Arangkada of Leo Lastimosa for August 30, 2009

                        BANA NI LUMEN

 

            Si anhing Lumen Durano nakapasar sa pasulit sa DTI isip real estate broker tulo ka tuig ang nilabay.  Human nakuha ang iyang lisensiya, nalingaw na siya sa paghikay sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa yuta.  Ang iyang kaubanan sa propesyon kasagaran magtapok sa ilang bay sa Bulacao, Talisay City.  Apan wa siya mabantog sa iyang kamalampuson.  Gani gisungog siya sa iyang bana nga mao ray ahente nga way halin.

            Hangtod nga gipahibawong mga Sugbuanon nga siyay ahente sa labing kontrobersiyal nga transaksiyon sa yuta sa Sugbo sa niaging tuig:  Ang pagpalit sa Kapitolyo sa 25 ka ektaryang luna sa mga Balili, nga ang 20 ka ektarya naa ilawom sa dagat.

-o0o-

            Si Cebu Provincial Board Member Juan Bolo nakapasar sa pasulit sa DTI pagka real estate broker niadtong 1989.  Gipahibawo hinuon sa DTI nga sa labing uwahing listahan sa lisensiyadong real estate brokers wa na maapil ang ngan ni Bolo.  Ang gituohang wa na paglab-as ni Bolo sa iyang lisensiya wa makapugong sa iyang talagsaong kalamposan sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa yuta nga iyang giapilan—may pagtugot man o wa sa Kapitolyo, ginamit man o di ang ngan ni Gobernador Gwen Garcia.

            Sa wa pa moulbong kontrobersiya sa luna sa mga Balili, gilambigit sab si Bolo sa transaksiyon sa yuta sa subdivision sa iyang Dakbayan sa Talisay nga nisangpot sa makalilisang nga baha sa kasilinganang kabalayan ug sibawng tiyabaw sa mga mag-uuma nga wa mabayri.

-o0o-

            Managlahi ang kapalaran nilang Bolo ug Durano sa ilang gihikay nga mga transaksiyon sa yuta.  Apan badlis gyod tingali sa ilang pad nga magkaabot sa pagbaligya sa luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga.  Si Bolo niingon nga wa kadawat bisan usa ka dako gikan sa transaksiyon.  Si Lumen giila sa mga Balili nga maoy nakadawat sa P4.3 milyones nga komisyon.

            Bisan naapiki, si Bolo takos pang makapanalipod sa iyang kaugalingon.  Si Lumen namatay na sa sakit sa niaging tuig, usa ka buwan human naimpas sa Kapitolyo ang P98.9 milyones nga bayranan sa luna.  Ug di nang kapanalipod sa iyang kaugalingon sa bisan unsang mga pasangil nga luwatan batok niya.

-o0o-

            Apan di hingpit nga inutil si Lumen.  Ang iyang bana nga mas unang nasakit kay niya nagpabilin nga maoy usa sa labing ngilngig nga abogado sa Sugbo.  Si kanhi provincial prosecutor, karon dean sa USP College of Law, Loreto Durano di motugot nga di makiangayong panamastamasan ang kadungganan sa iyang asawa.

            Si Durano nitug-an sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya sa niaging semana nga wa pa niya matino kon nadawat ba gyod sa iyang asawa ang P4.3 milyones nga komisyon.  Nagduda sab si Durano sa kadako sa papel nga gipahid ngadtong Lumen, "Dako ra kaayo tong transaksiyona para niya."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 29, 2009

                        IGMAT SA YUTA

 

            Atol sa iyang unang termino pagka gobernador sa Sugbo, si karon Kongresista Pablo Garcia nipatawag ni kanhi provincial board (PB) member Raul Bacaltos.  Kinsa iyang gisugo sa pagpakigsulti sa mga mag-uuma nga maapektahan sa gitakdang pagpalit sa Kapitolyo sa usa ka gatos ka ektaryang luna sa Barili.  Nga maoy balhinan sa CSCST College of Agriculture gikan sa Sudlon sa Dakbayan sa Sugbo.

            Wa mahibung si Bacaltos sa sugo kay siya may tsirman sa committee on properties sa PB.  Apan kakugang ang nagpaabot niya sa Barili.  Giingnan siya sa mga mag-uuma nga may board member na nga nakauna pagpakigsulti niya,  nakatag-an ka, iyang kauban sa unang distrito, si Juan Bolo.

                        -o0o-

            Igmat gyod diay si Bolo kon transaksiyon na sa yuta ang hisgutan.  Lupig gud niya ang mas batan-on nga si Bacaltos.  Di gyod diay siya magpangikog sa iyang kaubanan sa PB.  Nibutho siya sa Barili bisan si Bacaltos ang gisugo.  Wa na gani kahinumdom si Bacaltos kon sakop ba sa iyang komtiba si Bolo.

            Tungod sa gibutyag ni Bacaltos, di na kahibudngan ang pasangil nga gimandoan ni Bolo ang appraisal committee pagsusi sa luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga bisan wa pa siya matudlo nga pangu sa committee on properties niadtong Hunyo 2007.  Apan niangkon si Bacaltos nga wa siyay gihimo bisan sa pagpanapaw ni Bolo.  Sa ato pa, bisan sa panahon pa sa pagduma sa amahan ni Gobernador Gwen Garcia, ikogay na ang salida sa PB.

                        -o0o-

            May sukaranan ang paniid sa usa ka lokal nga opisyal nga kon ang mga sakop sa PB niggahin pa lang og bisan katloan lang ka gutlo sa ilang sesyon aron pagtuki sa ilang resolusyon nga nagtugot ni Garcia pagpalit sa luna sa mga Balili di unta sila magkinahanglan og daghang mga adlaw karon sa pagpasabot ug pagpanalipod sa ilang pagmika, pagpabaya ug kapakyas pagtuman sa labing batakan nilang katungdanan pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon.

            Apan puslan man nga nagpatuo na sila nga naghinulsol sa ilang bulilyaso, mas maayong hingpiton na lang sa board members ang ilang pagduko sa sudya sa ilang tanlag pinaagi sa pagpamalandong unsa pa ang ubang multi-milyones pesos nilang transaksiyon nga gidominahan sab sa way kamatayon nga pagpanlaktod.

                        -o0o-

            Sukwahi sa gipatuo ni Gobernador Garcia nga gipaburot lang ang kontrobersiya sa kapakyas niya pagkuha sa ratification sa PB sa memorandum of agreement (MOA) uban sa mga Balili, mao ni ang motino sa iyang kinatibuk-ang responsibilidad sa kontrobersiya.

            Kay kon mapamatud-an nga gikinahanglan gyod ang ratification kay managlahi ang presyo ug ang gidak-on sa luna nga gitakda sa resolusyon sa PB ug sa MOA maisip nga ilegal ang iyang pagpaggawas sa P98.9 milyones sa buhis nga hinagoan sa mga Sugbuanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

[DYAB 1512] Gospel for today, Friday, August 28, 2009 - Matthew 25:1-13

Gospel for today, Friday, August 28, 2009 - Matthew 25:1-13 * Memorial of Saint Augustine, bishop and doctor of the Church * Jesus told his disciples this parable: "The Kingdom of heaven will be like ten virgins who took their lamps and went out to meet the bridegroom. Five of them were foolish and five were wise. The foolish ones, when taking their lamps, brought no oil with them, but the wise brought flasks of oil with their lamps. Since the bridegroom was long delayed, they all became drowsy and fell asleep. At midnight, there was a cry, 'Behold, the bridegroom!  Come out to meet him!' Then all those virgins got up and trimmed their lamps. The foolish ones said to the wise, 'Give us some of your oil, for our lamps are going out.' But the wise ones replied, 'No, for there may not be enough for us and you. Go instead to the merchants and buy some for yourselves.' While they went off to buy it, the bridegroom came and those who were ready went into the wedding feast with him. Then the door was locked. Afterwards the other virgins came and said, 'Lord, Lord, open the door for us!' But he said in reply, 'Amen, I say to you, I do not know you.' Therefore, stay awake, for you know neither the day nor the hour." Reflection: Let the just rejoice in the Lord. I pray that I may be seen, Lord, as your just servant by living the life you want me to live. In the first reading, Paul assures us that God gives us the Holy Spirit to help us through difficult times when we are in danger of giving in to temptation. The gospel warns us about the need to be prepared. Be with me, Lord, in my daily life to keep me aware of you and of others so that I may grow in my love for both them and you. The foolish bridesmaids were not prepared for the coming of the bridegroom. Train me, Lord, to be alert to see you in others and to be ready whenever you call me to yourself.

---

New Email names for you!
Get the Email name you've always wanted on the new @ymail and @rocketmail.
Hurry before someone else does!

Arangkada of Leo Lastimosa for August 28, 2009

                        PINALITAY SA YUTA

 

            Pila na ka transaksiyon sa yuta ang gisudlan sa Kapitolyo sa Sugbo?  Di lang atol sa duha ka termino ni Gobernador Gwen Garcia kon dili apil na sa gisundan nga siyam ka tuig nga pamunoan sa iyang amahan, si karon Kongresista Pablo Garcia?

            May lain pa ba gawas sa nahibaw-an sa mga Sugbuanon nga gatosan ka ektaryang luna nga ilang gipalit sa Barili, Naga, Minglanilla ug Carmen?  Tinuod ba nga kasagaran sa mga luna igo lang gipamayran apan gipasagdan lang ug wa na mapusli?  Unsa man ang garantiya sa Sugbuanon nga mga magbubuhis nga ang nangaging mga pagpamalit sa yuta wa sab mosubay sa ruta sa transaksiyon sa mga Balili—gidalidali ug gilaktod?

                        -o0o-

            Kalanog kaha sa tiningob ug dinungan nga pagginhawa og luag sa mga sakop sa Provincial Board (PB) dihang ilang nahibaw-an nga wa diay nila ma-ratify ang memorandum of agreement (MOA) nga gipirmahan ni Gobernador Gwen Garcia uban sa mga Balili.  Kaggaan kaha sa ilang paminaw dihang naamgohan nga kon magkinaunsa man—kon lamdagan sa Espiritu Santo ang panghunahuna ug tisokan og kaisog ang kasingkasing sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman ug mangahas pagtinuod sa ilang mga gimbuhaton—makapanghunaw silang tanan, gawas ni Bolo, og kalambigitan sa P89.9 milyones nga kahiwian.

            Sa kasamtangan, magpaka aron ingnon silang mosubay sa script sa Kapitolyo:  Iduot si Bolo ug si Bolo lang.  Bisan nag-anam kalisod ang pagtago sa nagkadaghang mga siwil nga nagpakita nga wa mag-solo si Bolo sa salida.

                        -o0o-

            Kon makaikyas man gyod gani gikan sa mga kasong kriminal, maglisod hinuon ang mga sakop sa PB paglikay sa mga kasong administratiba—salamat sa pagmika ug pa-goryo-goryo sa ilang katungdanan.  Makiangayon lang nga, sama ni Garcia, moangkon sab sila og responsibilidad ug mangayo og pasaylo gikan sa mga Sugbuanon.

            Apan sa di pa makumbinser ang mga magbubuhis sa ilang paghinulsol, angayng motug-an sab silang Garcia ug ang mga sakop sa PB giunsa nila pagpalusot ang nangaging mga transaksiyon sa Kapitolyo—pagpalit man og yuta o pagtukod man sa CICC ug sa ubang mga proyektong infrastractura sa nagkalainlaing kalungsoran ug mga dakbayan.

                        -o0o-

            Nipundayon ba lang sab sila sa way kinutoban nga pag-apura ug paglipatlipat?  Gihatagan ba sab sa hingpit nga pagsalig si Bolo ug ubang mga naghikay sa pagpalit sa yuta sa Barili, Naga, Minglanilla ug Carmen ug ubang mga transaksiyon?  Gibundak-bundak ba sab ang ngan ni Garcia ug nagyangu-yango ug gitun ba lang sab sa mga sakop sa PB ang ilang dila?

            Gipirmahan ba lang sab ni Garcia ang mga dokumento sa way pagsusi kinsay nag-andam ug diin gikan?  Ug gihikawan ba sab ang PB sa kahigayonan pagsubli sa mga dokumento aron matino may panginahanglan ba sa ratification?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 27, 2009

                        KAPILA NA MANGLAKTOD?

 

            Nagkadaghan ang mga pamahayag nga giluwatan nilang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan, nagkalawom ang gahong nga ilang nahimutangan.  Samtang nabantang nang determinasyon sa Kapitolyo paglubong ni Provincial Board (PB) Member Juan Bolo, salamat sa kalapad sa dagat nga nitabon sa yuta sa mga Balili nga ilang gi-usik-usikan sa buhis sa mga Sugbuanon, natagpisaw ug nagkabulingit sab sila.

            Karon nabisto na wa diay magbinugtong si Bolo sa pagpalusot sa transaksiyon.  Giabagan siya sa hingpit nga pagpabaya sa iyang kaubanan sa PB ug ubang mga departamento sa Kapitolyo.  Di sang kapanghimakak si Garcia sa dakong papel nga iyang gihuptan pagtino nga kabayran ang wa pa igkita nga yuta sa mga Balili sa labing daling panahon.

                        -o0o-

            Dapiton nako ang imong pagtagad sa pagpirma ni Garcia sa memorandum of agreement (MOA) uban sa mga Balili.  Ang notaryo nagkanayon nga gipirmahan niya ang MOA niadtong Abril 21, 2008.  Apan si Garcia niingon nga napirmahan niya ang MOA sa wa pang Abril 21 kay niadtong adlawa nilarga na siya paingon sa Guam.

            Sama sa ubang opisyal sa Kapitolyo nga naligsan, kaluoy sa abogado sa Kapitolyo nga maoy nag-notaryo sa MOA.  Siya ang mapiit sa paghimo sa bakak nga pangangkon nga gipirmahan ni Garcia ang MOA sa iyang atubangan niadtong Abril 21.  Apan di hingpit nga makalingkawas si Garcia.  Ang unod sa MOA maoy nipasiwil alang sa tanang hingtungdan sa sidsid sa iyang saya.

                        -o0o-

            Matod ni Garcia gipirmahan niya ang MOA pinasikad sa unang resolusyon sa PB niadtong Enero 14, 2008 nga nagtugot niya pagsud sa transaksiyon.  Apan ang presyo ug ang gidak-on sa luna nga gitakda sa iyang gipirmahan nga MOA wa motakdo sa unang resolusyon.  Kon dili sa ikaduhang resolusyon nga gipasar sa PB sa samang adlaw sa iyang pagpirma sa MOA.

            Duna lay gamayng problema.  Ang ikaduhang resolusyon di pa epektibo kay napirmahan ni Acting Governor Greg Sanchez pagka Abril 24 na.  Inay ipasabot ang bulilyaso, si Garcia sama sa naandan nitulisok ni Bolo.  Kay matod niya wa kinahanglana ang ikaduhang resolusyon.  Nga, nakatag-an mo, gipasar sa PB tungod sa pagtuo nga kang Garcia ang transaksiyon.

                        -o0o-

            Mas lisod tuohan ang pangangkon ni Garcia nga wa siyang kahibawo nga si Bolo ray nag-andam sa MOA.  Kon tinuod nga wa siyang kahibawo diin gikan ang dokumento, unsa may garantiya sa Sugbuanong mga magbubuhis nga iya ning gibasa?  Gawas pa, mas tulukibon ang kapakyas sa PB pagdason sa MOA nga iyang gipirmahan.

            Kon tinuod nga gitipigan rang Bolo ang MOA human pirmahi ni Garcia, makuwestiyon ang kaligdong sa paghikay sa mga dokumento sa Kapitolyo.  Di lang sa pagpalit sa yuta, aw dagat diay, nga giangkon sa mga Balili.  Kon dili hasta sa uban pang multi-milyones pesos nga mga transaksiyon nga ilang gisudlan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 26, 2009

                NAKAMENOS NATO

 

            Nakamenos gyod diayng Kapitolyo sa mga Sugbuanon.  Gawas nga wa kakita asa nagsugod ug asa kutob ang 25 ka ektaryang luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga, wa sab diay sila magtagad pagtan-aw sa mga titulo sa yuta.

            Kon may bisan gamay pa lang untang kaikog silang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan sa kabos nga mga Sugbuanon, kansang mandato maoy nakapahimutang nila sa katungdanan ug kansang buhis maoy ilang giwaldas, gihuwat unta una nila ang mga titulo sa yuta, bahala na kon wa sila magtagad pagsusi sa naa ba sa ibabaw o ilawom sa dagat, wa pa hatagi og pasiunang bayad ang mga Balili.

                        -o0o-

            Nahugno ang kinakusgang panagang nilang Garcia ug kaubanan sa nabulilyasong transaksiyon:  Nga nibayad sila sa mga Balili kay nisalig sa katinuod sa mga titulo ug sa Torrens System nga maoy gisunod sa Republika sa Pilipinas.  Ang sistema niila sa original certificate of title o sa transfer certificate of title isip pruyba sa pagpanag-iya.

            Ang wa pagpaabot sa certified true copies sa mga titulo nagmatuod nga mas determinado ang Kapitolyo pagpalusot sa transaksiyon kay sa pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon.  Di diay tinuod nga bilib sila sa torrens kon dili mas bilib sila sa "tulin" system. Hinaot nga ang ilang pag-isnab sa titulo wa magkahulogan nga gihatagan nilag mas dakong importansiya ang "porsiyento" sa transaksiyon.

                        -o0o-

            Laing kahibulongan nga bahin sa transaksiyon:  Dunay duha ka resolusyon nga gipasar ang provincial board pagtugot ni Garcia pagsud sa transaksiyon uban sa mga Balili—ang orihinal nga resolusyon niadtong Enero 14, 2008 nga nagtakda sa presyo nga tag P434 matag metro cuadrado giusab niadtong Abril 21, 2008 nga nagpaubos sa presyo ngadto sa P400 matag metro cuadrado; apan si Garcia wa magpaabot nga ma-epektibo ang inusab nga resolusyon, gipirmahan niyang MOA pinasikad sa pagtugot sa unang resolusyon apan ginamit ang presyo sa ikaduhang resolusyon.

            Unsa may ilang gidalian?  Nganong mora man silag gisilihan?  Nganong mora mag naglumba paglayat nga morang wa nay ugma?

                        -o0o-

            Nagkadaghan ang nanggawas nga kasayuran mahitungod sa transaksiyon, nagkabantang ang kadako sa papel ni Board Member Juan Bolo—gikumbinser si Garcia pagpalit sa yuta, giapura ang appraisal committee pagtakda sa presyo sa luna, gikumbinser ang provincial board pagtugot ni Garcia ug pag-andam sa deed of sale ug sa MOA.

            Masabot nga nagkarakara ang appraisal committee dihang gibundakan ni Bolo sa ngan ni Garcia.  Katuohan sab nga nagyanguyango ang provincial board dihang giwarawara ni Bolo ang ngan ni Garcia.  Apan pasayloa nga maglisod ko pagtuo nga hasta si Garcia naapil og kakugang ug nahasiril-siril nga morang gilubatlubatan dihang giapura ni Bolo.  Gawas lang kon nakumbinser ni Bolo si Garcia nga tinuoray ning transaksiyon ni Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 26, 2009

                NAKAMENOS NATO

 

            Nakamenos gyod diayng Kapitolyo sa mga Sugbuanon.  Gawas nga wa kakita asa nagsugod ug asa kutob ang 25 ka ektaryang luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga, wa sab diay sila magtagad pagtan-aw sa mga titulo sa yuta.

            Kon may bisan gamay pa lang untang kaikog silang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan sa kabos nga mga Sugbuanon, kansang mandato maoy nakapahimutang nila sa katungdanan ug kansang buhis maoy ilang giwaldas, gihuwat unta una nila ang mga titulo sa yuta, bahala na kon wa sila magtagad pagsusi sa naa ba sa ibabaw o ilawom sa dagat, wa pa hatagi og pasiunang bayad ang mga Balili.

                        -o0o-

            Nahugno ang kinakusgang panagang nilang Garcia ug kaubanan sa nabulilyasong transaksiyon:  Nga nibayad sila sa mga Balili kay nisalig sa katinuod sa mga titulo ug sa Torrens System nga maoy gisunod sa Republika sa Pilipinas.  Ang sistema niila sa original certificate of title o sa transfer certificate of title isip pruyba sa pagpanag-iya.

            Ang wa pagpaabot sa certified true copies sa mga titulo nagmatuod nga mas determinado ang Kapitolyo pagpalusot sa transaksiyon kay sa pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon.  Di diay tinuod nga bilib sila sa torrens kon dili mas bilib sila sa "tulin" system.  Hinaot nga ang ilang pag-isnab sa titulo wa magkahulogan nga gihatagan nilag mas dakong importansiya ang "porsiyento" sa transaksiyon.

                        -o0o-

            Laing kahibulongan nga bahin sa transaksiyon:  Dunay duha ka resolusyon nga gipasar ang provincial board pagtugot ni Garcia pagsud sa transaksiyon uban sa mga Balili—ang orihinal nga resolusyon niadtong Enero 14, 2008 nga nagtakda sa presyo nga tag P434 matag metro cuadrado giusab niadtong Abril 21, 2008 nga nagpaubos sa presyo ngadto sa P400 matag metro cuadrado; apan si Garcia wa magpaabot nga ma-epektibo ang inusab nga resolusyon, gipirmahan niyang MOA pinasikad sa pagtugot sa unang resolusyon apan ginamit ang presyo sa ikaduhang resolusyon.

            Unsa may ilang gidalian?  Nganong mora man silag gisilihan?  Nganong mora mag naglumba paglayat nga morang wa nay ugma?

                        -o0o-

            Nagkadaghan ang nanggawas nga kasayuran mahitungod sa transaksiyon, nagkabantang ang kadako sa papel ni Board Member Juan Bolo—gikumbinser si Garcia pagpalit sa yuta, giapura ang appraisal committee pagtakda sa presyo sa luna, gikumbinser ang provincial board pagtugot ni Garcia ug pag-andam sa deed of sale ug sa MOA.

            Masabot nga nagkarakara ang appraisal committee dihang gibundakan ni Bolo sa ngan ni Garcia.  Katuohan sab nga nagyanguyango ang provincial board dihang giwarawara ni Bolo ang ngan ni Garcia.  Apan pasayloa nga maglisod ko pagtuo nga hasta si Garcia naapil og kakugang ug nahasiril-siril nga morang gilubatlubatan dihang giapura ni Bolo.  Gawas lang kon nakumbinser ni Bolo si Garcia nga tinuoray ning transaksiyon ni Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 25, 2009

                        BAHAG ANG IKOG

 

            Pila ka adlaw human nangayo og pasaylo ug niangkon og responsibilidad si Gobernador Gwen Garcia sa pagpalit sa luna sa mga Balili nga naa pa sa ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga, nagkapuliki ang mga opisyal sa Kapitolyo pagmatuod nga di diay bulilyaso ang transaksiyon:

·        Legal diayng transaksiyon kay wa pa maaprobahi ang walo ka tuig nang rekomendasyon sa DENR pagbasura sa mga titulo sa mga Balili;

·        Bisang mga luna ilawom sa dagat mapuslan sa reclamation project ginamit ang abo sa uling nga itam-ok-na-binayran-pa sa Kepco-SPC Power Plant Corporation; ug

·        Kon di na mabawi ang P38 milyones, may ubang yuta ang mga Balili nga makuha ang Kapitolyo.

                        -o0o-

            Bisan si Cebu Provincial Board Member Juan Bolo, kansang lifestyle gitumbok nga inanayng nausab human sa transaksiyon, niisa sa kahigayonan nga kapanalipdan sa Kapitolyo bisan ang mga titulo sa pagatpatan ug sa mga luna ilawom sa dagat.  Inay modason sa makiangayong mga pagsaway sa pagpatitulo sa Silot Bay sa Liloan, si Bolo nipili pagkabayo sa gikuwestiyong hukom sa Korte Suprema nga nipatigbabaw sa katungod sa nakapalit sa mga titulo nga nakuha sa ilad.

            Saliging mga abogado sa Kapitolyo nga makapangita og lusot bisan sa labing makauuwawng mga transaksiyon nga ilang masudlan.  Bisan ang pagduot nilang Bolo atubangan sa publiko, sama sa pagpangayog pasaylo ni Garcia, mahimong kabahin lang diay sa ulug-ulog paghupay sa kasuko sa Sugbuanong mga magbubuhis.

                        -o0o-

            Apan ang transaksiyon, nga nakapaalkanse pag-ayo sa kagamhanan, nahuman na.  Ang bisan unsang lusot—pagbawi sa kuwarta, pagpanalipod sa titulo ug pagpangita og kapuslanan sa kuwestiyonableng kabtangan—di makapapas sa nahimo nang kalapasan sa balaod.  Ang pagpabaya nilang Garcia ug ubang kadagkoan sa Kapitolyo di mahimong kalimtan ug isalindto na lang.

            Hinaot nga di magpalipat ang mga Sugbuanon gikan sa tinuod nga isyu.  Giwaldas sa Kapitolyo ang ilang buhis sa transaksiyon nga marka pataka.  Bisan unsaon pagpakauwaw sa Kapitolyo ang mga nibutyag sa kahiwian, hinaot nga padayong maningil ang mga magbubuhis sa mga nibudhi sa ilang pagsalig.

                        -o0o-

            Ayaw na lag palipat og subay sa imbestigasyon sa Kapitolyo nga gipasiugdahan ra sab sa mga imbestigahunon.  Hinunoa, tabang og paniid sa imbestigasyon sa Visayas Ombudsman sa eskandalo.  Labihan nila kamaikugon nga nalukop na sila pagpangayo sa tabang sa pribadong mga tawo ug ubang buhatan sa kagamhanan, gawas sa taga Kapitolyo nga maoy utok sa transaksiyon.

            Ambot nganong mahadlok si Visayas Ombudsman Pelagio Apostol paggamit sa iyang gahom pagsupina aron mapugos silang Garcia ug kaubanan pagtahan sa mga dokumento sa gikuwestiyon nilang mga transaksiyon—sama sa pagpalit sa luna sa mga Balili ug sa pagtukod sa CICC.  Bisan ang nakabuylo na nilang imbestigasyon sa deco lampposts sa Asean Summit wa gyong kaabot sa kinadak-ang isda—si DPWH Secretary Hermogenes Ebdane.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 24, 2009

                UNSAON PAGLUSOT

 

            Naka-komisyon man si Cebu Provincial Board Member Juan Bolo o wa, may mga opisyal man sa Kapitolyo nga nagduka pagtuman sa ilang katungdanan o wa, nagpiyong man ang mga sakop sa provincial board sa pagpalusot sa pagpalit sa yuta sa mga Balili o wa, di na mahinungdanon.  Giduphan na silang tanan ni Gobernador Gwen Garcia sa iyang pag-angkon og responsibilidad sa ilang pagpalit sa luna nga naa pa ilawom sa dagat.

            Katungod ni Garcia ang pagsusi naka-komisyon ba si Bolo, o gilipat ba sa iyang kaubanan sa Kapitolyo, apan bisan unsay iyang makaplagan di na mahinungdanon.  Niangkon na siya og responsibilidad.  Gawas kon bakwion ang pagpangayog pasaylo ug moinsistir nga wa diay siyay labot sa bulilyaso.

-o0o-

            Nabulilyaso gyod ang transaksiyon sa Kapitolyo.  Niangkon man o wa og responsibilidad si Garcia.  Nakapalit gyod sila og yuta ilawom sa dagat gipasidan-an man sila o wa sa DENR.  Naalkanse gyod ang Sugbuanong mga magbubuhis.  Gi-negosyo man o wa ni Atty. Ben Cabrido ang iyang pagka environmentalist.

            Inay mangita og laing matulisok, mas makaayo alang sa tanang hingtungdan kon ang Kapitolyo magsugod na og tubag sa responsibilidad sa bulilyaso nga ila nang giangkon.  Inay gamiton ang ilang makinarya pagbuong sa kadungganan sa mga tawo nga way bisan gamayng labot sa bulilyaso nga ilang gisudlan, mas maayo tingaling ang Kapitolyo mohingpit na lang gyod pagdawat sa tukmang silot sa balaod sa krimen kansang responsibilidad ila nang giangkon.

-o0o-

            Unsay krimen nga ilang nahimo?  Ang pagsud og transaksiyon nga klarong nakapaalkanse sa kagamhanan.  Sa ilang pagbayad sa yuta sa mga Balili nga naa pa ilawom sa dagat, ilang gibudhian ang pagsalig sa mga Sugbuanon ug giwaldas ang buhis nga ilang hinagoan.  Unsay lain nilang atraso?  Ang wa paghimo sa butang nga angay untang himuon:  Mora lang namalit og lugod sa Carbon, wa gyod silang kahigayon pagsusi diin nagsugod ug asa kutob ang kabtangan nga ilang gipalit.

            Apan di mahitabong ang kadagkoan sa Kapitolyo moboluntaryo lag papriso.  Bisan may mga kaso nang gipasaka batok nila.  Unsa ba katakos ang mga buhatan sa kagamhanan nga gitahasan paggukod sa mga malapason?

-o0o-

            Mao nay dakong suliran.  Ang Visayas Ombudsman puti og kiting.  Isog kaayong moggukod og kartero nga naka-dispalko og P5.  Apan di ganahang mosusi sa mga pasangil sa overpricing ug pagpanglaktod  sa CICC.  Ilang pangu nga si Pelagio Apostol ang labing talawan.  Aron pagpasabot nganong wa kairog ang pakisusi sa CICC, gihulagway ni Apostol ang transaksiyon nga "komplikado ra kaayo" ug ang iyang graft investigators nga "di kamao."

            Maong di na lang ta mahibung kon way kapaingnan ang imbestigasyon sa yuta sa mga Balili, bisan sa pagkumpisal na sa Kapitolyo.  Kuyawng "komplikado ra kaayo" ang transaksiyon alang ni Apostol ug ang graft investigators nagpabiling "di kamao."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com