Arangkada of Leo Lastimosa for March 25, 2012

Mithi sa trabaho


Alang sa bag-ong mga gradwado nga nabalaka unsay nagpaabot gawas sa eskuylahan, alang sa mga nangaplay sa mga kompaniya apan wa madawat ug alang sa mga moapil sa Kapamilya Local ug Overseas Job Fairs sa mosunod nga mga semana:  Pasaligan mo nakong way magic formula sa pagsud og trabaho; maong wa pa matapos ang inyong kalibotan.
Sa unang pagpangaplay nako, nga nisumiter gyod og application letter, wa ko madawat, wa gani tubaga sa management.  Sa ikaduhang pagsuway. nadawat ko nga way dang suwat, igo lang nikuyog sa akong higala nga namasin nga may bakante.

-o0o-

Una nakong gi-aplayan ang karaang DYRC.  Nisuway ko pag-apil sa ilang news organization, nga naglakip nilang Roy Ladiona, Pat Sedigo, Tony Avila ug kaubanan, kay silay labing aktibo ug pinaminaw sa Sugbo.  Tungod sab kay suki kong magtatampo sa ilang programang "Adventures of Johnny Pusong" nga giduma ni anhing Art Maloy.
Apan hilom pa sa tirana ang nisunod nga mga buwan sa akong pagpaabot.  Wa tingali magkadimao ang akong suwat, o wa tingali silay bakante.  Maong bisan sige pa kong daog sa Johnny Pusong, nisuway ko pagpangaplay sa laing sibyaanan.

-o0o-

Nipalta ko sa klase kay gipakuyog sa akong higalang si Warly Villasencio.  Taga Minglanilla siya ug kaila ni anhing Cerge Remonde sa DYLA.  Namasin lang ming may bakante sa ilang "A" Team, nga naglakip nilang Boy Kiamco, Art Tariman, Jun Caña, Eric Labrada ug kaubanan.

Wa si Cerge.  Apan si Sam Costanilla, nga maoy news manager sa DYLA niadtong higayona, nisugo nako pagsugod na pagpangita og balita isip campus reporter.  Gisaaran ko niya og P10 sa matag report nga masibya.  Pagka ugma dayon, nagkurog kong nibasa sa labing una nakong report sa kahanginan sa protesta sa Sugbuanong mga tinun-an batok sa diktadurang Marcos.

-o0o-

Ako hinuoy labing unang mopasidaan ninyo nga ang mga lagda sa pagkuha og mga trabahante karon di na sama kaluag sa una.  Ang mga aplikante pagka magsisibya pangayoan og audition tape, pakuhaon og written exam ug paatubangon sa station manager.
Kon madawat, di dayong kasugod og trabaho.  Kinahanglan pang mopasar sa medical exam, mokuha og SSS number ug mosumiter og NBI clearance ug ubang panginahanglan.  Bisan makatuman na, kinahanglan pang magpaabot nga mahikay ug mapapirmahan sa ulohang buhatan ang ilang kontrata.

-o0o-

Hinaot nga, sama nako, wa mo mahugno sa kapakyas sa nahaunang mga aplikasyon.  Ang kamapailubon tinuoray nga maayong mithi, labi na sa pagpangita og trabaho.
Labing una nakong employer ang akong amahan.  Apil ko sa mga bata nga iyang gisuholan og P10 ang adlaw paghawan sa kasagbotan sa asyenda sa mga Aznar sa Tabango, Leyte nga iyang giduma.  Siyay nagtudlo nako nga ang panginabuhi di sayon, nga duwaduwaan lang, apan di sab angayng isipon nga palas-unon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 24, 2012

        Si Calungsod sa Guam


    Wa tang kahibawo diin ug kanus-a siya natawo.  Kay giingon man nga 17 anyos siya dihang gipatay niadtong Abril 2, 1672, gibanabana nga natawo si Beato Pedro Calungsod sa 1655, apan way buwan ni adlaw.  Di hinuon ning kababag sa pagkahingpit na niyang Santo sa Simbahang Katoliko karong Oktubre 21 atol sa mabulukong canonization rites sa Roma.
    Gani, aksidente ang pagkabutyag sa iyang pagka-martir.  Ang kadagkoan sa Simbahang Katoliko sa Guam mao nay nagpahibawo ni Ricardo Kardinal Vidal, kanhi arsobispo sa Sugbo, mahitungod niya sa ilang pag-dokumento sa kinabuhi ug kamatayon sa gikuyogan niyang paring Jesuit nga si Diego Luis de San Vitores.

-o0o-

    Unang na-beatify si San Vitores ni Santo Papa Juan Pablo II niadtong Oktubre 6, 1985.  Nilabay unang 15 ka tuig sa wa pa ma-beatify sa samang Santo Papa si Calungsod niadtong Marso 5, 2000.  Apan mas unang ma-Santo si Calungsod kay ni San Vitores tungod sa kapaspas nga napamatud-an sa Vatican sa duha niya ka milagro:

• Una, ang pagka-ayo sa usa ka lalaki nga dunay bone cancer nga nangaliya niya, nga maoy gipasikaran sa iyang beatification; ug
• Ikaduha, ang pagkabuhi sa usa ka babaye duha ka oras human siya gideklarar nga clinically dead sa mga doktor nga accredited sa Vatican tungod sa atake sa kasingkasing niadtong 2002.

-o0o-

    Tanan natong kasayuran mahitungod ni Calungsod naggikan sa mga dokumento sa beatification ni San Vitores:

• Takos siyang sakristan nga gikatagbo ni San Vitores sa Sugbo niadtong 1669 ug naka-eskuyla pagka katekista sa seminaryo sa mga Jesuit sa Maribojoc, Bohol;
• Nitabang siya ni San Vitores pagtukod sa labing unang Simbahang Katoliko sa Guam sa balangay sa Hagatna sa 1669 ug dugang mga simbahang sa upat ka balangay niadtong 1672;
• Kaabag siya ni San Vitores pagbunyag sa batang babaye ug inahan dihang gidakop ug gipatay sila sa balangay sa Tumon;
• Si Calungsod ang unang gibangkaw sa dughan ug napatay sa pangu sa mga Chamorro sa Tumon nga si Matapang sa wa pa tigbasa sa kaabag nga si Hirao ang ulo ni San Vitores; ug
• Gihukasan ang ilang mga patayng lawas ug gitambog sa dagat.

-o0o-

    Ang kamatayon nilang San Vitores ug Calungsod nipaulbo sa gubat tali sa mga Katsila ug mga Chamorro nga nilungtad og 25 ka tuig.  Nalupig ang mga Chamorro ug ang Romano Katoliko maoy labing dominante nga relihiyon karon sa Guam.  Sa kinapusoran sa Tumon Bay, nagbarug ang Blessed Diego Church sumpay sa San Vitores Road.
    Nagbarug duol sa simbahan ang shrine sa pagkamatay ni San Vitores.  Gi-google nakong hulagway sa shrine sa pamasin nga makalili giunsa nila paghulagway si Calungsod.  Bantang si San Vitores, ang bata ug inahan nga iyang gibunyagan ug ang duha ka Chamorro nga nipatay nila.  Apan nalimtan nila si Calungsod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 23, 2012

        Kilkil sa edukasyon


    Padayon ang pinugsanay nga pangolekta og amotan alang sa gradwasyon.  Kini bisan sa pasalig sa nasudnong mga opisyal sa Department of Education (DepEd) nga boluntaryo ang tanang bayranan.  Ug sa pasalig sa lokal nga mga opisyal sa DepEd sa Central Visayas nga nagkasabot na ang mga prinsipal ug mga magtutudlo nga di na sila mangolekta sa amotan nga masabotan sa Parents Teachers Community Association (PTCA).
    Dayon niyang retiro sa tungatunga ning buwana, si kanhi DepEd 7 Regional Director Recaredo Borgonia nipahimangno sa mga prinsipal ug mga magtutudlo sa di pag-yangu-yango sa PTCA.  Kay ang DepEd may nagsuweldo nila, nitambag si Borgonia nga ang mga lagda sa DepEd, ug di sa PTCA, ang angay nilang tumanon.

-o0o-

    Kon basehan ang mga reklamo sa mga ginikanan ug mga tinun-an nga nagbaha sa among sibyaanan, nakawang ang pamilin-bilin ni Borgonia:

• Mga tinun-an nisumbong nga di sila papasuhon kon di makahatag sa dagkong amotan sa gradwasyon;
• Mga ginikanan sa mga tinun-ang mogradwar sa elementarya nabalaka sa hudlat sa mga magtutudlo nga di hatagan og grado ang ilang mga bata kon di makaamot alang sa floor wax;
• Mga ginikanan nagpalaban nga gipugos sila sa mga opisyal sa PTCA sa pag-apil og amot aron nga makadalit og lamiang pagkaon alang sa dagkong opisyal sa DepEd, mga politiko ug ubang mga bisita nga motambong sa ilang gradwasyon sunod semana.

-o0o-

    Kadaghan na gisubli-subli sa kadagkoan sa DepEd nga ang gidaghanon sa amot nga makolekta di apil sa mga sukaranan sa pag-grado sa mga magtutudlo ug mga prinsipal.  Gibalikbalik na sab nila pagpasidaan nga masuspenso ang mga magtutudlo ug mga prinsipal nga motugot sa pinugsanay nga koleksiyon, o kon mao gyoy mangunay pagpangolekta sa mga amotan.
    Apan nganong nagpadayon man ang kalapasan?  Gahi ba lang gyod og ulo ang mga magtutudlo ug mga prinsipal?  O mas dako ang kahigayonan sa promosyon kon mas dako ang ilang koleksiyon?  O sulti ra kutob ang pasidaan sa mga masakpang mamugos pagpangolekta?

-o0o-

Usa sa nakadasig sa kalapasan mao ang kahadlok sa mga ginikanan sa pagreklamo.  Bisan sa pasalig nga tabangan sila sa DepEd pagsilot sa mga malapason, mas kumbinsido ang mga ginikanan nga naa ra tumoy sa bolpen sa mga magtutudlo ang kaugmaon sa ilang mga anak.

Makatabang pagpapas sa kahadlok ang paghiusa sa mga ginikanan:  Magsuwat sila og petisyon, nga mo-detalye sa mga pangabuso ug modasig sa tanang nabiktima sa pagpirma.  Sa ingon, mas lanog ang ilang tingog ug mas lisod silang luokon.  Gawas sa pagsupak sa pinugsanayng amotan, mas maayo sang pangitaan ang mga tagduma sa mga eskuylahan hain nang ilang MOOE (Maintenance and Other Operating Expenses) nga maggamit alang sa floor wax ug ubang batakang panginahanglan sa classrooms.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 20, 2012

        Nangangin na lang


    Sa wa pa magsugod ang iyang impeachment trial sa Senado, si Chief Justice Renato Corona nipasalig nga tagsa-tagsaon niya pagtubag ang tanang pasangil batok niya.  Niinsistir nga wa siya makalapas sa bisan unsang balaod.  Ug nipasabot nga way sukaranan ang walo ka articles of impeachment nga gisang-at sa House of Representatives sa Senate Impeachment Court.
    Karon nga iya nang turno sa pagpresentar sa mga saksi ug mga ebidensiya, niangkon na si Corona nga may kasaypanan ang iyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) gikan sa 2002 ngadto sa 2011.  Nikumpisal na sab ang mga abogado ni Corona nga mahimong may mga buhis nga wa niya mabayri.

-o0o-

    Tungod ini, nakahukom si Corona nga di na moatubang sa senator-judges.  Sukwahi ni sa iyang pasalig nga andam moatubang ug motubag sa tanang pasangil batok niya.  Tungod ba kay nabisto nga di diay tukma ang pasalig nga wa siyay nalapas nga bisan unsang balaod?
    Human sa taas-taas nga pamalandong, mahimong nakumbinser si Corona nga di makatabang sa iyang kawsa kon siya ang mangunay sa pagpasabot sa kasaypanan sa iyang SALNs ug sa ubang kalapasan sa mga balaod nga iyang nahimo.  Mahimong nakahukom si Corona nga mas maayo nga iyang mga abogado ang mowarawara sa alternatibo nilang depensa.

-o0o-

    Labing menos duha ang linya sa depensa ni Corona nga maisugong iduso sa iyang mga abogado sa mosunod nga mga adlaw:

• Una, nga ang kasaypanan sa iyang SALNs way malisya ug gamay ra kaayo aron nga himuong sukaranan sa pagkonbikto ug pagtangtang niya gikan sa Korte Suprema; ug
• Ikaduha, di si Corona ra ang nasayop sa iyang SALNs ug nasipyat sa pagbayad sa tukmang mga buhis, kay nakahimo man sab sa samang kalapasan ang senator-judges, bisan ang mga sakop sa House Prosecution panel, mga sakop sa gabinete ni Presidente Noynoy Aquino ug hapit tanang kawani ug opisyal sa gobyerno, kansang SALNs andam nilang ipakita sa publiko.

-o0o-

    Si Corona isip labawng mahistrado sa Korte Suprema, labaw sa ubang mga opisyal sa gobyerno, maoy dunay labing dakong responsibilidad sa pagtuman sa tanang balaod.  Kay kadudahan ang kamakiangayon sa paghubad sa mga balaod, nga maoy labing mahinungdanon niyang tahas, kon siya mismo magpili lang sa mga balaod nga iyang sundon.
    Isip mahistrado, si Corona ang labing nahibawo nga di makapapas sa iyang kalapasan sa balaod ang pait nga kamatuoran nga ang ubang opisyal sa gobyerno nakahimo sa samang kalapasan.  Gawas pa, ang ubang gipasanginlang malapason mahimong ikiha sa Ombudsman.  Si Corona madutlan lang og impeachment.

Ug, kon simbako nakalimot siya, angayng pahinumdoman si Corona nga siya ray sinumbong sa impeachment trial, busa angayng manalipod sa iyang kaugalingon sa way pagduhig sa mga way labot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 19, 2012

Buslot ang depensa


Ikaduhang semana na ron sa pagpresentar ni Chief Justice Renato Corona sa iyang mga saksi ug mga ebidensiya sa nagpadayong impeachment trial sa Senado.  Kon nagsubay ka sa tulo ka buwan nang husay, nahibaw-an na tingali nimo ang nagkalainlaing linya sa iyang depensa.
Nalista nako ang pipila sa mga panagang sa mga pasangil batok niya nga giluwatan mismo ni Corona, iyang asawa ug mga abogado apan, wa pa gani pormal nga mapresentar ngadto sa senator-judges, nabalibali nang daan:

-o0o-

• Di siya kapasanginlang niggamit sa Korte Suprema pagpanalipod ni kanhi presidente Gloria Arroyo kay usa lang siya sa 15 ka mahistrado (apan gibabagan niya si Associate Justice Ma. Lourdes Sereno sa pagtug-an sa Senate Impeachment Court giunsa pagpagawas ni Corona ang temporary restraining order sa watchlist order sa Department of Justice batok ni Arroyo);
• Gigukod siya ni Presidente Noynoy Aquino tungod sa iyang pagmando nga i-apud-apod ang Hacienda Luisita ngadto sa mga mag-uuma (dakong bakak kay silang tanang 15 ka mahistrado, apil na silang Associate Justices Antonio Carpio ug Sereno, ang niumol sa desisyon);
• Di siya kapasanginlan nga nangawat kay dato na silang daan ug ang iyang asawa (mas abunda ang mga ebidensiya nga ang pagka adunahan di babag sa pagpangawat);

-o0o-

• Iyang accountant ug abogado ang nag-andam sa iyang statements of assets, liabilities and net worth (apan siyay nagpirma ug busa siyay manubag sa kasaypanan sa SALNs);
• Nasayop sab sa ilang SALNs ang pipila ka senator-judges (kon ihinayon ni Corona pagbisto ang SALNs sa senator-judges, mahimong pakpakan siya sa publiko apan madugangan ang mga boto sa pagkonbikto);
• Way malisya ang wa pagbutang sa SALNs sa acquisition cost sa iyang kabtangan kay iya na ning gihimo sukad pa sa sinugdanan (ang pamakak, bisan naandan na, pamakak lang gihapon);
• Dako kaayong iyang kita kon ipunon ang tanang suholan, benepisyo ug allowances sa Korte Suprema ug uban niyang raket (mayoriya sa allowances alang sa iyang buhatan ug di mahimong ipangompra og condominium units);

-o0o-

• Nisukol siya sa Malakanyang aron pagbabag sa pagtukod sa diktadurang Aquino (labing lig-ong ebidensiya nga way diktadura--iyang kagawasan pagpamak sa nataran sa Korte Suprema ug sa media);
• Nibarug siya pagpanalipod sa kaligdong sa mga hukmanan (siya ray gikiha di ang Korte Suprema, ug mas makadaot ang pagdeklarar og court holidays ug pagsuburno sa mga opisyal ug mga kawani sa labawng hukmanan og makabuhong nga mga benepisyo, pinasagdan ang mas dinaliang panginahanglan sa ubos nga mga hukmanan); ug
• Tanang kuwarta sa bangko nga wa niya ideklarar sa SALNs iya sa Basa-Guidote Enterprises Inc., ang kompaniya nga gipanag-iya sa iyang asawa (ang BGEI hagbay rang gipapas sa Securities and Exchange Commission, gawas nga mas katuohang 90 anyos nga madre, ang usa sa orihinal nga tag-iya, si Sr. Flory Basa).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com