Arangkada of Leo Lastimosa for December 25, 2010

                Trapiko sa Pasko

 

        Unsa may atraso sa mga pasahero ug mga motorista gikan ug padung sa amihanang Sugbo sa bisperas sa Pasko?  Ngadto sa kadagkoan sa munisipyo nga di kamaong mopahapsay sa dagan sa trapiko?  Ug ngadto sa usa lang ka tindahan nga napakyas pagtarung sa pagsakay ug pagkanaog sa nagsugwak nilang mga kustomer?

        Sa ikaduhang sunudsunod nga tuig, ubos sa duha ka managlahi nga lokal nga pamunoan, nagkayamukat na sab ang trapiko sa Consolacion, nga nakaangin sa kasilinganang mga lungsod ug mga dakbayan.  Ang pagtino sa munisipyo nga magtumpi ang ginansiya sa Foodarama Consolacion nisangpot sa mas dakong alkanse sa mas daghang patigayon ug mga Sugbuanon nga nalangay ug natanggong.

-o0o-

        Atong klaruhon nga di atraso sa Foodarama nga nagsugwak ang ilang mga kustomer.  Igo lang silang nagpahimus sa pagdagsa sa mga mamalitay nga mahimong mao pay pagkuha sa ilang bonus, o naanad nang magpalihi gyod nga sa kataposan nang mga gutlo mangandam sa noche buena.

        Ang ilang atraso mao ang kapakyas pagtino nga ang nagsugwak nilang mga kustomer di makababag sa hapsay nga dagan sa trapiko sa nasudnong highway nga ilang gisikitan.  Ambot ila bang gisuburnohan, o gihangyo lang, klaro nga ang traffic enforcers sa Consolacion nipalabi sa mga kustomer sa Foodarama kay mas daghang mga pasahero ug mga motorista gikan ug padung sa amihanang Sugbo.

-o0o-

        Ambot nang-raket ba sa Foodarama, o nitabang lang, ang traffic enforcers sa Consolacion nakapasamot, inay nakapahapsay, sa kahuot sa trapiko.  Kay matag higayon nga may kustomer nga mosud o mogawas, bisan usa ra ka sakyanan, ilang gipahunong ang gatosan ka sakyanan ug gitanggong ang kaliboan ka inosenteng mga biktima sa ilang kabugo.

        Mao sab ni abilidad sa traffic enforcers sa niaging pamunoan.  Wa diay kalainan ang bag-ong mga tagduma sa trapiko.  Gawas nga gitawag na sila karon og TES (Traffic Enforcement System).  Sa iyang kredito, o tungod tingali kay naglisod pagpangita og kahulogan, wa sila tawga sa kanhi mayor og AVEL.

-o0o-

        Hinaot nga nataligam-an lang ni Mayor Teresa Alegado ang pagduma sa trapiko tungod sa mas dinalian ug mas mahinungdanon niya nga mga gimbuhaton.  Hinaot nga atimanon na ni niya.  Kay kon mangabli nang SM City, mas maayo pang manguros na lang daan ang mga pasahero ug mga motorista nga may maagian pa sila.  Ug hinaot nga matinuod ang gisaad ni Alegado nga makiangayong kausaban nga maoy usa sa nakapadaog niya batok sa kontrobersiyal nga pamunoan ni kanhi mayor Avelino Gungob.

        Isip bag-ong molupyo sa Consolacion wa pa hinuon kong kakita og dagkong kausaban.  Mas daghan kong nadunggan nga mga yangungo nga  nagpadayon ang pagpangubkob sa bukirang mga barangay.  Nga gikabalak-ang makagusbat sa kinaiyahan ug makahudlat sa mga molupyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 24, 2010

                Hadlok sa tipos
 
        Dihang nagpislango ug nanakit ang akong lutahan sa niaging semana, gikuyawan ko.  Kay didto ko sa Danao City General Hospital dihang niulbo ang epidemiya sa diarrhea.  Ug didto sab ko sa Alegria dihang niulbo ang epidemiya sa tipos.  Wa kaha maigo sa managkaluhang epidemiya ang kapin na sa 20 anyos (nga kapin na sab sa 20 ang kapin) nakong lawas?
        Samtang didto mi sa Danao, puwerte namong higop og tinowang isda sa Danao City Fish Port.  Puwerte sab namong pangaon og manok Bisaya atubangan sa munisipyo sa Alegria.  Binotelyang tubig ang among giinom apan wa mi kahibawo diin gikan ang tubig nga giluto sa mga pagkaon.
              -o0o-
        Bisan nitubod nang akong sip-on ug nagsugod nag hilanat, wa ko motug-an sa akong asawa.  Kay higpit ko niyang gipasidan-an sa di pagkaon sa Danao ug Alegria.  Ug kon makakaon man gyod, seguruon nga nag-asu-aso sa kainit ang pagkaon.  Pulos bugnaw nang tinowa sa Danao ug manok Bisaya sa Alegria nga among gipaniudto.
        Nisamot ang akong kahadlok dihang giingnan kong Rachel Dangin, akong kauban sa Alegria, nga ang among kuyog nga cameraman, si Jojo Satuita, ug ang nagluto sa among paniudto atbang sa munisipyo pulos gipanghilantan sud na sa pila ka adlaw.  Gitugotan na tuod ko sa korte nga makalarga alang sa Pasko, apan unsaon na lang kon nataptan kog kagawng makamatay?
               -o0o-
        Hangtod nga wa na matago ang akong sakit.  Ping-ot na kaayong akong tingog.  Naglisod na kog bangon.  Gidid-an na ko sa akong asawa nga makatrabaho.  Bisan gipasaligan nako siya nga ordinaryo rang akong sip-on, nangonsulta siya sa iyang mga higalang doktor ug nihukom sila pagsugod na nakong antibiotics.
        Nitagam na man gung akong asawa.  Gawas nga di gyod ko mosulti niya unsay akong sakit hangtod nga maluya na kog maayo, nahasol sang usa sa among mga bakasyon dihang wa kong kabangon og pila ka adlaw tungod sa grabeng atake sa sinusitis.  Guilty kaayo siyang nag-shopping samtang nagbad-ay ko sa higdaanan sa among hotel.
               -o0o-
        Nakaginhawa kog luag.  Bisan sa grabeng kaluya wa ko magsigeg adto sa pansayan.  Nga maoy nag-unang timaan sa diarrhea ug tipos.  Gawas nga mabuhi, makabiyahe pa diay ko.
        Nagduda na diayng daan ang akong asawa.  Sunudsunod na ko niyang nasakpan nga nipauli nga nagbaktas gikan sa trabaho.  Maong human nakonsulta ang espesyalista nga nitambal sa unang atake nako sa sinusitis, nakumbinser siyang nahibalik ang akong kinaham nga sakit.  Ug, sama sa naandan, saktong iyang reseta.  Makaginhawa na kog balik sa akong ilong, nigawas nang akong tingog ug, labaw sa tanan, ganahan na sang makiglalis.  Nga bisan sa pasidaan nga puwerteng tugnawa sa Hong Kong, tapot sa lawas ra gihapon ang sapot nga akong dad-on.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 23, 2010

Sunod nga biktima

Gihangop dayon sa mga Sugbuanon ang plano ni Manny Pacquiao nga anhi mangandam alang sa sunod niyang sangka.  Nga gitakda na sa MGM Grand Garden Arena sa Las Vegas sa Mayo 7 sunod tuig.  Gusto ni Pacquiao nga ang unang tunga sa duha ka buwan niyang bansay-bansay himuon sa gym sa iyang suod nga higalang si Rex Wakee Salud.
Apan supak si Freddie Roach, trainer ni Pacquiao.  Nisugyot si Roach nga laslasan ang bansay-bansay ngadto na lang sa unom ka semana sa iyang Wild Card Gym sa Los Angeles.  Diriyot molayas si Roach sa nagkayamukat nga training ni Pacquiao dinhi sa Sugbo alang sa ikaduha nilang sangka ni Marco Antonio Barrera niadtong Oktubre 2007.  Gipasaligan hinuong Salud si Roach nga wa nay manglawgaw sa training ni Pacquiao sa Sugbo sugod karong Marso.

-o0o-

Bugnaw pa hinuon sa Pasko ang paghangop sa pahibawo sa umaabot nga sangka ni Pacquiao.  Di si Pacquiao maoy sad-an.  Ang napilian nga sunod niyang ikasangka wa nganli og Floyd Mayweather Jr.  Nga nagkapuliki pa og panagang sa nagkadaghan nga mga kaso nga gipasaka batok niya.

Si Sugar Shane Mosley, 39, maguwang ni Pacquiao og pito ka tuig, hapit na mosawop.  Nidalidali pagbiya sa iyang promoter nga si Oscar De La Hoya aron pagkabayo sa higanteng motorkada ni Pacquiao.  Nahibawo si Mosley nga, moretiro na lang, di siya atubangon ni Pacquiao kon magpabilin sa Golden Boy Promotions.  Nga duna pay nag-ung-ong nga kaso batok sa promoter ni Pacquiao, ang Top Rank ni Bob Arum.

-o0o-

Si Mosley katulo ma-kampeyon isip amateur sa Estados Unidos.  Nakakuha sab og mga korona sa tulo ka weight divisions sa professional boxing.  Labing inila niyang napilde mao si De La Hoya niadtong 2000.  Apan nikumpisal si Mosley nga nigamit siya og ilegal nga performance enhancing drugs sa wa pang sangka.

Kataposang gipukan ni Mosley mao ang kataposang biktima ni Pacquiao nga si Antonio Margarito.  Lahi ni Pacquiao, napatumba ni Mosley si Margarito sa ikasiyam nga hugna sa ilang sangka sa niaging tuig.  Apan niadtong Mayo, giduwaduwaan lang siya ni Mayweather ug niadtong Septiyembre daghang nanghuy-ab sa ilang tabla ni Sergio Mora.

-o0o-

Gihulagway sa mga eksperto sa boksing si Mosley nga makahatag og mas dakong problema ni Pacquiao kay ni Margarito.  Mas taas, mas dako ug mas kusog og kumo si Mosley kay ni Pacquiao.  Apan maglisod gihapon siya pag-apas sa kapaspas ni Pacquiao.
Bisan ang fans ni Mosley nahadlok nga ang umaabot nga sangka way kalainan sa away nilang Pacquiao ug De La Hoya niadtong 2008.  Kay wa nang naandang labtik sa kumo ni Mosley ug sa kataposang duha ka sangka wa nang kaporma ang iyang mga kumbinasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 22, 2010

        Taphaw nga holidays

    Sa pagpapas ni Presidente Noynoy Aquino sa holiday economics ni kanhi presidente Gloria Arroyo sugod sunod tuig, 2011, malab-as na sang lalis kon nakaayo ba sa nasudnong ekonomiya ang pagbalhin-balhin sa holidays.  Si Arroyo naglaom nga ang pagbalhin sa holidays ngadto sa labing duol nga Lunes makadasig sa katawhan sa pagpahimus sa mas taas nga weekends pinaagi sa pagsuroy ug pagpamalit.
    Apan mas natinuod ang kabalaka nga bisan unsaon pa og inat ang weekends ang ka way kuwarta sa kinabag-an sa katawhan makagapos nila gikan sa pagsuroy ug pagpamalit.  Ang inadlaw og suholan naibanan pa ganing kita kay wa man silay suweldo sa special holidays.  Gawas nga wa matinuod ang gitinguha nga pagdasig sa domestic tourism nahasol pa gyod ang operasyon sa mga kompaniya tungod sa dinalidali nga pag-usab-usab sa holidays.

-o0o-

    Ubos sa Proclamation No. 84 ni Aquino, ang tanang holidays timan-an sa orihinal nga mga petsa.  Sakto ang duha niya ka sukaranan:  Gawas nga mahibalik ang kamakahuloganon pagtimaan sa makasaysayanong mga adlaw ug pagpasidungog sa mga bayani, mas makatuyhad nang kalendaryo sa operasyon sa mga kompaniya sa tibuok tuig base sa mosunod:

• Regular holidays:  Bag-ong Tuig, Enero 1 (Sabado); Araw ng Kagitingan, Abril 9 (Sabado); Huwebes Santo, Abril 21; Biyernes Santo, April 22; Adlaw sa Pamuo, Mayo 1 (Dominggo); Adlaw sa Kagawasan, Hunyo 12 (Dominggo); Adlaw sa Nasudnong mga Bayani, Agosto 29 (kataposang Lunes sa Agosto); Bonifacio Day, Nobyembre 30 (Miyerkules); Pasko, Disyembre 25 (Dominggo); ug Rizal Day, Disyembre 30 (Biyernes).
• Special, Non-Working holidays:  Ninoy Aquino Day, Agosto 21 (Dominggo); Kalagkalag, Nobyembre 1 (Martes); ug Disyembre 31 (Sabado).
• Special Holiday sa mga eskuylahan pagtimaan sa EDSA Revolution Anniversary sa Pebrero 25, Biyernes.
• Nasudnong holidays sa Eid'l Fitr ug Eidul Adha base sa Islamic calendar.

-o0o-

    Karong tuiga, 21 ka holidays sa Pilipinas, nga naglakip sa 10 ka tag-as nga weekends.  Labihang daghana kon itandi sa 17 lang sa Hong Kong, 15 lang sa South Korea, 11 lang sa Malaysia, 10 lang sa Estados Unidos ug siyam lang sa Vietnam.
    Nakapadaghan sa holidays sa Pilipinas mao ang pagpasidungog sa mga bayani.  Nga gihimo sab, apan di sama kadaghan, sa ubang kanasuran.  Mas mapuslanon unta kon ang pagpasidungog sa atong mga bayani pinaagi pa sa pagpuyo, di lang sa pagsumay-sumay, sa ilang mga mithi.

-o0o-

Ambot nada ba lang sa iyang pagsaway ni Arroyo, nasobrahan rang pagpapas ni Aquino sa holiday economics.  Nga igo lang kinopya ra sang Arroyo.

Sa Hong Kong, ang holiday nga matunong og Dominggo timan-an sa Lunes; pananglitan, ang Pasko sunod tuig nga matunong og Dominggo timan-an sa sunod nga Lunes ug Martes.  Sa US, ang holiday nga matunong og Dominggo timan-an sab sa Lunes; kon matunong sa Sabado, timan-an sa Biyernes.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 21, 2010

Konsabo sa plunder

Pila pa ka eskandalo ang atong masaksihan samtang magpabilin si Ombudsman Merceditas Gutierrez sa katungdanan?  Ang pakigkonsabo sa mga opisyal sa Ombudsman aron makagawas sa prisohan si Heneral Carlos Garcia, nga gipasanginlang usa sa labing dakong kawatan sa atong panahon, maoy labing bag-ong ebidensiya nga si Gutierrez wa makapusta sa kinabag-an sa katawhan.

Si Justice Secretary Leila de Lima nihulagway nga ilegal ang kauyonan tali sa Ombudsman ug ni Garcia nga ibasura ang kasong plunder bugti sa pag-angkon sa heneral sa mas gamayng kaso.  Si kanhi Ombudsman Simeon Marcelo, nga maoy nikiha ni Garcia, nipasabot nga mahimo pang awhagon sa Office of the Solicitor General ang Sandiganbayan pagbakwi sa ilang pagtugot nga makapiyansa si Garcia.

-o0o-

Lig-on ang sukaranan ni de Lima pagkuwestiyon sa kauyonan sa Ombudsman ug ni Garcia.  Ubos sa mga lagda, ang plea bargain agreement mahimong maumol sa di pa o human sa pagbasa sa kaso (arraignment) apan sa di pa magsugod ang husay sa kaso.
Ang husay sa kasong plunder batok ni Garcia hagbay rang nakabuylo.  Gani, nabilanggo na si Garcia sud sa unom ka tuig.  Nakalusot lang si Garcia dihang niuyon pag-uli sa kabahin sa P303.27 milyones nga iyang gikawat.  Human gibakwi sa Ombudsman ang plunder, nga di unta kapiyansahan, nakagawas si Garcia gikan sa iyang selda sa Kampo Crame niadtong Sabado human nakapiyansa og P60,000.

-o0o-

Samang Marcelo, daghan ang modason pagkuwestiyon sa pangangkon sa Ombudsman nga makiangayon ang plea bargain kay (1) huyang ang mga ebidensiya batok ni Garcia, (2) dugay pang mahuman kon tiwason gyod ang husay ug (3) mahimong wa gyoy hinuoy makuha ang gobyerno gikan sa kinawat ni Garcia.
Kay sa labing menos duha ka higayon, gipatigbabaw sa Sandiganbayan ang kalig-on sa mga ebidensiya sa prosekusyon:  Gibasura ang petisyon ni Garcia pagbasura sa mga ebidensiya batok niya; ug gisalikway sab ang nahaunang petisyon ni Garcia pagpiyansa alang sa iyang temporaryong kagawasan.

-o0o-

Di mabasol ang mabuot nga mga sektor sa katilingban nga makatimaho og mas lawom nga maniobra ning pagbakwi sa kasong plunder batok ni Garcia.  Nganong wa man gyod magtagad ang Ombudsman paghipos og mga ebidensiya batok sa mas dagkong mga opisyal sa Armadong Kusog nga di katuohang nilingiw lang nga way bahin sa dakong kawat ni Garcia?  Ug nganong wa man mamalikas ang mga labaw ni Garcia (nga classmate nilang Senador Gringo Honasan ug Senador Ping Lacson sa PMA Class '71) sa iyang pagpakauwaw sa organisasyon?
Mas mahinungdanong pangutana:  Kon di kapaabot og kaangayan ang pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino gikan sa Ombudsman, Korte Suprema ug Sandiganbayan, unsa may dangatan sa iyang kampanya batok sa pangurakot?  Kanus-a pa man kapaninglan ang pamunoang Gloria Arroyo sa gipasangil nga mga eskandalo?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 20, 2010

Presyo sa pinaskohan

Kon wa ka pang kapamalit alang sa Pasko, uwahi nang tanan.  Nangluod nang imong manita.  O manito.  Magkapuliki na kag pamalibad kon matsambahan sa imong mga kinugos.  O linudhan.  Puno na sab kaayong mga tindahan.  Kon makasungasong man, napalit na ang labing maayo nga mga regalo.  Kon makapalit man, abtan kag siyam-siyam una makalusot sa trapiko.
Mahimong basulon ang imong gitrabahoang kompaniya o ahensiya sa gobyerno.  Nganong uwahi kaayong nanghatag og 13th month pay.  O bonus, kon duna man.  O ba kaha ang imong kalangayan ug taras nga mag-unya-unya.  O ba kaha dangop sa kinaham nga lusot sa mga tihik:  Di materyal ang tinuorayng kahulogan sa Pasko.  Nga, nakasabot man o nakatsamba lang, maoy labing tinuod.

-o0o-

Apan kon nabungol na sa sigeng padungug-dungog sa imong manita, o manito; ug kon mora na hinuong utangan nga magtagu-tago kon magdanga-danga nang mga kinugos, o linudhan; makalikay gihapon sa mora nang gubat nga pinalitay sa mga tindahan ug morang ikamatay nang kahuot sa trapiko pinaagi sa paghimo ning mosunod:

• Susiha ang mga butang sa imong bay nga wa pa sukad magamit, mahimong mas kapuslan sa imong panghatagan, seguroa lang nga ang mahatagan di maoy nihatag sa regalo sa niaging Pasko; ug
• Inay mamalit, mas maayong mangluto, labi na kon ang mga sangkap naa na sa imong kusina, seguroa hinuon nga kamao kang mangluto.

-o0o-

Kon wa na gyoy laing kapilian, niay mga sugyot unsaon paglikay sa kaguliyang sa trapiko ug mga tindahan:

• Tultola ang nagkalainlaing bazaar nga gawas nga mas barato gipahimutang sa mga dapit nga di naandang tapokanan sa mga mamalitay busa mas sayon ang trapiko;
• Makaginhawa pag diyutay kon sayong buntag moadto sa mga tindahan sa di pa magsugod og dasok human sa paniudto; ug
• Imposible nang pagpangita og kasakyan kon makigdungan sa ubang mga mamalitay nga mahabwa dayong alas-6 sa gabii, apan hayahay pang pagsakay sa PUJ o taxi sa buntag hangtod sa sayong hapon.

-o0o-

Kon imposible na gyong pagpamalit, o kon wa gyoy ikahatag, ayaw pagsubo.  Tam-is kaayong pahiyom sa among mga tigpaminaw nga nakadaog sa mga kalendaryo sa Lion-Tiger Katol ug Limtong Press.  Ang imong pagka maayong bana, o asawa, o anak, o higala, o kauban sa trabaho, o parokyano, mas bililhong gasa.
Isip panapos, yano nga mga pahinumdom:  Samtang di obligado ang mga kompaniya, o ahensiya sa gobyerno, paghatag og bonus, kinahanglan sila nga mohatag og 13th month pay; bisan wa pang kaabot og tuig sa trabaho, may katungod pagdawat og inibanan nga suholan; ug samtang way gitakda ang balaod kanus-a isugod pagpanghatag ang 13th month pay, gimando sa balaod nga kinahanglang mahatag na ni unya o sa di pa ang Disyembre 24, bisperas sa Pasko.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com