Arangkada of Leo Lastimosa for May 20, 2012

Ato silang hukaran


Binangkal maoy gipasanginlang nakahilo sa mga molupyo, kasagaran mga bata, sa San Fernando, habagatang Sugbo sa niaging semana.  Tuslob-buwa ang usa sa gibasol sa pagkatap sa Hepatitis A sa Pahina Central sa Dakbayan sa Sugbo duha ka semana ang nilabay.  Sayo ning tuiga, mangingisda ug 8 anyos niyang anak namatay sa pagkaon og butete sa Isla sa Bantayan, sa amihanang tumoy sa Sugbo.
Bisan sa labing uwahing di maayong mga panghitabo nga nahisgutan sa ibabaw, kusganon gihapon kong moawhag nga atong itanyag ang abunda ug tinuorayng mga pagkaong Sugbuanon ngadto sa atong lokal ug langyawng mga bisita.  Luwas ang mga pagkaon sa atong katiguwangan kon tarungon lang paghikay.

-o0o-

Ug, atubangan sa padayong paglambo sa turismo, maoy dako natong bintaha pagdani sa mga dumuduong.  Gawas sa matahom natong kabaybayonan, higanteng mga bantayog sa kultura, relihiyon ug kasaysayan, modernong kahimanan sa transportasyon ug komunikasyon ug lunsay nga kama-abi-abihon.
Inay nga igo lang mangopya sa mga putahe nga di ato, mas maayong patilawon ang atong mga bisita sa tinuorayng timplang Sugbuanon.  Masaligon kong maglaway ug magbalikbalik ang mga turista kon makasuway sa tinuorayng kaaslom sa atong linarang, sa kalab-as sa makapatakla natong kinilaw, sa makapahudlat sa ugat nga kalalim sa inagos ug daghan pang ubang putahe nga inanay nang nakalimtan.

-o0o-

Nailhan nang nagkalainlaing timpla sa atong litsong baboy ug inasal nga manok Bisaya.  Pinangita ang atong buwad nga danggit.  Himalitan ang atong mangga.  Di sab papiri ang kamadanihon sa atong utap, rosquillos ug masareal.  Pagmatuod nga ang tinuorayng agianan sa kasingkasing sa mga turista mao ang ilang tiyan.
Busa, nganong di man nato sila tanyagan sa uban pa natong mga pagkaon?  Nganong di man nato sila patilawon sa kalabo sa pintos sa Bogo?  Nganong di man sukaran sa tinibuok nga manok nga gipintalan og atsuwete sa Catmon ug San Remegio?  Nganong di man pahigupon sa tin-aw ug way langsi nga sabaw sa kanding sa Bulacao?

-o0o-

Sa matag dapit nga akong masum-okan, mangita gyod ko sa lumad nilang mga pagkaon.  Maong natultolan nakong 3-in-1 nga kinilaw (gisagol nga isda, bat ug seaweed) sa Manga District sa Tagbilaran, ube nga Kinampay sa Bohol, tilaob nga mais pilit sa Camiguin, coconut crab sa Batanes, ug nangalisbong fish balls sa kadalanan sa Kowloon.
Sa di pa magtuong mas lami ang ubang dapit, angayng tudloan ang kabataan sa adunahang kabilin sa mga pagkaon sa atong katiguwangan.  Hinaot nga ang dagkong haligi sa kahugpongan sa hotels, resorts ug restaurants sa Sugbo modason sa paningkamot ni Julie Alegrado-Vergara sa Bluewater Maribago Beach Resort sa inanayng pagtudlo sa lokal ug langyawng mga turista sa batobalani sa kaparat, katam-is, kahang, kaaslom ug kahawot sa kumbira nga lunlon Sugbuanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 19, 2012

        Dribol ni Corona


    Haskang dribol sa mga abogado ni Chief Justice Renato Corona.  Human sa duha ka adlaw nga testimoniya ni Ombudswoman Conchita Carpio-Morales, angay lang unta nga ipresentar dayon ang ilang kliyente.  Nga hagbay rang nanganti nga andam nang motubag sa mga pasangil batok niya.  Gani, nisaad na nga ablihan nang iyang dollar accounts sa sunod semana, daghan na uyamot nga mga semana ang nilabay.
    Apan gipatawag lang gihapon ang ubang mga saksi nga, human sa makapakugang nga testimoniya ni Morales, klarong wa nay ikadugang pa.  Kon basketbol pa ni, ang impeachment trial naa na sa "last two minutes."  Ang depensa di pa hinuon andam nga mo-itsa sa bola.

-o0o-

    Paglangay-langay ang pagpresentar sa depensa nilang kanhi kongresista Risa Hontiveros, Harvey Keh ug Emmanuel Santos.  Kansang mga reklamo igo lang gihimong sukaranan apan way labot sa mas undanon nga mga dokumento nga nahipos sa pakisusi sa buhatan sa Ombudsman.
    Nipasabot ang mga abogado ni Corona nga gipresentar nilang tulo aron pagmatuod nga may organisadong kampanya pagpalagpot ni Corona.  Apan si Hontiveros nakadawat hinuon og endorsement gikan ni Senador Miriam Defensor-Santiago, si Keh nakasab-an kay nagpaukyab sa media ug si Santos nakabuylo pagpasabot nga katungod ni bisan kinsa ang pag-awhag sa Ombudsman pag-imbestigar sa gidudahang mga opisyal sa gobyerno.

-o0o-

    Maong nahutdan nag pangutana nga dako pang oras nga nahibilin.  Kon di pa tungod sa kadugayng nakasabot nilang Senate President Juan Ponce Enrile ug Cuevas sa kalainan sa soft copies ug hard copies sa powerpoint presentation ni Morales, mas sayo pa gyod untang mabisto nga di pa sila andam pagpresentar ni Corona.
    Sa ikaduhang sunudsunod nga semana, gipa-suspenso nilang husay.  Wa matuman ang gisaad nilang pagpresentar ni Corona niadtong Huwebes.  Di sab karong Lunes.  Kon dili sa Martes na, pito ka adlaw human sa testimoniya ni Morales.  Kon tinuod nga wa kasabot si Morales sa mga dokumento sa Anti-Money Laundering Council (AMLC), nganong nagkinahanglan pa man og usa ka semana si Corona pagtul-id sa kasaypanan?

-o0o-

    Bisan di angkunon ni Corona, naapiki siya sa testimoniya ni Morales.  Ang P31.6 milyones nga peso deposits nga wa madeklarar sa iyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) sayon rang papason sa P35 milyones nga halin sa luna sa Basa-Guidote Enterprises sa Manila.  Apan tungod sa nabistong mas dakong dollar deposits, makawot niya hastang di katol pagpangita og laing ikatapak.
    Duhay nahibilin niyang lusot:  Una, ang gay-ot nang argumento nga ang kasaypanan sa SALN kakurhian ug di igong sukaranan pagpalagpot niya; ug ikaduha, ang dollar deposits confidential busa di angayng ibisto sa SALN.  Nga kon ipatigbabaw sa Senado, peligrong makadasig sa labing dagkong kawatan pagtago sa tanang ilegal nilang katigayonan ngadto sa dolyar.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 18, 2012

Bangil sa lusot


Unom ka adlaw sa di pa ang gitakdang pag-atubang ni Chief Justice Renato Corona sa Senate Impeachment Court, naumol nang iyang panagang.  Sa pasangil ni Ombudswoman Conchita Carpio-Morales nga may 82 siya ka dollar accounts.  Nga giingong may pundo nga labing menos $12 milyones.
Gipaabot ni Corona nga mas makugang ang senator-judges sa iyang katin-awan:  Ang tinubdan sa iyang dollar accounts mao ang P35 milyones nga bayad sa Manila City government sa luna sa Basa-Guidote Enterprises Inc. (BGEI) sa pamilya sa iyang asawang si Cristina; ug ang daghang transaksiyon pag-withdraw ug pag-deposito kasarangan nga proseso sa aktibong pagduwa nilang Corona ug sa iyang gikontrata nga fund managers sa money market placements.

-o0o-

Sa iyang paglingkod sa witness stand karong Martes, mokumpisal si Corona nga duna siyay tulo ka dollar accounts.  Sukwahi sa pasangil nilang Morales ug COA Commissioner Heidi Mendoza nga duna siyay 82--upat ka main accounts ug 78 ka baby accounts.  Sukwahi sab sa nahaunang pangangkon sa presidente sa Philippine Savings Bank, Pascual Garcia III, nga duna siyay lima.
Dayon, kulatahon pag-ayo ni Corona silang Morales, Mendoza ug uban niyang mga kaatbang nga mga ignorante sa kalainan sa kahulogan sa "transactions" ug "balances" ug sa kasarangang mga paagi pag-dokumento sa mga transaksiyon sa mga bangko, nga mobalik-balik paglista sa susamang kantidad sa mao rang kuwartaha nga gi-withdraw ug gi-deposito.

-o0o-

Ipakita dayong Corona ang kataposang balanse human sa gatosan ka transaksiyon sa iyang dollar accounts:   $687,433.  Nga motakdo sa halin sa BGEI kon gamiton ang mas taas nga exchange rate nga P51-sa-usa-ka-dolyar niadtong 2001.

Nganong wa man ni ideklarar sa iyang statement of assets, liabilities and net worth (SALN)?  Andam na ang mapahiyumon nga tubag ni Corona:  Igo ra nga gikuptan sa iyang asawa ang kuwarta alang sa BGEI.  Kansang bag-o nga tag-iya, iyang pahinumdoman ang senator-judges, mao ang iyang anak nga si Maria Charina.  Busa, mahimo ba, di na ipamugos pagsukip sa listahan sa iyang kabtangan?

-o0o-

Karon pa lang, may bangil na ang lusot ni Corona.  Nitakdo ang usa sa bank account nga giangkon sa PSBank sa usa sa 82 ka dollar accounts nga gibutyag ni Morales.  Matod ni Senador Franklin Drilon ang Account No. 373 dunay balanse nga $769,000 (P29 milyones).
Mas dakong bangil ang nabisto na niyang P31.6 milyones nga peso deposits nga wa maapil sa SALNs ni Corona:  Sa unom niya ka peso accounts sa PSBank, gitak-opan nang upat apan buhi pang duha nga may balanse nga P19.6 milyones; samtang iyang peso account sa Bank of the Phillippine Islands (BPI) may balanse nga P12 milyones.  P3.5 milyones ra ang deposito sa bangko nga gideklarar ni Corona sa iyang SALNs.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 17, 2012

Naunay sa tari


Si Chief Justice Renato Corona ang namugos sa iyang mga abogado nga ipa-supina sa Senado si Ombudsman Conchita Carpio-Morales sa nagpadayong impeachment trial.  Di lang ipa-imbitar.  Ipapugos gyod sa pagpatambong sa husay ug pagpanubag sa mga pangutana mahitungod sa pasangil nga dunay $10 milyones nga dollar accounts si Corona sa nagkalainlaing bangko.
Kini bisan kon ang pasangil sa $10 milyones nga dollar accounts wa maapil sa articles of impeachment nga gipasaka sa House of Representatives.  Kini bisan wa sila kahibawo unsay isulti ni Morales, ni sa dagan sa iyang imbestigasyon sa mga kaso nga gipasaka batok ni Corona.  Kumbinsido si Corona nga makapalig-on sa iyang depensa ang testimoniya ni Morales.

-o0o-

Di hinuon mabasol si Corona sa iyang ubos nga pagtan-aw ni Morales.  Kay beterano si Corona sa burukrasya.  Nagtuo tingali nga si Morales way kalainan sa ubang opisyal sa gobyerno.  Nga nagpaanod lang sa naandan nga bul-og sa mga buhatan nga ilang nahimutangan.
Maong nagdahom tingali si Corona nga igo lang gidawat ni Morales ang mga reklamo nilang kanhi kongresista Risa Hontiveros ug kaubanan.  Kansang labing lig-ong mga ebidensiya mao ang transcript sa impeachment trial ug newspaper clippings.  Naglaom tingali si Corona nga ang $10 milyones nakuha ni Morales pinaagi lang sa pagpatung-patong sa tanang kuwarta ug kabtangan nga gipasangil nga iyang gipanag-iya ug gitagoan.

-o0o-

Wa gyod tingali magduda si Corona nga gihimo ni Morales ang iyang trabaho.  Nga nahibawo si Morales unsay sunod nga himuon ug unsay gahom nga gamiton.  Nga ang mga kasong nadawat gihimong sukaranan paglusad og dugang imbestigasyon.  Ug nga si Corona mismo, pinaagi sa kontrobersiyal niyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs), ang nagtugot ni Morales pagsusi sa iyang bank accounts.
Maong labihang kuganga nilang retired justice Serafin Cuevas ug kaubanan dihang gitug-anan silang Morales nga ang $10 milyones di kinuha sa tumoy sa iyang buhok kon dili gikan sa mga dokumento nga gitugyan sa Anti-Money Laundering Council (AMLC).

-o0o-

Ang wa mahibaw-i nilang Corona ug sa iyang mga abogado mao nga dihang nitumaw ang pasangil sa $10 milyones niyang dollar accounts, naglungutlungot ang prosekusyon sa pagpatawag ni Morales.  Nga di na nila mahimo kay nahuman nang ilang turno.  Maong, segun ni House Deputy Speaker Erin Tanada, gipasalamatan nilang tanang mga anghel dihang gipasupinahan ni Corona si Morales.
Maong nadugangan ug nahimong mas lisod ang mga pangutana nga tubagunon ni Corona sa iyang pag-atubang sa Senate Impeachment Court.  Maong nadugangan ang kahigayonan, ug mahimo ganing naseguro na, nga ma-konbikto siya.

Sa di pa na mahitabo, ug kon may kaligdong pang nahibilin nila, angayng mo-resign ang mga abogado ni Corona.  Kay klaro kaayo nga bisan sila gibakakan sab sa ilang kliyente.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 16, 2012

Dolyar ni Corona


Kon nahuwasan ka na sa kakugang sa pagkabutyag sa 82 ka US dollar accounts, nga giingong iya ni Chief Justice Renato Corona, nga may $12 milyones (P513 milyones) nga pundo ug 705 ka transaksiyon sa siyam ka bangko sa niaging walo ka tuig, palihug tabang pagpatin-aw sa mosunod nga mga kalibogan:

• Unsay kapuslanan sa 82 ka dollar accounts, nga naglakip sa upat ka main accounts ug 68 ka baby accounts?;
• Kon iya ang dakong kuwarta, diin gikan ug unsay gigastohan sa mga adlaw human sa piniliay sa 2004 ug 2007 nga dagko kaayong withdrawals ug deposito?; ug
• Kinsa man diay si Corona--chief justice, foreign exchange dealer, bagman o money launderer?

-o0o-

Labing kugihan si Corona pagpangabli sa iyang dollar accounts niadtong 2007 ug 2008, kanus-a duna siyay 28 ka bag-ong accounts, o 14 sa matag tuig.  13 ka accounts ang iyang gi-ablihan sa 2004.  12 ka accounts matag tuig ang gi-ablihan sa 2006 ug 2009.  Siyam ka accounts ang gi-ablihan sa 2005, unom sa 2010 ug tagsa ka account sa 2003 ug 2010.
Nagduwa ba lang si Corona?  Gipul-an ba sa iyang kinabuhi nga gihimong kalingawan ang pagpangabli og dollar accounts?  O labihang daghana niyang kuwarta nga kinahanglang bahin-bahinon sa daghang accounts aron di matawag ang atensiyon sa Anti-Money Laundering Council (AMLC)?

-o0o-

Klarong natarantar si Corona dihang gi-impeach siya sa House of Representatives niadtong Disyembre 12, 2011.  Dagko kaayong withdrawals ug deposito sa Disyembre 12, 13, 15, 19, 20 ug 22.  Sa adlaw sa iyang impeachment, giputol ni Corona ang iyang time deposit nga $418,193.32 ug gibutang sa iyang BPI account sa San Francisco Del Monte branch.
Mas lisod ipasabot ang kiat sa iyang kuwarta niadtong Mayo 2004 ug Mayo 2007.  Apil nang pag-withdraw og $500,000 gikan sa BPI Acropolis niadtong Mayo 12, 2004, duha ka adlaw human sa piniliay kanus-a nisibaw nang mga pasangil nga gitikasan si anhing Fernando Poe Jr. ni kanhi presidente Gloria Arroyo, ug pagbalik og deposito sa kantidad pagka Mayo 14.

-o0o-

Nagpalaban ko sa mga eksperto sa banking industry.  Hasta sila naglibog sa kadaghan sa US dollar accounts ni Corona ug sa pagtuyuk-tuyok sa kuwarta sa nagkalainlaing accounts.  Gidasonan nilang pangagpas ni COA Commissioner Heidi Mendoza nga dagko ang orihinal nga pundo sa dollar accounts maong mas dako ang withdrawals ($30M) kay sa nisunod nga mga deposito ($28M).
Mao ni ilang hubad:  Di si Corona ang tag-iya sa tanang kuwarta; gitago lang sa iyang ngan kay, isip chief justice, di siya mahilabtan gawas sa impeachment; aron nga, kon di lang malapas ang limitasyon sa AMLC, gawasnon silang mo-deposito gikan sa kadudahang tinubdan ug mo-withdraw alang sa mas kadudahang gastohan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 15, 2012

Nagkaduol nang panudya


Mahimong mahuman nang impeachment trial ni Chief Justice Renato Corona karong semanaha.  Nangagpas si House Deputy Speaker Erin Tanada, tigpamaba sa House Prosecution Panel, nga ipakanaog na sa senator-judges ang ilang hukom pag-absuwelto o pagkonbikto ni Corona sunod semana.  Kon mohinayon pag-testify si Corona, wa na kakita si Tanada og panginahanglan pagpresentar og dugang mga saksi ug ebidensiya sa prosekusyon.
Nagtuo si Tanada way bag-ong kasayuran nga mahatag silang kanhi kongresista Risa Hontiveros ug ubang nipasaka og kaso batok ni Corona atubangan sa Ombudsman.  Nga gibase ra sab sa mga dokumento nga nabutyag sa impeachment trial.  Busa mahimong mahuman dayong ilang testimoniya sa usa lang ka adlaw.

-o0o-

Mahimong may bag-ong kasayuran si Ombudsman Conchita Carpio-Morales nga mahatag sa Senado.  Kay pinasikad sa mga reklamong iyang nadawat, mahimong gilusad ni Morales ang kaugalingong pakisusi.  Kay ang Ombudsman dunay gahom pagkuha og mga dokumento sa nagkalainlaing buhatan sa gobyerno pagtino sa mga pasangil batok ni Corona.
Kapamatud-an o dili ni Morales ang pasangil sa $10 milyones nga bank deposits ni Corona, nitataw si Tanada nga di maapektohan ang kaso sa prosekusyon.  Iyang gikutlo si Senate President Juan Ponce Enrile nga nagkanayon nga way kalainan kon P1,000 o P1 milyon ang wa ideklarar ni Corona sa iyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs).

-o0o-

Nipahibawo si Tanada nga nauyonan sa prosecutors nga matinahuron silang mangutana.  Kon makalingkod na gyod si Corona sa witness stand.  Kay bisan sa tanan nilang pasangil batok niya, gipahinumdoman ang tanang sakop sa prosecution panel nga angayng tahuron ang buhatan ug institusyon nga girepresentahan ni Corona.
Nipasidaan hinuon si Tanada nga di katabang sa kaso ni Corona kon igo lang motubag nga "I invoke my right against self-incrimination" ug "I have the right to remain silent" sa labing lisod nga mga pangutana.  Kay mosamot lang ang pagduda sa katawhan nga duna siyay gitagoan ug ang senator-judges nga di na siya angayng magpabilin sa katungdanan.

-o0o-

Tinuod ang paniid sa mga way bilib.  Ma-absuwelto o ma-konbikto man si Corona, di mahaw-as ang mga kabos sa pait nilang kahimtang.  Ni kahatagan dayon og kaangayan ang tanang nabiktima sa inhustisya.  Apan mas malungtaron ug makahuloganon nga kadaogan ang akong nakita kon mapatigbabaw ang kaligdong sa proseso sa impeachment.
Ang pagpangunay pagtubag ni Corona sa mga pasangil batok niya mopadangat sa labing sipa nga mensahe:  Bisan ang labing taas nga mga opisyal sa gobyerno kapaninglan diay sa katawhan.  Hinaot nga ang ubang kawatan, mas taas o mas ubos mang Corona, tugkan na og kahadlok.  Hinaot nga ang kinabag-an sa katawhan, bisan unsa kakabos ug katimawa, tugkan na og kaisog.  Ug di na gyod molugak ni managana sa pagpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 14, 2012

Nag-atang ni Corona


Duhay posibleng mahitabo sa pag-atubang ni Chief Justice sa Senado:

• Una, matinuod ang mga pangagpas nga mohunong ang katawhan sa ilang gimbuhaton, motutok ug maminaw sa matag niyang lihok ug sulti, motimbang-timbang sa kamatinud-anon sa iyang pagtagsa-tagsa pagtubag sa tanang pasangil batok niya, mohukom sad-an ba siya o dili ug magpaabot sa mohaom ba sa ilang panahom ang hukom sa senator-judges; o
• Ikaduha, manghuy-ab ang katawhan kay ang tanang gipanulti ni Corona sa gawas sublion ra niya sa sud sa Senate Impeachment Court, gamiton ang iyang katungod sa di pagtubag sa mga pangutana nga makadaot niya ug magsige lang hinuon og sumbalik og pasangil sa mga namasangil niya.

-o0o-

Kon ang unang posibilidad maoy mahitabo, magsaulog ang sistema sa hustisya sa nasud:  Ang labing taas nga maghuhukom maisugon nga niatubang sa mga namasangil niya, nanalipod sa iyang kaugalingon gikan sa tanang pasangil sa kahiwian ug nitugyan sa iyang kaugalingon sa paghukom sa mga representante sa katawhan nga gitahasan paghusay sa mga opisyal nga di mapasakaan og kasarangang mga kaso sama niya.
Makatabang si Corona pagpalig-on sa sistema sa hustisya kon tinuon niya nga mapagawas ang tanang ebidensiya batok niya.  Pinaagi sa pagtuman sa iyang saad pag-abli sa iyang dollar accounts, nga diriyot na unta apan wa mabutyag tungod sa pagpugong sa iyang gipangulohan nga Korte Suprema.

-o0o-

Sa pikas nga bahin, kon ang naandang mga linya ni Corona ra gihapoy iyang balikbalikon atubangan sa senator-judges, maayo pa nga di na lang siya moatubang:

• Unsay makuha sa nasud ug sa katawhan kon ang mga pangutana sa dako niyang peso deposits tubagon lang nga gigukod siyang Presidente Noynoy Aquino tungod sa pag-apud-apod sa Hacienda Luisita ngadto sa mga mag-uuma?;
• Unsay kaayuhan nga maangkon kon ang mga pasangil sa misteryuso niyang dollar deposits tubagon lang nga palagputon siya aron way makababag sa pagtukod sa diktadurang Aquino?; ug
• Di makit-ang kamatuoran kon ang mga pangutana sa kadako sa wa ideklarar niyang katigayonan tubagon lang nga dato silang daan.

-o0o-

Tinuod nga banga ang prosekusyon.  Nagkayamukat nang daan ang listahan sa mga ebidensiya, wa pa gyod kasuhito sa labing batakang mga lagda sa husay.  Maong nakapatuyang si retired Justice Serafin Cuevas pag-lecture nila ug nakapatuyang si Senador Miriam Defensor-Santiago pagbalikas nila.  Apan bisan sa ilang kabanga napamatud-an sa House prosecutors daghang kuwarta ug kabtangan nga wa ideklarar sa statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) ni Corona.
Karong ila nang turno, napamatud-ang mas banga diayng depensa.  Wa pa gyong kapasabot diin gikan ang katigayonan ni Corona.  Maong si Corona na lay mangunay pagpanalipod sa iyang kaugalingon.  Di diay magsilbing nagbuntaog nga kasinatian ug kasuhito sa mga lagda sa husay.  Kon wa nimong kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com