Arangkada of Leo Lastimosa for January 30, 2011

Yate ug bangka

Naanad na ta nga Philippine Coast Guard maoy uwahi nga mahibawo kon dunay mga aksidente sa kadagatan.  Dugay na sab ta nga nakadawat sa eskandalo nga samtang ang Pilipinas maoy usa sa labing taas og kabaybayonan (ikalima sa tibuok kalibotan), ang mga barko sa gobyerno pagpatrolya sa kadagatan maoy labing karaan ug gubaon.
Apan tungod sa nagsunod nga pagkawagtang sa duha ka sakyanan sa dagat--una ang yate gikan sa Guam paingon sa Sugbo nga gideklarar nga missing niadtong Enero 18, ug ikaduha ang pumpboat nga wa kabalik sa Talisay City human naghatod og patayng lawas sa usa sa mga isla sa Tubigon, Bohol sa niaging semana--nakaangkon ta og sukaranan pagtandi.  Ug napahinumdoman sa dakong suliran nga ato lang gilingiw-lingiwan.

-o0o-

Lima ka Amerikanhon ang sakay sa SV Pineapple nga nibiya sa Guam niadtong Enero 6 ug gitakdang modunggo unta sa Sugbo niadtong Enero 16.  Upat ka Sugbuanon ang sakay sa pumpboat nga nibiya sa isla sa Pangapasan sa Tubigon sa alas-9 sa buntag niadtong Huwebes ug gitakdang moabot unta sa Cansojong, Talisay pagka udto sa samang adlaw.

Ang yate gikan sa Guam nadaotan diay og timon, maong nihinay pag-ayong dagan ug naabtan og 63 ka oras una natultolan.  Ang pumpboat gikan sa Bohol gihabolan sa kangiob tungod sa kusog nga uwan, wa nang katultol sa ilang agianan, napawongan sa makina ug nag-utaw-utaw sud sa 21 ka oras.

-o0o-

Labing dakong kalainan:  Paspas ug lapad ang search and rescue operations nga gilusad sa Estados Unidos, Pilipinas ug ubang kanasuran alang sa missing nga yate; samtang nangiyugpos ang atong gobyerno sa pakitabang sa mga paryente sa mga sakay sa missing nga pumpboat.
Ang US nipakatap og duha ka C-130 Hercules Long Range Rescue Aircraft, usa ka P-3 Orion, usa ka H-60 Seahawk helicopter, usa ka C-12 aircraft ug cutter nga Sequoia.  Nagpatabang sab sa Palau ug Micronesia aron katugpahan sa mga ayroplano.  Ang Pilipinas nipalihok sa search and rescue vessel, ang BRP San Juan, ug BN-1 Islander aircraft.

-o0o-

Sa pikas nga bahin, ang Fiseca (Fishermen Sea and Ecological Care) sa Talisay maoy gidangpan sa mga paryente sa mga sakay sa pumpboat.  Ang pangu sa Fiseca, si Gregorio dela Torre, nitawag sa coast guard sa alas-8 sa gabii sa Huwebes, apan wa mopahibawo sa kasilinganang mga lungsod ug dakbayan.  Nakalimot tingali nga iyang gimbuhaton ang pagtabang sa mga naapiki sa kadagatan, di ang pagtago sa ilang gidangatan.
Ang coast guard nipalabay sa tibuok gabii nga way gihimo.  Dihang among gisukmatan pagka Biyernes sa buntag, namalibad nang wa diay sila mapahibawo sa Fiseca.  Namalandong pa molusad ba og operasyon dihang gipahibawo nga nabangalan nang pumpboat sa Naga City ug giguyod na og mananagat paingon sa Cansojong.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Pagasa Mactan Chief Oscar Tabada: 353 millimeters (mm) of rain in Cebu this month, three times more than the volume of 107.8 mm recorded in the same period last year.

Arangkada of Leo Lastimosa for January 28, 2011

Hadlok sa cloudburst

Dul-an sa 36 millimiters, o usa ug tunga ka pulgada, ang nasukod sa Pagasa nga uwan niadtong Martes.  Nga gamay ra ug di modason sa ilang pangagpas nga cloudburst ang hinungdan sa lapad nga pagbaha sa duha ka labing dagkong dakbayan sa Metro Cebu.  Kay kasagarang cloudburst sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan nagda og 100 ka millimeters, upat ka pulgada, o mas daghan pang uwan.
Yano ang katin-awan sa Pagasa:  Ang ilang kahimanan pagsukod sa uwan naa mahimutang sa ilang buhatan sa Mactan; diin ang uwan mas hinay kay sa nibunok sa mga dakbayan sa Sugbo ug Mandaue.  Maong banabana na lay ilang mahimo.  Nga di momenos sa 100 millimeters nga uwan ang nakamugna sa makalilisang nga baha.

-o0o-

Way kahulogan ang mga numero kon di nimo itandi sa kasarangan nga uwan sa Sugbo.  Ang 100 millimeters mao ang kasagarang gidaghanon sa uwan sa Sugbo sa tibuok buwan.  Sa ato pa, ang tibuok buwan nga uwan gibubo sud lang sa usa ug tunga ka oras niadtong Martes sa buntag.
Tibuok Kabisay-an ang giuwan gahapon.  40 millimeters ang nasukod sa Pagasa nga uwan sa Mactan.  Mas kusog na sa ilang uwan niadtong Martes.  Apan mas hinay gihapon kay sa uwan nga nibundak sa Talisay, Carcar ug ubang mga dapit sa habagatang Sugbo nga mao na say gibahaan.

-o0o-

Ang nakapait mao nga wa tay dag-anan batok sa cloudburst.  Di tang kahibawo kanus-a ni mahitabo pagbalik.  Samtang makasubay na ang mga eksperto sa kahimtang sa panahon sa sinugdanan ug agianan sa mga bagyo, wa pay teknolohiya nga makapasidaan asa ug kanus-a ang sunod nga cloudbourst.
Bugtong natong mahimo mao ang paghangad-hangad sa mga panganod nga itom kaayo, nga morag puno kaayo sa uwan ug natungod lang sa pipila ka luna ug di gyod sa kinatibuk-an.  Bisan pa niana, igo rang makapangandam og pandong ug mangaliya nga kasarangan lang nga bunok sa uwan ang mahiagoman.

-o0o-

Ang cloudburst mamugna sa mga panganod nga gitawag og "cumulonimbus."  Nga kinuha sa Latin nga cumulus (natigom, natingob) ug nimbus (uwan).  Mahitabo ang cloudburst kon mag-ipon ang paspas nga dagkong mga lusok sa uwan, nga mosamot kadagko ug mosamot kakusog sa pagkatagak ug makamugna og mas dako pa gyong kadaot.
Ang labing kuyaw nga mga dapit atol sa cloudburst mao ang mga sapa, dagkong kanal ug ubang agianan sa tubig.  Nga tungod sa kakusog ug kakalit sa uwan dali kaayong moawas ug makabanlas sa mga tawo ug kabtangan sa duol nga maagian sa makalilisang niyang sulog.  Ug makamugna og lapad ug lawom nga baha nga makapalumos sa katawhan ug kahayopan, makagusbat sa kabalayan, makabara sa mga sakyanan ug makapainutil bisan sa labing dagkong mga dakbayan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 27, 2011

Makahilo nga chorizo

Tungod sa kabarato sa chorizo, nga mapalit sa kamerkadohan og tag P25 ngadto sa P35 ang dosena, labihang daghana nga mamalit.  Bisan sa mga pasidaan nga hugaw ni, kay sama nga di luwas ang mga paagi sa pag-andam di sab limpiyo ang paghukas ini ngadto sa mga langaw samtang nagpaabot sa mga mamalitay, daghan gihapon ang mangita ug modugok.
Ambot tungod ba sa giisip nga talagsaong kalami, bisan kon may mga higayon nga mas aslom kay naandan, o tungod lang sa presyo nga labihang ubosa kon itandi sa ubang mas lab-as nga mga produkto sa karne, ang chorizo nahimong di na mawa nga tipik sa mga talad kan-anan ug mga barbekyuhan.

-o0o-

Kon nagkaon ka karon sa imong kinaham nga chorizo, palihug hutdang daan sa di pa ni nimo tiwason pagbasa.  Kay ambot makatiwas pa ba, ug kuyaw nga akoy mabasol sa pagkawagtang sa imong gana pagkaon, kon mahibawo ka sa resulta sa laboratory examination sa mga chorizo sa labing dagkong kamerkadohan sa Metro Cebu.
Nakaplagan sa Regional Standards and Testing Laboratory sa Department of Science and Technology (DOST) pulos di luwas nga kan-on sa Sugbuanong mga konsumidor ang mga chorizo sa pito ka mamaligyaay sa Carbon ug Talamban sa Dakbayan sa Sugbo ug sa mga merkado publiko sa Talisay ug Mandaue.

-o0o-

Si DOST 7 Regional Director Rene Burt Llanto nipahibawo ni Kongresista Angelo Palmones sa Agham Partylist nga ang tanang chorizo samples positibo sa S. aureus (Staphylococcus aureus) ug ang mga chorizo gikan sa Talisay ug Mandaue positibo sa E. coli (Escherichia coli).  Negatibo hinuon silang tanan sa salmonella.
Matod ni Llanto ang mga chorizo napalit nila gikan sa pito ka mamaligyaay (duha ka Carbon, usa sa Talamban, duha sa Talisay ug duha sa Mandaue) gikan sa Enero 4, 10 ug 11 karong tuiga.  Gipagawas sa laboratoryo ang ang resulta sa Enero 21.  Gipahibawo ni Palmones resulta ngadto sa mga kongresista sa Sugbo niadtong Martes.

-o0o-

Ang E. coli maoy kagaw nga gikan sa hugaw sa tawo ug mga hayop.  Ang resulta sa laboratory test nipalig-on sa pagduda nga ang gipatakaan lang ang paghimo sa chorizo, nga mahimong pan-os nang gigamit nga karne, wa matarung paghugas ang tinai ug nasagol na lang sa hugaw ug lapok sa merkado.  Sa pikas nga bahin, ang S. aureus kagaw gikan sa tawo nga may sakit sa panit nga mahimong mosangpot sa food poisoning.
Ang findings sa DOST wa magpasabot nga makahilo ang tanang chorizo sa tanang mamaligyaay sa kamerkadohan sa Sugbo.  Apan hinaot nga mahimo ning sukaranan sa dugang pakisusi sa kalidad ug kaluwas sa mga pagkaon nga gipamaligya sa kamerkadohan.  Ug sa mas higpit nga pagpatuman sa mga lagda sa gobyerno.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 25, 2011

Pusta sa pikas

Mao diay.  Nga bisan sa pagdeklarar sa gobyerno sa Overseas Filipino Workers (OFWs) nga bag-ong mga bayani, way nahimo ang nagkalainlaing mga buhatan pagpanalipod nila.  Ni sa pagpangita og hustisya sa panamastamas nga ilang nahiagoman sa mga kamot sa langyaw nila nga mga agawon.

Mao diay.  Nga bisan sa abundang pagarpar pagpasidungog sa OFWs ug sa nabiyaan nilang mga pamilya, way nahimo ang gobyerno paghaw-as nila gikan sa nagsubli-subli na lang nga panaugdaog kay wa tumana ang mga kontrata nga ilang gipirmahan, wa matinuod ang mga trabaho nga gisaad ug gihikaw ang dagkong suholan ug mga benepisyo nga gipasalig ngadto nila.

-o0o-

Kay ang buhatan sa gobyerno nga gitahasan pagpanalipod sa katungod sa OFWs, ang Philippine Overseas Employment Administration (POEA), mao ra say gipasanginlan nga nibiktima nila.  Makapaalarma ang pasangil sa nagpakabana nga kawani sa POEA nga ang ila ra sang kaubanan ang nakigkonsabo sa gidudahang illegal recruiters.
Nag-ung-ong na ang kasong human trafficking batok sa mga kawani sa POEA atubangan sa Departamento sa Hustisya.  Gipasanginlan sila nga nitugot sa tulo ka recruitment agencies, kansang mga lisensiya hagbay ra nga nakanselar, nga makapadayon pagpanguha og mga trabahante, pagpapirma nila og peke nga mga kontrata, nga nisaad og suholan ug mga benepisyo nga di tinuod ug pagpada nila sa nagkalainlaing kanasuran alang sa mga trabaho nga wa diha.

-o0o-

Inay ipahamtang ang silot batok sa mga ahensiya, gitugotan hinuon sila sa mga kawani nga makapadayon sa ilang raket.  Ang ilang pakigkonsabo sa kuwestiyonableng recruitment agencies maoy gituohan nga nakapatumpawak sa biktimang OFWs sa pangabuso sa langyaw nilang employers, apil nang pagpayuhot nila ug pagpugos nila pagtrabaho.

Unsa may mas bug-at pa nga atraso?  Unsa may mas bangis pa nga krimen?  Kon ang gitahasan pagpatigbabaw sa balaod mao na hinuoy moyatak ini?  Kon ikay OFW nga giunay sa mga kawani sa gobyerno nga imong gituohan maoy mobarug alang sa ilang mga interes, unsa man intawoy imong dag-anan?  Kinsa na man lang ang imong kadangpan?

-o0o-

Mao diay.  Nga ang tanang mga programa dinhi sa sud ug sa gawas sa nasud pagtabang sa OFWs nakawang lang.  Kay ang POEA, nga maoy gitugyanan pagpatuman nila, may mga kawani man diay nga tua kapusta sa pikas.
Usa lang ka pananglitan:  Ang Estados Unidos, Canada, Australia ug ubang kanasuran pulos dunay balaod nga nagdili sa pagpahamtang og bisan unsang placement fee ngadto sa mga aplikante; gimando sa ilang mga lagda nga ang tanang gasto sa mga aplikante, apil nang ilang plite sa ayroplano, ngadto sa employers.
Salamat sa pagpabaya o pakigkonsabo gyod sa POEA, padayong gikilkilan sa recruitment agencies ang mga aplikante og makalilisang mga bayranan, nga mora gyod, usahay molabaw pa gani, apan wa na lang nganli og placement fee.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 24, 2011

                Wa pay nasilotan

 

        Kon tinuod ang anomaliya nga gibutyag ni kanhi direktor Benjamin Go sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) sa Central Visayas nga kapin sa 2,000 ka taxi units sa Sugbo peke og mga prangkisa, tugotan ba sila sa bag-ong liderato sa LTFRB 7 pagkolekta sa inusbawang plitehan sugod karong adlawa?

        Ang findings ni Go, nga giyak-an sa labawng mga opisyal sud sa pila ka buwan, sa kataposan gidasonan sa audit team nga gipada sa ulohang buhatan sa LTFRB niadto pang Nobyembre sa niaging tuig.  Wa pay katin-awan ang LTFRB nganong hangtod karon wa pay prangkisa sa taxi nga nakanselar.  Ni mga opisyal sa LTFRB 7, nga gilambigit ni Go sa anomaliya, nga nasuspenso.

-o0o-

        Ang recalibration ug resealing sa taxi units sa Sugbo sugdan karong adlawa.  Nga mao say gitakdang pagsugod pagpatuman sa inusbawang plitehan sa taxi.  Ang ma-recalibrate ug ma-reseal mao ra ang mga taxi kansang metro makaluwat na og resibo sa mga pasahero.  Bisan ang mga taxi kansang bag-ong metro na-calibrate nang daan sa ilang suppliers sa kaulohan kinahanglan pang selyohan sa taga LTFRB.

Tungod sa kanihit sa mga kawani sa LTFRB, sa way paghisgot sa kahadlok sa pipila ka taxi drivers nga maibanan ang ilang mga pasahero, ambot pila ra ka taxi sa Sugbo ang makakolekta sa inusbawang plitehan karong semanaha.  Mosamot ang kalangay kon susihon pa tinuod o peke ba ang mga prangkisa.

-o0o-

        Nga angayng himuon sa bag-ong liderato sa LTFRB.  Di makatabang sa paningkamot pagbanhaw sa pagsalig sa katawhan sa LTFRB kon magpa-goryo-goryo ang bag-ong mga tagduma sa nasakpan nga kapin sa 2,000 ka units nga gihatagan og prangkisa sa mga opisyal sa LTFRB 7 bisan sa ban sa bag-ong mga prangkisa nga gipahamtang sa Department of Transportation and Communications (DOTC) niadtong 2003.

        Ug hinaot nga di na maglingiw-lingiw ang taga LTFRB sa taxi units nga kon mabuwasot og dakong libaot kuyawng mabungkag.  Dakong gubot kon tugotang makakolekta sa inusbawang plitehan ang mga taxi units nga peke og prangkisa o kagang-kagang na.

-o0o-

        Managlahi ang banabana sa LTFRB ug transport groups sa gidaghanon sa taxis sa Sugbo ug Pilipinas.  Ang LTFRB niinsistir nga 4,000 ray taxi sa Sugbo, 26,000 sa Metro Manila ug 32,000 sa tibuok nasud.  Apan si Go mismo maoy nakasakop nga kapin sa 6,000 ang taxi sa Sugbo ug transport groups niingon nga dul-an sa 40,000 ang taxi sa tibuok nasud.

        Tungod sa kabaga sa taxi units, ang may mga plakang nagtapos sa 1 ug 6 ray ma-recalibrate karong buwana, 2 ug 7 sa Pebrero, 3 ug 8 sa Marso, 4 ug 9 sa Abril ug 5 ug 0 sa Mayo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com