Arangkada of Leo Lastimosa for March 14, 2010

                        Alas ni Clottey

 

            Kon unsa kakabos si Manny Pacquiao sa iyang pagkabata sa General Santos, mas kabos si Joshua Clottey sa Bokum.  Kon namaligya og pan sa GenSan ug kargador sa pantalan sa Manila si Pacquiao, si Clottey nagpuyo sa usa ka lawak uban sa iyang mga ginikanan, lima ka igsuon ug ubang kadugo sa Accra, Ghana, napugos sila pagpulipuli og higda.

            Nakabentaha hinuon si Clottey sa pagmatuto sa mga ginikanan.  Samtang gibiyaan sa iyang amahan, nga nakapugos ni Pacquiao pagtabang ni Nanay Dionisia pagbuhi sa iyang mga igsuon, ang amahan ni Clottey maoy nagbuhi nila, apan ang iyang suholan sa kompaniyang nagtukod og kadalanan di paigo bisan alang sa batakan nilang panginahanglan.

-o0o-

            Nabantang sa tibuok kalibotan ang kalahi sa ilang kahimtang karon nga kalibotan sa ilang pag-abot sa Texas alang sa gikahinaman nilang sangka sa higanteng Cowboys Stadium sa Arlington:

·        Samtang si Pacquiao nag-ayroplano uban sa 170 ka sakop sa iyang delegasyon gikan sa Los Angeles ug nagbahas-bahas sa Texas sa luxury bus nga giputos sa iyang hulagway, si Clottey nagsakay sa van sa hotel;

·        Samtang naglibog si Pacquiao asa mopuyo sa duha niya ka bay sa Los Angeles, si Clottey nagpuyo sa usa ka kuwartong apartment sa Bronx sa New York; ug

·        Samtang hapsay ang pito ka semana ug 142 ka hugnang bansay-bansay ni Pacquiao ubos ni Coach Freddie Roach, si Clottey gimingaw sa iyang trainer, si Godwin Kotey, kay wa kakuhag US visa.

-o0o-

            Si Clottey sakop sa tribung Ga nga giilang mga manggugubat.  Nga nakapalig-on ni Clottey.  Gibuntog niyang katuigan nga nagmingaw ang iyang pamoksing sa Britanya ug Estados Unidos.  Si Pacquiao, salamat sa pagkakak ni Floyd Mayweather Jr., maoy nitanyag niya sa labing dakong kahigayonan sa kabantog.

            Tuloy pilde ni Clottey, pulos batok sa mga kampeyon.  Napilde siyang Antonio Margarito bisan bali iyang kamot sa adlaw sa sangka ug diriyot niya mapakatug si Miguel Cotto sa wa pa makasakmit og kontrobersiyal nga split decision.  Way bisan usa nilang nakatumba ni Clottey, ni nakasamad niya.

-o0o-

            Nanganti si Roach nga si Pacquiao ang labing unang makapakatug ni Clottey.  Apan kumbinsido si Clottey nga puthaw ang iyang suwang.  Ug nga wa pay kumo nga makapahunong niya.  Ang bag-ong coach ni Clottey, si Lenny de Jesus, kanhi cut man ni Pacquiao nga gipalagpot ni Roach, nidiga sa ilang alas:  Usa ka sipyat ni Pacquiao ug usa ka kusog nga kumo ni Clottey.

               Apan sa iyang pagkatkat sa ring taliwa sa 80 ka lingkoranan sa Cowboys Stadium, nga pulos magsiyagit og "Manny," di kalikayang mosantop sa hunahuna ni Clottey ang kasayon sa pagpukan ni Pacquiao nilang Oscar De La Hoya, Ricky Hatton ug Cotto, nga pulos mas maayong mga boksidor kay niya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 12, 2010

                        Apiki sa Saudi

 

            Pundok sa Sugbuanong OFWs nga nangabot sa Saudi Arabia niadtong Septiyembre ug Oktubre sa niaging tuig nisumbong sa ilang kapamilya nga wa tumana sa recruitment agency ang mga kundisyon sa ilang gipirmahan nga kontrata sa panrabaho:

·        Inay sa gisaad nga paghimo nilang heavy equipment operator assistants, gihimo silang mga kargador ug gidakdakan og bisan unsa na lang nga bug-at kaayong mga gimbuhaton;

·        Gilaslasan ang gisaad nga 1,000 Saudi Riyal nga binuwan nga suholan ngadto na lang sa 9,000 ug ang gipasalig nga 400 Saudi Riyal nga overtime pay ug food allowance nahimo na lang nga 200; ug

·        Wa sila hatagi og tarung nga pagkaon ug pinuy-anan.

                        -o0o-

            Ang mga kapamilya nilang Rolando Sedigo, Antonio Ebarle, Ruel Ararao, Glenn Abalayan ug Owen Sebatna nidangop dayon sa lokal nga mga opisyal sa Philippine Overseas Employment Administration (POEA) ug Overseas Workers Welfare Administration (OWWA).  Si POEA Visayas Director Evelia Durato nisuwat dayon sa recruitment agency, Al-Ahram International Group Services, Inc., pag-atiman sa reklamo sa OFWs.

            Ang suwat ni Durato, nga gipada niadtong Disyembre 2 sa niaging tuig, giisnab lang sa presidente sa Al-Ahram nga si Marie Lynette Syjuco.  Inay mahimangod nga gibungulbungolan lang, nangiyugpos ug way gihimo ang POEA sud sa duha ug tunga ka buwan.  Niadto rang Pebrero 15 ning tuiga nipalaban ang POEA Visayas sa ilang ulohang buhatan.

                        -o0o-

            Ang Adjudication Office sa ulohang buhatan sa POEA nagpaabot og laing tulo ka adlaw una nagpada og suwat ngadto ni Syjuco.  Si Alfonso N. De Castro, pangu sa Repatriation Unit, nihatag sa Al-Ahram og 15 ka adlaw sa pag-atiman sa mga reklamo.  Napupos ang tagal sa niaging semana.  Apan inay ipahamtang ang gihulga nga "administrative sanctions," gihatagan nila ang Al-Ahram og laing napu ka adlaw nga lugway.

            Nipasabot si Imelda Villaester Lerida sa POEA Visayas nga di silang kasugod og imbestigar sa Al-Ahram hangtod nga makapauli ang biktimang OFWs.  Bahala na sa kahigayonan nga, kon tinuod ang pasangil, ang Al-Ahram makabiktima og dugang OFWs.

                        -o0o-

            Klarong wa magdali ang atong kagamhanan pagtabang sa Sugbuanong OFWs nga naapiki sa Saudi.  Lima na ka buwan human nitiyabaw sa pait nilang kahimtang, wa pa gyod sila malukat sa kagamhanan nga niulug-ulog nila isip bag-ong mga bayani.

            Si Abalayan, usa sa mga biktima, nisumbong sa iyang mga kapamilya sa niaging gabii nga nihubag nang iyang kamot sa kabug-at sa ilang trabaho.  Ang patuman nilang Abalayan ug kaubanan sa mga lagda sa POEA ug pag-impas sa tanang bayranan sa OWWA wa kapanalipod nila gikan sa panaugdaog sa langyaw nilang employer.  Ug ang kagamhanan inay mangisog pagpatuman sa mga lagda nipasundayag og way kinutoban nga panagana sa pagpatubag sa Al-Ahram sa seryusong mga kalapasan nga gipasangil batok nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 11, 2010

                        Buno sa Banawa

 

            Ang pakigbisog paghiwa sa Guadalupe, ang labing dakong barangay sa Dakbayan sa Sugbo, nagmatuod unsa kamapuslanon ang panag-abot sa determinadong mga molupyo ug sa gamhanan nilang politikanhong padrino:

·        Ang mga molupyo sa Banawa-Englis wa molugak sa pagbarug batok sa giisip nga inhustisya sa pagpabaya sa mga opisyal sa Guadalupe pag-atiman sa batakan nilang panginahanglan bisan gibungul-bungolan sa mga hingtungdan sud na sa daghang katuigan; ug

·        Nakakaplag silag alyado ni Kongresista Antonio Cuenco kinsa dakog tingog sa Kongreso, sikit sa luwag sa Malakanyang ug hawod sa habagatang distrito nga nakahipos sa tanang mga babag sa pagtukod og bag-ong barangay.

-o0o-

            Ug sa kalit lang nag-ung-ong nang ilang kadaogan:

·        Malampusong nasaling-it ni Cuenco sa nagkayamukat nga kalendaryo sa duha ka bay balaoranan ang pagpasar sa Republic Act 9905 nga nagtukod sa Barangay Banawa-Englis;

·        Sa usa lang ka pamilok nakumbinser ni Cuenco si Pres. Arroyo pagpagawas dayon og kuwarta aron mapahigayon ang plebisito bisan sa kalinga na sa tanang hingtungdan sa labing unang nasudnong automated nga piniliay karong Mayo; ug

·        Napahilom ni Cuenco si Cebu City Mayor Tomas Osmena, ambot tungod ba kay kinahanglan nga ulug-ulogan si Cuenco aron di mahinayon pakig-alyansa sa iyang labing higpit nga kaatbang nga si Jonathan Guardo, nga kusganong nisupak sa nangaging mga pagsuway paghiwa sa Guadalupe.

-o0o-

            Apan molupyo ra sa silingan nga barangay ang nibaraw nila.  Di hinuon kasarangan nga molupyo si Vic Buendia.  Siya ang batan-on nga numero unong konsehal sa Labangon.  Di siya kapasanginlang nikabayo sa kontrobersiya ug nanglawgaw lang sa salida.  Kay kon mahinayon pagtukod ang Banawa-Englis mahimong matangtang sa iyang pagka konsehal.

            Ang atraso ra gyod nilang Cuenco ug mga dumadapig mao ang paglista sa pinuy-anan ni Buendia sa Rosalina Village nga kabahin sa bag-ong barangay.  Labawng nakapait mao nga silang Buendia ug mga silingan di kaapil sa plebisito nga mahimong mopalagpot nila ngadto sa laing barangay kay di sila rehistradong mga botante sa Guadalupe.

-o0o-

            Bisan sa kalig-on sa mga argumento ni Buendia, daghan gihapong nakugang sa hukom ni RTC Judge Gabriel Ingles pagluwat og 20 ka adlaw nga temporary restraining order batok sa Comelec.  Nga makapakanselar sa plebisito karong Sabado.  Kay mahimo man unta nga magpasalipod si Ingles sa mas sayon nga kapilian nga mahimong unya na husayon ang utlanan sa duha ka barangay human sa plebisito.

            Maayo na lang nga mas ligdong si Ingles kay sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman.  Nga gidangpan ni Buendia niadtong Disyembre dihang wa ihatag sa barangay kapitan ang ilang cash gift.  Inay silotan ang klarong kalapasan sa balaod, niawhag hinuon ang Ombudsman nga aregluhon lang ang kaso.  Dalayegon ang pagpabilin ni Buendia pagsalig sa atong sistema sa hustisya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 10, 2010

                Pangalagad sa 2010

 

            Tungod sa kakuwang sa panalapi, o sa kamahal sa bayranan, o sa uban nga mas dinalian nga mga panginahanglan, o sa kakuwang og kasayuran, kasagaran sa mga pasyente mopili na lang sa pagsalikway sa ilang mga gibati, o paglaktaw sa mga timaan sa ilang sakit.  Unya na sila magkarakara pagpangita og tambal kon uwahi na ang tanan.

            Kining pait nga kamatuoran ang nakaaghat sa Hi-Precision Diagnostics, nga nagsaulog sa iyang ika-napu nga anibersaryo karong tuiga, sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu sa pagtanyag ngadto sa labing nagkinahanglan nga mga kapamilya og libre nga laboratory services sa matag ika-napu nga adlaw sa mosunod nga napu ka buwan.

                        -o0o-

            Mga suliran sa kasagaran sa mga pasyente nga nidangop sa Hi-Precision ang gipasikaran sa mosunod nga listahan sa libre nga laboratory services:  Hypertension sa Marso ug Nobyembre; Circumcision sa Abril; Diabetes sa Mayo ug Disyembre; Tuberculosis sa Hunyo ug Septiyembre; Leukemia ug Dengue sa Hulyo; Hepatitis B sa Agosto; ug Breast Screening ug Pap's Smear sa Oktubre.

            Di hinuon tanan ang maatiman.  Ang unang 200 lang ka pasyente ang mahatagan sa libre nga pangalagad.  Mao nga nagkasabot ang mga tigpasiugda nga hingusgan ang pag-edukar sa katawhan unsay mga timaan ug labaw sa tanan unsaon paglikay ang mga sakit.  Ang Hi-Precision maoy mopalihug sa mga eksperto ug DYAB ug ABS-CBN ang mosibya sa ilang mga tambag.

                        -o0o-

            Maoy naandan sa mga gustong mahibawo sa presyon sa ilang dugo nga modiretso lang og adto sa mga doktor.  Aron mahimo nga mas tukma ang sangpotanan sa libreng pagsukod sa presyon sa dugo, giawhag ang mga pasyente sa di pagkaon ni pag-inom 12 ka oras sa di pang ang laboratory exam.

            Sa ato pa, ang mga gustong mopahimus sa libreng hypertension exam karong Sabado, Marso 13, nga magsugod sa alas-7 sa buntag, kinahanglan nga manihapon og sayo sa Biyernes sa gabii.  Alang sa dugang detalye, palihug tawga ang DYAB sa 4221950, o 4221953, o text sa 09228227133.

                        -o0o-

            Laing dakong kalihokan tibuok adlaw karong Sabado:  Ang Kapamilya Local ug Overseas Job Fair sa Panphil Frasco Gym sa Liloan, amihanang Sugbo.  Kaliboan na sab ka kahigayonan sa trabaho ang maaplayan sa mga molupyo sa Liloan ug kasilinganan nga mga dakbayan ug kalungsoran.  Lain ning hinugpong nga proyekto sa Munisipyo sa Liloan ug DYAB ug ABS-CBN.

            Nagpadayon sab ang Kapamilya Relief Campaign alang sa mga biktima sa sunudsunod nga mga sunog sa Metro Cebu.  Ang mga hinabang nga pagkaon ug mga gamit sa panimay mahimong ihatod sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City ug sa Wow Travel and More sa Robinson's sa Fuente Osmena, Gaisano Mactan ug atbang sa Birhen sa Regla Parish sa Dakbayan sa Lapulapu.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 8, 2010

                        Kay ug Kini

 

            Pasagdi na lang ang mga piliunon sa nasudnong katungdanan.  Nga magpatugatuga gyod og Binisaya sa ilang pangampanya aron pag-ulug-ulog nato nga suod ta sa ilang kasingkasing.  Kon ang kabaliko sa ilang Binisaya ang pasikaran, wa silang kasabot nato.  Labaw nang wa sila katugkad sa labing batakan natong mga pangandoy ug panginahanglan.

            Maong gil-asan ko matag higayon nga makabati sa pinugos nga Binisaya nilang Senador Mar Roxas ug Senador Loren Legarda.  Maayo na lang nga wa mohimakak sa kadaginuton sa ilang Binisaya nilang Senador Noynoy Aquino ug Senador Manny Villar.  Hangtod karon lisod sabton ang Binisaya ni Pres. Arroyo.  Ang labing tarung nga molitok og Binisaya nilang tanan mao si Senador Chiz Escudero.

-o0o-

            Lahi sa mga piliunon nga mga Tagalog, kitang mga Bisaya way kapasanginlan ngano nga di tang kamao nga molitok sa atong kaugalingong pinulongan.  Mas magkasinabtanay ta kon tun-an, suhituon ug isangyaw ang atong dila.  Gawas nga atong katungdanan ang pagtipig ug pagpalambo sa atong pinulongan alang sa umaabot nga kaliwatan.

            Salamat ni Antonio Pigafetta, kauban sa pagdunggo ni Ferdinand Magellan sa Sugbo niadtong 1521, nakalili ta nga wa diay kalainan ang pinulongan sa atong katiguwangan 489 ka tuig ang nilabay:  Ilok (armpit), bungot (beard), dughan (chest), sampot (buttocks), tinapay (bread), lubi (coconut), mari ka (come here), balangay (boats), balay (house), tuhod (knee), kawayan (bamboo), baboy (pig), luy-a (ginger), kuko (fingernail), mata (eye), kalayo (fire) ug dalunggan (ear).

-o0o-

            Di man ta mahuman kon ang hisgutan ang tanan, tuguti nga tukion nako ang duha sa labing bantang nga sayop nga giuran-uran na ron sa mga magsisibya nga hinaot wa pa masunod sa mga tigpaminaw:  Ang pagluba sa "kay" ug "kini:"

·        Ang "kay" gihimo nilang way kahulogan nga panumpay sa mga pung nga di kinahanglang sumpayon (inay "Ang akong ngan kay si Gwen," mas tukma "Ang akong ngan si Gwen," o "Ako si Gwen.")

·        Ang "kini" alang lang gyod unta sa usa ka butang o usa ka panghitabo, apan gigamit na lang sa usa ka tawo o bisan gani daghang tawo ("kini" ang gamiton alang sa sunog apan "siya" alang sa bombero o "sila" sa mga bombero).

-o0o-

            Sayop:  Ang premyo "kay" usa ka milyon ka pesos.  Sakto:  Ang premyo usa ka milyon ka pesos.  Sayop:  Ang akong lungsod nga natawhan "kay" ang Minglanilla.  Sakto:  Ang akong lungsod nga natawhan mao ang Minglanilla.  O natawo ko sa Minglanilla.

            Sayop:  Si Mayor Mariano Martinez nitambong "kini" og kasal.  Sakto:  Si Mayor Mariano Martinez nitambong og kasal.  Sayop (nadunggan nako sa usa ka magsisibya niadtong Sabado):  Ato kining (mga biktima sa sunog sa Consolacion) tabangan.  Sakto:  Ato silang tabangan.  O mas maayong butangan og palihug aron mas daghang motabang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com