Arangkada of Leo Lastimosa for August 15, 2010

        Atong awit

    Ambot nganong way nakahunghong ni Presidente Noynoy Aquino nga sayop ang iyang sugo sa National Telecommunications Commission (NTC) nga ipatuman sa karaang lagda mahitungod sa pagpatokar sa mga sibyaanan sa radyo sa original Pilipino music (OPM).  Igo lang hinuon niyang gidasonan ang awhag sa higpit nga pagpatuman Executive Order No. 255 nga giduso sa laing OPM (Organisasyon ng mga Pilipinhong Mag-aawit), kansang mga opisyal nga gipangulohan nilang Ogie Alcasid ug Mitch Valdez iyang gipapanumpa sa Malakanyang niadtong Biyernes.
    Ang kamatuoran mao nga ang NTC nitutok sa teknikal nga aspeto sa industriya sa pagpanibya.  Nga aktibong nipatigbabaw sa self regulation pinaagi sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP).

-o0o-

    Sa ato pa, ang KBP di ang NTC ang angayng pahinumdoman ni Aquino mahitungod sa lagda.  Apan ang KBP di na angayng pahinumdoman.  Mas detalyado kay sa EO 255 ang mosunod nga mga probisyon sa Broadcast Code:

• Ang matag sibyaanan gidasig sa pagpatokar og upat ka OPM's matag takna, apan di balikon ang kanta sa samang takna o sa sunod takna, sa way paghisgot sa ulohan sa album nga gikuhaan sa kanta;
• Hatagan og managsamang kahigayonan ang tanang recording companies aron kalikayan ang karaang payola ug kinahanglang isulti kon binayran ang pagpatokar sa kanta; ug
• Ang kalapasan silotan og gikan sa multa sa mga magsisibya ngadto sa pagkanselar sa prangkisa sa sibyaanan.

-o0o-

    Nagpadayon pa hinuon ang lalis sud sa industriya, ug mas maayo tingaling motabang paghusay ang mga mag-aawit, kon unsay OPM:  Ang orihinal ba lang nga mga komposisyon?; o apil nang mga sinunod sa langyawng mga kanta?
    Ang kadagkoan sa KBP nagkauyon nga ilhong OPM ang langyawng mga kanta nga giawit, o tinagik, o giduyogan, o inabagan sa mga Pinoy.  Nahadlok hinuon ko nga mahimangod ang mga nagtuo nga palambuon ang OPM di pinaagi sa pagpangopya kon dili pinaagi sa pagdayag sa mga mithing Pinoy pinaagi sa mga awit.

-o0o-

    May mga magsisibya nga nisugyot nga hatagan og hingpit nga kagawasan ang mga sibyaanan sa radyo pagpili sa mga kanta nga ilang ipatokar.  Ug dasigon ang Pinoy nga mga kompositor ug mga mag-aawit sa pagpalambo pag-ayo sa kalidad sa ilang musika aron kahatagan og makiangayon nga luna sa kahanginan.
    Sa pikas nga bahin, may nagtuo nga kinahanglang panalipdan ang OPM.  Kay di pa makiangayon ang natad tali sa napasagdan nga lokal ug sa nakabuylo nang langyawng mga awit.  Tinuod, dihang nauso ang Binisaya nga novelties, hapit tanang sibyaanan nag-BisRock.  Apan wa to molahutay.  Sa kalangas sa gubat sa ratings, mahimong mataligam-an sa mga sibyaanan ang ilang katungdanan pagtabang pagpalambo sa mga awit nga mahimong nalubong sa ilang inadlawng playlist apan maoy tinuorayng naghulagway sa atong arte, kultura, kinaiya ug kasaysayan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 14, 2010

                    Insulto sa barangay

 

      Nakamenos gyod tingali ang mga sakop sa Kongreso sa mga barangay isip batakan nga ang-ang sa kagamhanan.  Sayon ra kaayo alang nila ang pagduwaduwa sa mga botante ug sa mga opisyal sa barangay.  Pinaagi sa way kinutoban nga pag-uswag-uswag sa petsa sa piniliay.  Sa bisan unsang hinungdan na lang nga ilang mahunahunaan.

     Wa nila pasayloa ang umaabot nga piniliay sa barangay ug Sangguniang Kabataan (SK) nga gitakda na sa Oktubre 25 karong tuiga.  Inay unahon pagtuki ang mas dagko ug mas dinalian nga mga suliran sa nasud ug sa katawhan, maoy gipalabi sama sa naandan ang way kukaikog nila nga pamolitika.

          -o0o-

      Apil sa labing unang mga balaodnon nga gipasaka sa duha ka bay balaoranan nga managsamang niawhag sa pag-uswag sa piniliay sa barangay ug SK nitumbok sa naandan nga mga palusot:

1. Wa nay kuwarta alang sa piniliay kay bangkarota na ang nasudnong panudlanan nga gibilin sa pamunoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo;
2. Gikinahanglan ang usa ka tuig nga lugway aron pagpalingkawas sa piniliay sa SK ug barangay sa wa pa mohuwas nga hilanat sa lokal ug nasudnong piniliay niadtong Mayo 10; ug
3. Angayng tun-an ang dugay na kaayong mga sugyot nga itudlo na lang ang mga opisyal sa SK ug barangay aron di na kapun-an ang politikanhong mga panagsungi sa kabarangayan.

          -o0o-

      Nabuwasot hinuon ang mga palusot dihang nipasalig si Budget Secretary Butch Abad nga andam na ang gahin alang sa piniliay sa SK ug barangay karong Oktubre human nideklarar si Presidente Noynoy Aquino sa iyang pagsupak sa mga awhag pag-uswag sa piniliay.

      Lalison ba sa mga senador ug mga kongresista ang pangangkon sa Malakanyang nga sila ra man sab ang naggahin og pundo alang sa piniliay karong Oktubre?  O ila na ba sang lalison ang ilang kaugalingong baruganan ug lipatlipaton na ba sab nilang katawhan sa tinuoray nila nga mga katuyoan?

         -o0o-

      Tuod man, ang mga senador ug mga kongresista niinsistir sa panginahanglan pagpahigayon og husay sa mga balaodnon pag-uswag sa piniliay.  Bisan sa pagkahugno sa labing lig-on nga mga sukaranan sa kuwestiyonable nilang awhag.

      Labing kataw-anan mao ang ilang pagpanalipod sa kaligdong sa piniliay sa SK ug sa barangay pinaagi sa paghulagway ini nga balaanong kauyonan tali sa mga opisyal ug mga molupyo.  Kon mao, nganong sayon ra man kaayo alang nila ang pag-uwat-uwat sa mga botante?  Di ba kabahin man sa kauyonan nga naumol sa niaging piniliay sa SK ug barangay nga dunay bag-ong piniliay karong Oktubre?  Nganong di man nila tahuron ang balaod nga sila ra say nagpasar?  Ug nganong di man nila hatagan og kahigayonan ang katawhan, nga nakamatuod sa mas hinog nila nga politikanhong kaamguhan niadtong Mayo 10, pagpanimon sa ilang kabarangayan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Pulso sa DYAB: Uyon ka ba sa awhag sa DILG nga ipatangtang sa local officials ang ilang ngan ug nawong gikan sa mga proyekto? stickam.com/dyab1512

Arangkada of Leo Lastimosa for August 13, 2010

            Tikas ni Noynoy?

    Nahibawo ka ba nga hangtod karon duna pay mga pundok nga nagsige og kuwestiyon sa kadaogan ni Pres. Noynoy Aquino sa niaging piniliay?  Kon wa kang kadungog ini nila, palaran ka.  Kay labihang alingugngoga ning mga pundoka.  Wa unta koy reklamo kon igo lang nipadayag sa ilang sukwahi nga baruganan.  Ang ilang problema mao ang pagpamugos ug pagbalikbalik sa ilang mga pasangil sa way pagtanyag og bisan unsang sukaranan.

    Kinaham nilang linya nga wa patabani og bisan gamay na lang nga anino sa ebidensiya:  Nanikas si Aquino pinaagi sa pagmaniobra sa PCOS machines ug complact flash cards ug pagpakigkonsabo sa Comelec, Smartmatic ug dagkong mga politiko sa nasud.

        -o0o-

    Mas mabungahon ang pagtuki sa seryuso nilang pasangil kon ilang tubagon ang mosunod nga batakang mga pangutana:

• Giunsa man pagmaniobra ni Aquino sa PCOS ug CF cards nga gipanid-an man ang matag lakang sa automated nga piniliay sa mga representante ug mga abogado sa tanang nasudnong politikanhong mga partido;
• Giunsa man niya pakigkonsabo sa Comelec, kansang tanang komisyonado tinudlo ni kanhi presidente Gloria Arroyo, ug Smartmatic, nga pinili sa Comelec, nga siya man ang labing higpit ug giinitan nga kaatbang sa mga kanhi nagtungkawo sa Malakanyang; ug
• Nganong bisan ang mga kaatbang ni Aquino pagka presidente wa man mokuwestiyon sa iyang kadaogan?

            -o0o-
    Kapasanginlan ba nga konsabo sa higanteng tikas ang mosunod nga mga piliunon pagka presidente tungod lang kay, gawas nga wa moprotesta, nipahalipay dayon ni Aquino bisan wa pa siya maproklamar:  kanhi presidente Joseph Estrada (nga maoy ikaduha); Senador Manny Villar (nga maoy ikatulo); kanhi defense secretary Gibo Teodoro (nga maoy ikaupat); Bro. Eddie Villanueva (nga maoy ikalima); ug Senador Dick Gordon (nga maoy ikaunom).

    Nikuwestiyon sa kaligdong sa piniliay silang Senador Jamby Madrigal, Olongapo City Councilor JC delos Reyes ug Environmentalist Nicanor Perlas.  Hangtod sa akong pagsuwat ini, wa pay bisan usa nila nga nakapasaka og pormal nga protesta batok ni Aquino atubangan sa Presidential Electoral Tribunal nga gipangulohan ni Chief Justice Renato Corona.

            -o0o-

    Hinaot nga kining mga namasangil mao ang mga botante nga matinud-anon nga nangampanya sa niaging piniliay ug maglisod lang pagdawat sa kaparotan sa ilang mga kandidato.  Apan nagduda ko nga kabahin ni sa makahilong gubat sa propaganda nga gilusad na sa pundok ni karon Kongresista Gloria Arroyo.

    Mahimong gipatilaw lang niya si Aquino sa pait niyang kasinatian.  Nga sukad sa 2005, dihang niulbo ang Hello Garci scandal, wa na siya lung-i sa mga pasangil nga iyang gikawat ang iyang kadaogan sa 2004.  O tingali nagtuo nga kon sugdan og sayo ug balikbalikon sa way kinutobang higayon makadut ra ang bisan unsa nilang ipasangil batok ni Aquino.  Maong hasta ang iyang private time giinitan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 12, 2010

        Manluluwas sa piniliay

    Pulos nipatigbabaw sa kaligdong sa niaging piniliay sa Mayo 10 ang duha ka nasudnong surveys nga gihimo sa Social Weather Stations (SWS) ug Pulse Asia.  Kinabag-an sa mga botante niingon nga mas kasaligan ang labing unang automated nga piniliay kay sa nangaging manumano nga mga eleksiyon ug nga mas napalambo ang demokrasya sa Pilipinas.
    Apan ang duha ka surveys nibisto sab sa mga suliran nga nasugatan sa mga botante.  Nag-una ang grabeng kalangay sa pagsud sa mga presinto ug pagbotar.  Ang kinabag-an nikumpisal nga naghuwat sila og gikan sa usa ngadto sa duha ka oras, ang pipila mas taas pa, sa wa pang kabotar.

-o0o-

    Samtang gideklarar nang kalamposan sa piniliay nga naggamit sa PCOS machines, angayng ilista ang labing dagkong kasaypanan sa mga tagduma sa piniliay--ang Comelec ug Smartmatic:

• Sayop ang pasalig nga maabtan lang ang mga botante og labing taas walo ka gutlo sa pagbotar;
• Sayop ang banabana nga makabotar ang usa ka libo ka mga botante sa matag presinto sud sa 11 ka takna (gikan sa alas-7 sa buntag hangtod sa alas-6 sa gabii);
• Sayop ang paggawal nga maproklamar na ang mga mananaog sa lokal nga piniliay duha ka takna human sa pagtak-op sa mga presinto; ug
• Sayop ang panghambog nga maproklamar nang mga mananaog sa nasudnong piniliay sa 36-24 oras human sa botasyon.

-o0o-

    Ang nakaluwas sa higanteng mga bulilyaso sa Comelec ug Smartmatic mao ang kabayanihon nga gipakita sa kinabag-an sa mga botante.  Wa sila magmakuli pag-antos sa kaguliyang ug kahuot sa mga presinto.  Ang uban nila nilahutay hangtod sa kadlawon pagka sunod adlaw, Mayo 12, aron lang maggamit ang ilang balaanong katungod pagpili.
    Bisan ang kasaypanan sa Comelec, Smartmatic ug boards of election inspectors (BEIs) sa mas sayon na lang untang iskutenyo (nagkabayloay nga compact flash cards, way kinutobang pinangitaay og signal sa cell sites ug pagkaguba sa PCOS) natabonan sa lapad nga pagbantay ug pagpakabana sa kinabag-an paglikay nga kawaton na sab ang ilang mandato.

-o0o-

    Angayang ipadayon ang automated nga piniliay.  Kon di na man mahimo sa piniliay sa barangay ug Sangguniang Kabataan karong Oktubre, sa sunod nga lokal ug nasudnong piniliay sa 2013.  Kinahanglan hinuon nga mas daghanon ang PCOS machines, aron nga di malumpong ang 1,000 ka botante sa usa ka presinto, ug mas patas-an ang pagbansay-bansay sa BEIs.
    Ang atong kasinatian sa niaging piniliay makahimo natong mas andam na sa sunod nga automated nga piniliay.  Di pa hinuon hingpit nga makapahuway ang lalis sa kahigayonan sa automated nga tikas.  Kay ang gikaintapang mga tikasan, nga nakalitan sa pagkahinayon sa automation ug busa wa kalihok sa niaging piniliay, mas andam sa mas daghan nilang maniobra paglubag sa bag-ong teknolohiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 11, 2010

        iPad ni misis

    Sa kataposang adlaw sa labing uwahi namong duaw sa Hong Kong, nikuot kong daan sa akong bolsa dihang akong nasabtan nga nagkasabot nang akong asawa ug ang tagduma sa tindahan nga paliton namo ang kataposan nilang nahibilin nga iPad.  Mao nga labihang kuganga nako dihang nagkasabot sila nga mas maayo nga magpaabot lang una mi sa pormal nga paglusad sa iPad sa HK nga mahimong maglakip na og externals (sama sa posibleng dugang memory cards o USB ports).

Maglisod lang gyod tingali kog sabot sa iningles sa HK (nga maoy usa sa talento sa akong asawa).  O matinabangon lang gyod ang tagduma sa tindahan (mao diay tingali nga nahimong kinaham sa akong higala nga taguon lang nato sa ngan nga Manny Limtong).

-o0o-

Kay daghan pa tinuod kaayo og kuwang ang iPad.  Hinawayon nga mga eksperto nitandi gani ini ngadto sa lapad nga bairan sa atong katiguwangan sa stone age kay wa pay webcam.  Apan ang tibuok kalibotan nihangop sa labing bag-ong baligya ni Steve Jobs, sama sa ilang pagdawat sa depektuso niyang iPhone 4.

Nahinayon ang paglusad sa iPad sa HK niadtong Hulyo.  Bisan wa pay externals, nagpapalit ang akong asawa sa akong maguwang.  Kinsa gitakdang mopauli alang sa reunion sa among pamilya sa Palompon, Leyte sa niaging semana.  Maong pasayloa nga iPad nay akong gisuwatan ning akong lindog karon.

-o0o-

    Haskang sayona tinuod gamiton sa iPad.  Moandar dayon, lahi sa laptop ug desktop nga manghuy-ab unag kadaghan sa di pang kagamit.  Sayon kaayong pag-email, pagtan-aw sa YouTube, pakig-chat, pagbasa sa mga libro ug pagduwa sa gatosan ka games.
    Apan haskang lisorang isuwat og lindog.  Ang native application nga notes di kaayo madanihon ug way option pagmugna og online documents.  Mas sayon ang direktang pagsuwat sa email.  Apan ang GMail ug Yahoo pulos di kamao nga moihap pila na ka pung ang akong nasuwat.  Maong, sama sa naandan, ang ako na sang lindog ang kataposang madawat sa editors sa The Freeman.

-o0o-

    May nakit-an hinuon kong application sa Apple Store nga mobutang og Windows 7 nga functionality sa iPad--apil nang pagpalihok og browser nga maka-multitask.  Hinaot nga mas una kong makat-on kay sa pagkaguba sa hago kaayo namong iPad.
    Kay ang akong asawa wa nay hunong pagduwa sa "Angry Bird."  Ug sa bag-o niyang natultolan nga "Aurora Feint 3."  Magsige lang kog pasiklap kanus-a siya mopahuway aron ako na say mobanos pag-eksperimento.  Salamat sa iPad nga nahimong kalingawan human gikapoy sa mubo namo nga bakasyon.  Nagduda hinuon ko, apan di nako angkunon kay tingalig makabasa ini ang kadagkoan sa ABS-CBN, nga usa ni sa nakapasamot sa akong yayay maong wa kong katrabaho sa niaging duha na ka adlaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 10, 2010

Raket sa pantalan

Nahadlok ko nga panguwarta ray giatiman sa Cebu Port Authority (CPA).  Sa way pagtan-aw sa kasayon ug kaluwas sa mga pasahero.  Kon wa pa kang kasuway og biyahe sa barko agi sa mga pantalan sa Dakbayan sa Sugbo, palihug basaha ni ug hilak:

• Kon mag-taxi, kolektahan og P10 sa guwardiya sa gate sa pantalan ang taxi driver;
• Nga igo ra sang mopasa sa pulta ngadto sa bisan pila nimong bayranan nga mopatak sa iyang metro;
• Sa di pang kasud sa passenger terminal, kinahanglan ka nga mobayad og P25 nga terminal fee; ug
• Inig kawas nimo sa barko, ang panguwarta sa CPA maoy mohingpit sa imong kalbaryo.

-o0o-

Tungod sa P10 nga pulta sa gate, pipila ra ka taxi ang mosud sa pantalan.  Nga di lang mamawi kon dili mopaburot pa gyod sa ilang kita pinaagi sa paglubag sa mokuninit nilang mga pasahero og patong nga P50 ngadto sa P100, agad sa gilay-on.  Mas layo ang destinasyon, mas dako ang patong.  Gihimo ni sa taxi drivers atubangan mismo sa mga guwardiya sa CPA.
Nga gawas nga di mobadlong sa kalapasan, ni mohatag og papel nga maglista sa license plate numbers sa mga taxi aron pagdasig sa mga pasahero pagreklamo, modasig na hinuon sa mga pasahero paglakaw aron nga makasakay sa mas makiangayon nga mga taxi sa gawas sa pantalan.

-o0o-

Kon bug-at ang imong bagahe, o kon duna kay kuyog nga gagmayng mga bata, mahimong magpalubag na lang.  Kon magdumili pagpabiktima, mapugos ka pagbaswat sa bug-at nga bagahe ug mangahas paggawas sa ngiob kaayong pantalan, diin nagpaabot nimo ang:

• Mga kawatan ug mga tulisan nga nagpahipi sa kangitngit ug nangita lag higayon pagbiktima sa mga mabuwag sa panon;
• Dugang taxi drivers nga wa mosud sa pantalan apan manglubag lang gihapon; ug
• Pipila ka taxi drivers sa Serging Osmeña Avenue nga di mopasakay kon layo ang imong destinasyon ug di mosugot sa dugang patong.

-o0o-

Samtang napaslot ang kamot sa mga pasahero, nalubag sa taxi drivers, nabuwad sa naglingiting nga kainit, o natumog sa kusog nga bunok sa uwan, gawas nga nameligro sa mga kriminal, ang CPA padayong nangolekta sa bisan unsa na lang mahunahunaan nga mga bayranan sa pantalan.  Aron ikabayad sa makabuhong nga suholan ug mga benepisyo sa ilang kadagkoan.
Ang mga pasahero, isip mga magbubuhis, maoy tinuod nga tag-iya sa mga pantalan.  Gawas nga di sila angayng kilkilan, di sab makiangayon ang paglawog nila ngadto sa wa kinahanglana nga kahasol ug kalisdanan.  Kanus-a pa mang kadagkoan sa CPA mohunong pagpangita og bag-ong mga paagi pagpaburot pa sa ilang suholan ug mga benepisyo aron makasugod na pag-umol og mga lagda nga manalipod ug modasig pagbiyahe sa mga pasahero, ang tinuoray nilang agawon?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 9, 2010

                   Pasidungog sa inahan

 

          Sabang, Palompon, Leyte—Sa labing unang higayon, akong nakita ang bay diin ko gipanganak.  Kataposan nakong taak dinhi, segun sa akong inahan, atol sa akong bunyag dihang lima pa ka buwan 45 ka tuig nang nilabay.  Nausab na hinuon ang bay.  Nga hagbay rang nabaligya sa akong mga ginikanan.  Ang bag-ong tag-iya nipalapad ug nipataas sa bay ug gipaabangan sa lokal ug langyaw nga mga turista sa Palompon nga nangita og baratong abtanan.

          Ang bag-ong tag-iya nakaangkon og kuwarta pagpadako sa bay kay may anak nga nanakay og langyawng barko.  Sama sa ubang mga pamilya.  Nga nakapasemento sab sa ilang mga pinuy-anan kay may mga anak nga overseas o nag-domestic helper sa ubang kanasuran.

-o0o-

          Ang kadaghan sa mga pamilyang may mga anak nga nanrabaho sa ubang kanasuran ang gibasol sa mga molupyo sa Sabang ug sa Palompon sa kataas sa presyo sa ilang mga palaliton.  Matod nila ang mga konsumidor nga dolyar ang kita di magsapayan sa kamahal sa mga baligya.  Ang uban gani di na mangayo og sukli.

          Ang isda ug karne maoy labing mahal dinhi.  Sa Sugbo, may mapalit pang tag-P100 o P120.  Apan dinhi, bisan di maayong isda, sayun kaayong moabot og P200 ang kilo.  Labing kasarangan nilang inasal nga manok dinhi tag-P150.  Mas taas sa "espesyal" nga inasal nga manok sa Sugbo nga tag-P110-P130 ra.

-o0o-

          May lain hinuong hubad ang mga mangingisda nga akong nahinabi sa Barangay Buaya, ang nahimutangan sa beach resort nga among giabtan.  Matod nila daghan kaayo ang lut-od nga agian sa ilang mga kuha sa di pa moabot kamerkadohan ug sa mga konsumidor.  Usa nila nitumod sa iyang kuha og P90 ang kilo ngadto sa mamaligyaay nga, wa pa gani siyang katalikod, nipatong nag P30 ngadto sa nadani nga mamalitay.

          Lain nilang hubad:  Ang mas barato untang isda ug karne sa Ormoc City kasagaran utangon sa mga mangomprahay sa Palompon; maong ibaligya na lag mas barato sa daghan og cash nga mga mamalitay sa Sugbo.

-o0o-

          Nia kon dinhi kay nagkasabot ming managsuon nga pasidunggan ang among inahan sa iyang ika-80 nga sumad sa adlawng natawhan pinaagi sa pakighimamat sa among mga paryente.  Akoy nikuyog sa akong inahan sa iyang paglibot sa kadalanan sa Sabang pagdapit sa among kaparyentihan pagtambong sa iyang birthday party sa resort nga among giabangan.

          Mas dagko nang mga bay apan makasud lang gihapon mi sa mga koral kon di dayon kadungog ang mga tagbalay.  Usa gani nila gipatambo sa akong inahan sa banyo kay mao pay pagsugod og kaligo.  Mga tagbalay nangagda og pamahaw.  May nanghatag og mga prutas ug linung-ag saging.  Ang kapitan dinhi akong iyaan.  Mao diayng mao ni labing tukmang dapit pagpasidungog sa akong inahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com