Arangkada of Leo Lastimosa for October 3, 2010

Kape ni Carlo

Kon kakita ka sa kadagkoan sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) nga mangape sa usa sa mga buhatan sa Cebu City Hall, palihug ayaw kahibung.  Ni pagduda nga napalit na mi sa pamunoan ni Mayor Michael Rama.  Kay sa tanang politiko, nagtuo ko nga siyay kataposang mosuway pagsuburno sa media.  Labaw nang di mi manumbay sa buhatan ni Bise Mayor Joy Augustus Young.  Kay di man na siya ganahang magpasinaw sa iyang lingkoranan.
Ang bugtong hinungdan nga magkatapok ang kadagkoan sa KBP sa City Hall mao si KBP Cebu Chairman Carlo Dugaduga.  Kana kon makapahimutang na sa iyang bag-ong buhatan isip public information officer sa dakbayan.  Ug kana kon, hinaot makabasa siya ini, iya ming dapiton.

-o0o-

Mawad-an mi og pangu apan lipay mi alang ni Carlo.  Nakaseguro ming mas daghan ug dagko siyang mahimo sa City Hall.  Dason sa duha ka sunudsunod nga tuig niyang pagduma sa KBP Cebu Chapter nga nagpasiugda sa duha ka higanteng lakang pagpalambo sa industriya:

• Ang tinuig na nga Cebu Broadcasters Congress nga nituki sa labing dinalian ug mahinungdanong mga kontrobersiya sa pagpanibya; ug
• Ang gilusad karong tuiga nga pakigtagbo sa tanang mga tinun-an sa komunikasyon sa mga kolehiyo ug unibersidad sa Sugbo aron pagdasig nila pagsud sa media ug pagsukna nila unsaon nga ang media mahimong mas makahuloganon ug maalagaron nila.

-o0o-

Kadako sa kausaban sa kinabuhi ni Carlo.  Morag gahapon pa lang nga amo siyang gihatdan og puso ug inasal nga manok sa presinto sa kapolisan sa Dakbayan sa Talisay dihang gipadakop ug gipabilanggo siyang Bise Gobernador Gregorio Sanchez.  Karon, siya nang tigpamaba sa labing dako ug labing gamhanan nga dakbayan gawas sa Metro Manila.
Nisaad hinuon si Sanchez sa iyang pagtambong sa kataposang Broadcasters Congress nga bakwion ang mga kasong libelo batok ni Carlo.  Apan among nahibaw-an nga hangtod karon nagpabiling nag-ung-ong ang mga kaso sa korte.

-o0o-

Labing dakong hagit alang ni Carlo mao ang pagpalambo sa katakos sa City Hall pagpahibawo ug pagpasabot sa labing mahinungdanon nilang kalihokan ngadto sa Sugbuanong mga magbubuhis ug sa ilang kaugalingong mga buhatan ug mga kawani.  Si Carlo maoy usa sa labing unang nakapasiugda og live streaming sa internet sa iyang kanhi sibyaanan.  Mapuslanon sa City Hall ang kabukas sa iyang panghunahuna sa bag-ong teknolohiya.

Pananglitan, mahimong maunhan sa Cebu City Council ang Senado pag-webcast sa ilang mga sesyon.  Mahimo ganing ipaagi na sa Skype ang sunod nga press conference nilang Rama ug sa department heads.  Kon mahitabo na, di na kinahanglang magyampungad ang mga sakop sa media sa City Hall.  Apan hinaot mangimbitar nga gihapon si Carlo namo sa iyang buhatan.  Kay di pa ma-download sa internet ang kape.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 2, 2010

        Insulto sa MCIAA

    Haskang paita sa liderato ni Presidente Noynoy Aquino.  Bisan ang iyang tinguha pag-usab sa liderato sa Mactan Cebu International Airport Authority (MCIAA) gibugal-bugalan lang.  Ang gitudlo nga bag-ong tisrman sa MCIAA board wa tuguti nga makaduma sa mga tigom.  Ug ang iyang girekomendar nga bag-ong general manager sa MCIAA wa palingkora hangtod karon.
    Dugay kaayong nahulipan sa Malakanyang ang hagbay ra untang nabakante nga mga katungdanan sa MCIAA board.  Gipakaingon nako nga nalinga lang si Aquino sa mas dagko ug mas mahinungdanong mga katungdanan sa nasudnong mga buhatan.  Karon nagduda na ko nga wa gyod tingali niya hatagi og importansiya ang mga panginahanglan sa Sugbo ug ubang dapit gawas sa Metro Manila.

-o0o-

    Tan-awa ra gud ang binuang sa mga sakop sa MCIAA board nga di pa ganahang modawat nga natapos na ang malipayon nilang mga adlaw:  Si Transportation Secretary Jose de Jesus, nga ubos sa charter sa MCIAA maoy tsirman sa board, nitudlo ni DOTC Undersecretary Aristotle Batuhan nga iyang representante.

Apan ang karaang mga sakop sa board nga gipangulohan nilang General Manager Danilo Augusto Francia ug Gobernador Gwen Garcia nibabag sa iyang tinguha pagduma sa mga tigom.  Niinsistir sila nga ubos sa charter way gahom si de Jesus pagtudlo og kasamtangang tsirman.  Busa si Batuhan makatambong lang isip sakop.  Si Francia lang gihapoy moduma sa mga tigom.

-o0o-

    Apan nisiwil ang sayal sa paugat nilang Francia, Garcia ug kaubanan.  Sa nangaging katuigan, gitugotan nila nga makaduma sa mga tigom sa MCIAA board silang kanhi DOTC undersecretaries Edward Pagunsan ug Carina Valera.  Gitugotan man gani nila nga makalingkod si kanhi Tourism Regional Director Dawnie Roa bisan kon ang charter nagbuot nga ang kalihim ug luyuluyong kalihim ra sa DOT ang makalingkod.
    Nganong nikalit man lang silag kalami sa kaso ni Batuhan?  Ang mas dakong balikas:  Nganong wa may nahimo ang Malakanyang pagbaraw sa maniobra?  Panagana na ba gyoy trademark sa pamunoang Aquino?

-o0o-

    Salamat sa kamapanagan-on nilang Aquino ug kaubanan, giisnab sa MCIAA board ang tinguha sa presidente nga si Nigel Paul Villarete ang palingkuron nga bag-ong general manager.  Kay utrong natakdan sa kamapanagan-on ang bag-ong mga sakop sa board nga kalit lang nakalimot nga pulos sila tinudlo ni Aquino.
    Ang labing dakong insulto:  Si Francia, nga ubos sa batakang mga lagda sa Civil Service Commission di qualified sa katungdanan kay way CESO (career executive service office) eligibility, maoy naghilas-hilas pagmando nga kinahanglang ayuhon paghashas qualified ba ang mopuli niya.  Kanus-a man mopahamtang si Aquino sa iyang gahom ug katungod pagtakda sa bag-ong direksiyon sa mga korporasyon sa kagamhanan sama sa MCIAA ug pagpitol sa mga opisyal nga nagdahom nga kalugwayan pa ang napupos na nilang kahawod?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 29, 2010

        Kapulpol ni Apostol

    Haskang daghana nang gibasol ni Deputy Ombudsman Pelagio Apostol sa pagkawagtang sa iyang sakyanan, nga karon gipabayran na sa Commission on Audit (COA):

• Gipasanginlan niya ang mga opisyal ug mga kawani sa kagamhanan, nga niya pa naligsan sa siya pay luyuluyong Ombudsman sa kaulohan, nga mahimong nanimawos niya pinaagi sa pagkawat sa sakyanan;
• Gitulisok ang iyang kakabos sa pagtukod og grahe nga kapahimutangan unta sa sakyanan;
• Gibasol hastang Metro Manila Development Authority (MMDA) nga iyang giingon nga maoy nagguba sa iyang karaang grahe; ug
• Nagduda nga ang iyang kaso sa COA gimaniobra sa mga tawo nga nagtinguha nga di matiwas ang iyang pito ka tuig nga termino.

-o0o-

Kon paminawon ug tuohan si Apostol, morag ang tibuok kalibotan ug ang tanang katawhan maoy sad-an.  Gawas niya.  Apan lahi ang panglantaw sa COA:

• Klarong nakalapas si Apostol sa lagda (COA Circular 84-238) nga ang mga sakyanan sa kagamhanan ibutang sa mga grahe sa kagamhanan, ning kasoha sa motorpool sa ulohang buhatan sa Ombudsman;
• Way laing matulisok sa pagkawagtang sa sakyanan gawas ni Apostol nga maoy niparada sa sakyanan ug napakyas pagbantay ini sa tugkaran sa iyang pinuy-anan sa Caloocan; ug
• Di katuohan ang pangangkon ni Apostol nga napugos siya pagda sa sakyanan sa iyang bay tungod sa mga hulga sa iyang seguridad.

-o0o-

    Kon di kabantay sa iyang sakyanan, unsaon pagbantay ni Apostol ang buhis sa katawhan?  May lusot pa hinuon siya.  Mahimo pa siyang modangop sa Korte Suprema.  Wa sab siya mabalaka kon pabayron gyod.  Kay dako kaayong iyang retirement benefits nga sobra pang ihapak sa iyang obligasyon.
    P93,253 ray gimando sa COA nga iyang bayran.  Apan mahimo sab siyang paninglan sa Government Service Insurance system (GSIS) sa P531,247 nga nabayran nilang insurance sa pagkawa sa sakyanan.  Mas molig-on ang sukaranan sa mga abogado sa GSIS pag-insistir nga mapapas ang ilang obligasyon pagbayad sa insurance claims kon mapamatud-an nga nawa ang sakyanan tungod sa pagpabaya ni Apostol.

-o0o-

    Ang kinaham nga pasiatab ni Apostol alang ni bisan kinsa nga ganahan nga maminaw nga ang di malalis nga pruyba sa iyang kaisog mao ang malampusong pagpasaka sa kasong plunder ug pagkonbikto ni kanhi presidente Joseph Estrada.  Apan kitang tanan nahibawo nga ang maniobra sa Malakanyang, labaw sa mga pasiatab ni Apostol, maoy tinuod nga nakapaapiki ni Erap.
    Gawas pa, ang makauuwaw nga kalangay sa Visayas Ombudsman pag-imbestigar sa pagpalit sa yuta sa mga Balili ilawom sa dagat sa Naga ug mga proyekto sa 12th Asean Summit, sama sa Cebu International Convention Center (CICC) ug surveillance cameras, wa mopasundayag og bisan gamay na lang lama sa kaisog ni kaligdong.  Hinunoa, naputos sa lunlon nga panagana ug pagtinalawan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 28, 2010

                Pabrika sa Talisay

 

        Pito ka babayeng kawani, duha nila menor de edad, nilayas gikan sa pabrika sa Cansojong, Talisay City.  Nipasangil nga gitanggong sila sa trabahoan, nag-antos sa gamayng suholan, way tarung pagkaon ug gipatrabaho gikan sa sayong buntag hangtod na sa tungang gabii.  Nidangop sila sa bay sa konsehal sa Pajo, Lapulapu City, nga maoy gitrabahoan sa una sa usa nila.

        Usa nila nitawag sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya kay giingong gipapangita sila sa tag-iya sa pabrika sa mga polis sa Talisay.  Nahibaw-an nila nga gipasanginlan silang nangawat sa kuwarta ug alahas sa tag-iya ug gipa-blotter sa kapolisan.  Maong nagpakitambag sila unsay mga buhatan sa kagamhanan nga ilang kadangpan.

-o0o-

        Nangayo mi og katin-awan gikan sa duha ka buhatan nga among nahunahunaan nga makatabang nila:

1. Ang Department of Social Welfare and Development (DSWD) nipasabot nga kalapasan sa balaod ang pagpatrabaho sa mga bata, labi na kon tinuod nga di makitawhanon ang kahimtang sa panrabaho ug nga P800 ra ang binuwan nga suholan sa mga kawani; ug
2. Ang Department of Labor and Employment (Dole) nitataw nga di mahimong tanggungon ang mga kawani supak sa ilang kabubut-on ug nga di mahimong tablahon lang ang balaod sa minimum nga suholan ug ubang batakan nga mga benepisyo.

-o0o-

        Natultolan ni Marlon Bellita sa DYAB Radyo Patrol ang pabrika sa shellcraft nga gipanag-iya ni Merlie Canico.  Kinsa human nanagana niuyon sa pagpakighinabi namo ug nihimo sa mosunod nga mga pamahayag:

1. Gipa-blotter niyang mga kawani sa kapolisan sa Talisay apan mahimong laing mga tawo ang nanghilabot sa iyang kuwarta ug alahas ug busa wa siyay laraw sa pagpasaka og kaso batok nila;
2. Nakasabot siya sa paglayas sa mga kawani, nga pulos taga Bohol, kay kasagaran nila wa nay madawat tungod sa dakong utang sa ilang mga ginikanan; ug
3. Gibayran ang mga kawani base sa gidaghanon sa kuwintas nga ilang mahuman.

-o0o-

        Gitugotan sab ni Canico si Marlon sa pakighinabi sa mga kawani.  Bisan klarong nahadlok, gitug-anan mi sa mga kawani og makapakugang nga kasayuran:  Tinuod nga di sila makagawas-gawas, mas gamay pa gani sa P800 ang ilang binuwan nga suholan ug kasagaran nila nagapos sa dagkong utang sa ilang mga ginikanan.  Mas makapapugwat nilang sumbong:  Gipahamtang sila og inadlaw nga quota nga 160 ka kuwintas; maong maabtan sila og hangtod sa tungang gabii aron makatiwas; kay kon di kahuman sa quota, markahan sila og absent ug ang kuwang ipatong sa quota pagka sunod adlaw.

        Nisaad ang DSWD ug Dole pagsusi sa pasangil sa mga kawani.  Hinaot nga ilang kahatagan katin-awan ang kontrobersiya.  Pait nang daan nga napakyas ang kagamhanan pagpugong sa panaugdaog sa mga anak sa singot.  Mas dakong eskandalo kon wa gihapoy mahimo karong nangreklamo na.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 27, 2010

        Trapiko sa Mandaue

    Niluag na og diyutay ang trapiko sa highway gikan ug padung sa amihanang Sugbo human ablihi ang Cebu North Coastal Road.  Mga sakyanan paingon sa Liloan, Compostela, Danao City ug ubang bahin sa amihanan mahimo nang moagi sa Paknaan, Mandaue ug molahos sa bukana duol sa simbahan sa Liloan.  Ang taga Consolacion nga gustong molikay sa highway mahimong mosimang sa lutsanan padung sa Yati, Liloan.
    Apan ang bisan unsang alibyo sa trapiko sa highway nabalhin sa Marcelo Fernand Bridge.  Diin nahimutang ang likoanan paingon sa North Coastal Road.  Mao nga ang kaniadto laktoranan nga Plaridel St. karon mao nay gilikayan sa mga motorista nga di ganahang matanggong.

-o0o-

    Ambot kanus-a mopahibawo ang kadagkoan sa Dakbayan sa Mandaue sa tinuod nga kahimtang sa Butuanon Bridge.  Nahibung ang mga motorista nga gidid-an na silang makatungtong sa taytayan samtang nagpaabot sa pag-usab sa suga sa trapiko.  Pipila ka motorista nangreklamo nga nisamot kauyog ang taytayan.  May pipila sang nakabantay nga niyungyong na pag-ayo ang tungatunga nga bahin sa taytayan.
    Di ni unang higayon nga gikabalak-an ang kahimtang sa Butuanon Bridge.  Niadtong 2008, ang kadagkoan sa Mandaue nagpatabang sa Department of Public Works and Highways (DPWH) pag-ayo sa taytayan.  Kon matak-opan ang taytayan, mosamot kahuot ang Marcelo Fernan Bridge ug malumos sa daghang mga sakyanan ang Canduman.

-o0o-

    Laing dakong suliran sa trapiko sa Mandaue mao ang kinasang-an sa Canduman Road ug nasudnong highway.  Nga nahimo nang saksi sa daghang panagbangga sa mga sakyanan.  Kini tungod kay di tanang motorista ang makapugong sa ilang sakyanan nga maglugsong ug makig-ilog sa apiking luna batok sa mga sakyanang kinahanglang mobuylong daan aron makatungas ug makaliko gikan sa Canduman.
    May mga sugyot nga butangan og traffic light ang eskina.  Apan ubang mga motorista nabalaka nga makapasamot lang ni sa pagkabara sa trapiko.  Ang pag-abli og gamayng agianan sa mga sakyanan gikan sa Canduman padung sa highway nakaiban apan wa gyong kapapas sa subsob nga mga aksidente.

-o0o-

    Samtang gihinuktokan pa sa kadagkoan sa Mandaue ang sulbad, tuguting akong sublion ang dugay nang sugyot:  Nganong di man palapdan ang alternatibong mga agianan sa mga sakyanan gikan ug padung sa Mandaue, Consolacion ug Dakbayan sa Sugbo?  Pananglitan, may agianan gikan sa Hilltop Homes Subdivision sa Casili, Consolacion nga molusot paingon sa Canduman, Kabangkalan, A.S. Fortuna ug Kasambagan.  May agianan sab atbang sa Foodarama Consolacion nga molahos sa Pit-os, Talamban.
    Labing dinaliang mahimo nilang Mandaue City Mayor Jonas Cortes ug Consolacion Mayor Teresa Alegado mao ang pagtultol sa mga motorista sa alternatibong kadalanan.  Aron di na sila siyam-siyaman sa sunod nga aksidente sa highway.  Ang pagbutang og directional signs ug pagdestino sa mga barangay tanod atol sa dagkong aksidente makatabang gyod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com