipos sa Alegria, habagatang Sugbo, si kanhi mayor, karon Konsehal, Raul Guisadio nitug-an nga naglisod sila pagkumbinser sa mga molupyo pagpabukal sa ilang tubig sa di pa imnon:

• Ang mga katiguwangan di kadawat nga human sa kapin sa tulo ka dekada nilang paggamit sa tubig karon na lang sila nangasakit;
• Ang katiguwangan nipadayag og sukwahi nga pagtuo--nga ang kagaw nga nakapasakit sa mga molupyo naggikan sa hangin di sa tubig; ug
• Ang mas batan-on nga mga molupyo niinsistir sab nga luwas ang tubig kay wa sila mangasakit dayon.

-o0o-

     Ambot unsay nagkuwang--ang ila bang mga kawani nga mosuroy sa kabalayan aron pag-edukar sa mga molupyo pagpabukal sa tubig ug pagpanlimpiyo sa palibot, ang ila bang kakugi ug kamatinud-anon pagtino nga di makakatap ang kagaw ug di na madugangan ang mga matakdan sa tipos, ang ila bang determinasyon pag-atiman sa mga pasyente aron makalingkawas dayon gikan sa sakit, o ang ila bang pagsabot sa tinuoray nilang gimbuhaton isip mga tagduma sa lungsod sa pagkontrolar sa epidemiya.
     Mahimong ang pipila o ang tanan gyod nga nahisgutan sa ibabaw ang hinungdan sa kapakyas sa munisipyo pagsumpo sa paspas nga pagkatap sa tipos.  Maong sa tumang kauwawan, gipulihan sila og mga dayo pagpanlimpiyo sa ilang kaugalingong nataran.

-o0o-

     Nabantang ang kataphaw sa mga paningkamot sa lokal nga mga opisyal sa Alegria sa ilang kapakyas paghimong luwas sa mga tinubdan sa tubig sa mga barangay sa Sta. Filomena, Poblacion ug Guadalupe.  Bisan pila na ka kilo nga chlorine ang nahurot sa inadlaw nga pagbubo sa nagkalainlaing spring boxes, wa pa gihapoy timaan sa chlorine sa mga gripo sa kabalayan.
     Ngano man ni?  Tungod ba sa kadaghan sa spring boxes ug sa kadaan na sa mga tubo?  O tungod ba kay di lang gyod kamao ang mga kawani sa munisipyo?  O igo lang namakak sa pangangkon nga duna silay gihimo?

-o0o-

     Bisan ang pag-atiman sa mga pasyente sa tipos gikuwestiyon na sab karon sa nagpakabana nga mga molupyo sa Alegria.  Matod sa mga doktor ang labing epektibong tambal pagpaubos sa hilanat ug pag-ayo sa mga pasyente mao unta ang injectable antibiotics nga balor og gikan sa P300 ngadto sa P500 matag usa.
     Apan ang gipanghatag sa munisipyo mao ang tabletas nga generic nga antibiotics nga tag P14 ug branded nga antibiotics nga tag P40 matag usa.  Nanagana ba lang ang lokal nga mga opisyal paggasto sa ilang P2 milyones nga calamity fund?  O kuwang lang gyod sila og pagpakabana alang sa labing kabos nilang mga molupyo nga maoy nagkinahanglan sa labing dinalian nga hinabang?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 16, 2010

                     Sistema sa inhustisya

     Unsay imong ikasulti sa sistema sa hustisya nga naabtan og 19 ka tuig una nahibawo sa iyang kasaypanan?  Nga napakyas pagsilot sa mga responsable sa usa sa labing bangis nga masaker sa atong kasaysayan bisan usa ka tuig na lang nahibilin sa di pa mohupas ang katungod paggukod sa mga naghimo sa krimen?
     Unsay imong ikasulti sa sistema sa hustisya nga wa managana pagbutang-butang og mga pasangil batok sa mga gidudahan bisan sa kadaghan sa buslot sa mga ebidensiya ug kakuwestiyonable sa mga saksi, ginamit ang taas nga emosyon sa katawhan nga nahugno dihang gibasura sa mga hukmanan ang mga kaso sa unang duha ka pundok sa mga gipasanginlan sa Vizconde massacre?

-o0o-

     Ang labing dakong pildero sa pagka absuwelto sa mga sinumbong sa Vizconde massacre di si Lauro Vizconde nga hangtod karon naghilak pa og hustisya sa paglugos ug pagpatay sa iyang asawa ug mga anak.  Di silang Hubert Webb ug ubang mga sinumbong nga nahikawan og 15 ka tuig sa kinabuhi tungod sa ilang pagkabilanggo sa krimen nga, segun sa Korte Suprema, wa nila mahimo.
     Kon dili ang kaligdong sa sistema sa hustisya.  Nga gawas nga napakyas paghatag og hustisya sa mga biktima ug sa ilang mga tagtungod nidugang pa gyod sa inhustisya pinaagi sa pagtanggong sa, kon tuohan ang labawng hukmanan, inosenteng mga sinumbong.

-o0o-

     Sila Vizconde ug Webb di maoy una, ug nahadlok kong di maoy kataposan, nga mga biktima ning duha ka suwab sa inhustisya.  May mga manananggot, mga kargador ug ubang mga uyamot, nga di sama kainila nilang Vizconde ug Webb, nga wa kakuha og hustisya gikan sa mga hukmanan, sa usa ka bahin, ug nadugta ug wa na ganing kagawas nga buhi sa bilanggoan, sa pikas nga bahin.
     Ang Vizconde massacre di maoy kinadak-ang inhustisya sa kasaysayan.  Apan di ni igong sukaranan nga pasagdan na lang ang mga biktima.  Labaw nang di igong rason nga wa na lay himuon pagtino nga di na masubli.

-o0o-

     May balaudnon nga nag-ung-ong sa Kongreso pagbayad sa mga biktima sa sayop nga pagkabilanggo.  May mga balaudnon sab pagdugang sa mga huwes ug mga hukmanan.  May uban pang balaudnon nga pulos gitumong pagpalig-on sa kinatibuk-an sa sistema sa hustisya.
     Apan ang labing dakong suliran mao ang kakuwang sa kaligdong sa mga institusyon sa hustisya:  Kapolisan nga mangyatak inay mopatuman sa balaod; mga hukmanan nga mapalit ug mga maghuhukom nga magawongan sa mga politiko; mga bilanggoan nga inay modasig sa mga kriminal pagbalik isip mapuslanong mga sakop sa katilingban molubong na hinuon nila sa mas lawom ug mas lang-og nga gahong sa pagpakasala; ug katilingban nga naggapos sa kaburong ug katimawa aron pagbugtaw og makiangayon nga kausaban.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 14, 2010

               Pasidungog ni Saavedra

 

        Human nila bugal-bugali si Cris Saavedra nga upaw, buang-buang, nagpataka og sabot sa mga balaod ug nagpatuyang lang pagpasaka og mga kaso, si Gobernador Gwen Garcia nihatag niya sa labing taas nga pasidungog.  Gipasanginlan ni Garcia ang Visayas Ombudsman nga nipabor ni Saavedra pinaagi sa pag-una pag-atiman sa mga kasong gipasaka ni Saavedra.  Kay sa mga kaso nga iyang gipasaka batok nilang Kongresista Tomas Osmena ug Bise Gobernador Greg Sanchez.

Ingon nila taphaw si Saavedra.  Naka-influencia na man lagi sa Ombudsman?  Ingon nila nalisoan na si Saavedra sa maayong pangisip.  Nganong, gawas nga giuna, gipaboran man lagi sa Ombudsman ang mga kaso nga iyang gipasaka?

-o0o-

        Lalisunon pa hinuon tinuod bang pasangil ni Garcia.  Apan karon pa lang, mabantang nang daan nga sayop ang iyang pasangil nga mas una ang mga kaso batok nilang Sanchez ug Osmena kay sa Baliligate:

1. Napahibawo nang Ombudsman nga naa ilawom sa dagat ang yuta sa mga Balili nga gibayran sa Kapitolyo og dul-an sa P100 milyones niadto pang 2008;
2. Nga mas una sa pasangil ni Garcia nga anomaluso ang pagbaligya ni Osmena sa dakong luna sa SRP ngadto sa Filinvest niadtong Marso 2009; ug
3. Nga mas una pa gyod kay sa pasangil ni Garcia nga gipatrabaho ang mga kawani sa Kapitolyo sa negosyo ni Sanchez sa Tuburan sayo karong tuiga.

-o0o-

        Inay pasanginlan nga nipabor ni Saavedra, angayng pahalipayan ni Garcia silang Visayas Ombudsman Pelagio Apostol ug Ombudsman Merceditas Gutierrez.  Nga padayong niyaka sa mga pasangil nga way subasta ug nga may overpricing ug splitting of contracts sa CICC (Cebu International Convention Center), bisan tulo na ka tuig human napasaka ang reklamo sa iyang buhatan.

        Angay sang pasalamatan ni Garcia ang mga imbestigador sa Ombudsman.  Nga nahudlat dihang nipasidaan siya pagkiha ug pagpasuspenso ni Assistant Ombudsman Virginia Palanca-Santiago.  Kinsa maoy labing unang nipahibawo nga giimbestigar na nila ang dul-an sa usa ka bilyon ka pesos nga transaksiyon.

-o0o-

Samang Garcia, si Saavedra makapasangil sab sa Ombudsman nga naglangay-langay.  Kay hangtod karon wa pang kalihok ang imbestigasyon sa iyang kaso nga namasangil og kahiwian sa subasta sa surveillance cameras sa Asean Summit dinhi sa Sugbo niadtong 2007.  Nga mas una pang napasaka kay sa kaso sa decorative lampposts, nga naa na ron sa Sandiganbayan, ug sa kaso sa CICC.

Ug samang Garcia ug Saavedra, makapasangil sab ko sa Ombudsman nga nagmika.  Kay wa pa silay aksiyon hangtod karon sa mas una nakong mga espose nga ilang giimbestigar:  Ang pasangil sa paghimong diploma mill sa kanhi CSCST, karon CTU (Cebu Technological University) niadtong 2003; ug ang pagpamalit sa kadagkoan sa Dakbayan sa Sugbo og sayop ug mas makahilo nga kemikal batok sa dengue niadtong 2005.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 13, 2010

        Sunod sa Danao ug Alegria

    Ambot unsay nahitabo sa Danao City ug Alegria.  Nganong karon na lang napugwat ang kadagkoan sa Danao paglimpiyo sa tinubdan sa tubig sa Barangay Tabok nga kapin na sa 300 ang nangasakit og diarrhea?  Nganong karon na man lang mangita og mas kasaligang tinubdan sa tubig ang kadagkoan sa Alegria nga kapin na sa 300 ang naigo sa tipos?
    Managsama ang nahitabo sa mga tinubdan sa tubig sa Danao ug Alegria.  Pulos nasudlan og kagaw kay gitugotan nga natukoran og mga pinuy-anan ug mga pansayan sa Tabok, Danao ug eskuylahan ug mga pansayan ibabaw sa tubod sa Kalumpang sa Barangay Sta. Filomena sa Alegria.

-o0o-

    Pulos sab nanghunaw og responsibilidad ang kadagkoan sa Danao ug Alegria.  Gibasol nila ang mga opisyal sa mga barangay nga nahimutangan sa mga tinubdan sa tubig nga gawas nga napakyas pagbadlong sa pagtukod sa mga pansayan wa pa gyod mopahibawo sa kadagkoan sa City Hall sa Danao ug sa munisipyo sa Alegria.
    Mahimong nalipat ang mga opisyal sa mga barangay pagdili sa pagtukod og kabalayan ug mga pansayan sud sa 25 metros nga palibot sa mga tinubdan sa tubig.  Apan isip mga tagduma sa tibuok syudad ug lungsod, ang mga mayor sa Danao ug Alegria angay sang moangkon og responsibilidad sa katalagman, mangayog pasaylo sa mga biktima ug mohimog mga lakang pagtino nga di na ni masubli.

-o0o-

    Apan kay wa man ta mangatawo gahapon lang, angayng dawaton ang pait nga kamatuoran:  Dugay nang nahibawo ang lokal nga mga opisyal sa kalapasan apan, ambot tungod ba sa kalinga sa ubang mga gimbuhaton, o wa lang gyoy pagpakabana, gipasagdan lang nga nameligro ang kahimsog sa katawhan.  Hangtod nga uwahi nang tanan.
    Ang mas pait nga kamatuoran:  Di lang ang Danao ug Alegria ang nahitaboan ning maong eskandalo.  Mao sab ang kahimtang sa mga tinubdan sa tubig sa ubang mga dakbayan ug kalungsoran.  Kon padayong mangiyugpos ang ubang lokal nga mga opisyal, manguros na lang tang daan alang sa mga biktima sa sunod simbako nga epidemiya.

-o0o-

    Pasayloa nga gamiton nakong among pinuy-anan isip pananglitan.  Ang mga molupyo sa Royale Cebu Estates (RCE) sa amihanang lungsod sa Consolacion dugay nang nagreklamo sa kapeligro sa ilang mga tangke sa tubig:  Ang unang tangke gituparan og piggery ug kabalayan, samtang ang ikaduha gipatungoran gyod sa bay sa dakong opisyal sa developer, Sta. Lucia Realty.
    Ang pormal nga mga reklamo sa RCE homeowners gibungul-bungolan lang sa Sta. Lucia; gipasusi apan wa aksiyoni sa health officer sa Consolacion; gisaaran nga susihon apan wa pa lilia sa provincial health ug engineering offices; ug nakit-an na apan gipasagdan lang sa HLURB (Housing and Land Use Regulatory Board).  Nahibawo na ka kinsay way tarung kinatulgan human sa katalagman sa Danao ug Alegria.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com