Arangkada of Leo Lastimosa for November 6, 2011

        Gubat sa budget


    Sentro sa gubat sa budget tali nilang Cebu City Mayor Michael Rama ug sa mga sakop sa Cebu City Council mao ang makapahibung, nga angayan lang nga makapa-alarma sa mga Sugbuanon, nga panagsungi sa tulo ka labing tag-as nga opisyal sa Cebu City Treasurer's Office:

• Si kanhi city treasurer Ofelia Oliva, sa wa pa tangtanga ni Finance Secretary Cesar Purisima niadtong Hulyo, nipasalig nga dako ang buhis nga makolekta sunod tuig ug busa may sukaranan ang dakong usbaw sa budget;
• Si OIC City Treasurer Tessie Camarillo, nga nipuli ni Oliva, niangkon nga kuwang ang kita sa dakbayan alang sa gisugyot ni Rama nga P11.8 bilyones nga budget sa 2012; ug
• Si Assistant Treasurer Emma Villarete maoy gisaligan ni Rama nga manalipod sa budget atubangan sa konseho.

-o0o-

    Dali rang sabton ang away tali nilang Rama ug Bise Mayor Joy Augustus Young ug mga konsehal.  Ang lisod tugkaron mao ang managlahi nga baruganan nilang Oliva, Camarillo ug Villarete.  Managlahi ba ang mga libro ug mga numero nga ilang gitamdan?  Nganong wa may bilib si Camarillo sa pasalig nga makatigom ang dakbayan og P11.8 bilyones sunod tuig.  Nganong mas masaligon man silang Oliva ug Villarete?
    Makiangayon ba gyong banabana sa kitaon sa dakbayan ang gipasikaran sa baruganan sa tulo ka opisyal?  O hasta sila natakdan na sa hilanat sa politika nga hagbay rang nitakboy sa liderato sa dakbayan?

-o0o-

    Si Oliva, nga usa na ron sa daghan uyamot nga consultants ni Rama, nitambag ni Camarillo sa pag-resign kon di siyang kapaluyo sa dakong budget nga gipangayo sa mayor.  Klarong gimingaw na si Oliva sa iyang mga gimik sa sayaw-sayaw ug bahakhak.  Nga kon wa pa mong kabantay napakyas pagkolekta og igong buhis aron gastuhon sa mas gamay nga budget alang karong tuiga.
    Mas interesado kong maminaw ni Villarete.  Kay lisod tuohan nga tua siya pusta ni Rama kay ang iyang bana, si Nigel Paul Villarete, suod ni Kongresista Tomas Osmeña, nga maoy usa sa nakapatudlo niyang general manager sa Mactan Cebu International Airport.

-o0o-

    Utrong lisod sabton si Camarillo.  Human nikumpisal ni Young nga gipugos siya pag-certify sa availability of funds alang sa P11.8 bilyones nga budget, si Camarillo nipasalig na sa iyang pag-atubang sa konseho human ni-walkout ang ubang department heads niadtong Biyernes sa hapon nga may igong mga tinubdan alang sa dakong budget.
    Mas maayong prangkahan ni Camarillo ang Sugbuanong mga magbubuhis:  Gipugos ba gyod siya nilang Rama ug Oliva pagpirma sa budget?  May igo ba gyong tinubdan sa dakong budget?  O, sama sa iyang kaubanang department heads, mora siyang lusay nga nagpaanud-anod lang sa bawod, depende kinsang politikoha ang iyang kaatubang?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 5, 2011

        Lunsay nga Halad


    Si Jhune (di lang nako isulti ang tibuok niyang ngan kay wa kong kapananghid niya) mananghid sa iyang gitrabahoan nga shopping mall sa downtown area sa Dakbayan sa Sugbo nga mopalta siya sunod Sabado, Nobyembre 12, kay moboluntaryo siya pagpangayo og personal computers atol sa Grand Halad sa Kapamilya sa Cebu Technological University (CTU) Main Campus.

Akong gipangutana si Jhune kon di ba sobra ra kaayong iyang sakripisyo?  Gipahibawo nako siya sa akong kabalaka nga maapektahan hinuon ang tibuok niyang pamilya kon tibuok adlaw siya nga di motrabaho.  Natandog ko sa kamatinud-anon sa iyang tubag:  "Mao ra gyod ni akong nahunahunaan nga ikahalad."

-o0o-

    Wa mag-inusara si Jhune sa kalunsay ug kahingpit sa iyang halad.  Hairdresser sa Mandaue, nga taguon lang nato sa ngan nga Denden, ni-text nako nga mohalad siya og libreng tupi alang sa mga bata ug mga dagko atol sa dakong piyesta sa libreng mga pangalagad.  Nahadlok ko nga, sama ni Jhune, masakripisyo sab ang tibuok adlaw nga kita nga Denden.
    Sa ilang bahin, ang napagngan sa kahayag nga mga sakop sa Bright Pathway Association sa Sugbo mohalad og libreng masahe.  Foot reflex sab ang ihalad sa mga sakop sa St. Joseph ug San Roque groups nga gipangulohan ni Boy Cañedo.  Suki na sila sa nangaging mga Halad kaduha matag tuig sa niaging unom na ka tuig.

-o0o-

    Mao ni ang tinuod nga hinungdan sa talagsaong kalamposan ug lahutay sa Grand Halad sa Kapamilya.  Ang labing dakong bahin sa kalapad sa libreng mga pangalagad sa matag Halad naggikan sa labing kabos ug sa labing nagkinahanglan.  Mas makahuloganon ang tabang kon mora og langkaton gikan sa nagtabang.
    Wa koy tuyo pagpagamay sa mga hinabang gikan sa dagkong kompaniya ug kahugpongan nga matinud-anon sab nga nitabang sa Grand Halad sa Kapamilya.  Angay silang pasidunggan sa paghatag pagbalik ngadto sa katilingban sa mga grasya nga ilang nadawat.  Apan ang halad sab sa labing gagmay maoy nakahingpit sa katahom sa diwa sa pagtinbangay.

-o0o-

    Way usa lang ka kompaniya, bisan unsa kadako, nga makaatiman sa way kinutoban nga mga panginahanglan sa kaliboan ka masakiton, gutom, burong, kabos, naglibog ug hapit na mawad-i og paglaom nga mga Sugbuanon.  Apan tungod sa panag-abot sa mga dagko ug gagmay nga pulos may kasingkasing sa pagtabang, nilampos ang Grand Halad sa Kapamilya sa paghikap sa mas daghang kinabuhi.
    Maong nauwaw ko isip usa sa mga tigpasiugda sa Halad.  Nasentro ang among pangandam ug kabalaka sa pagpangita sa labing daghang tambal ug libreng mga pangalagad.  Nga among nataligam-an ang mas dakong kadaogan--ang pagtumaw nga mas lawom nga pagsinabtanay sa mga kabos ug adunahan, sa mga wa ug naa, kay nag-abot sa kalihokan nga nangahas pagsumpay sa dakong kang-a sa managlahi nilang kahimtang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 3, 2011

        Raket sa taxi


    Sa usa ka gamayng kan-anan daplin sa dan, napuno sa kahibung ang duha ka managhigalang taxi drivers.  Di tungod sa mga putahe nga ilang gi-order.  Kon dili tungod sa managsama nga body number sa ilang mga sakyanan.  Mas nidako ang ilang mga mata pagkakita nga managsama ang prangkisa sa duha ka sakyanan.  Nga pulos pirmado sa bag-ong direktor sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) nga si Ahmed Cuizon.
    Human sa pila ka adlaw, nahibaw-an nila nga dunay ikatulong taxi nga lahi tuod ang body number apan naggamit sa samang prangkisa. Dihang gisumbong ngadto sa ilang operators, nahibaw-an nga ang mga dokumento gipalusot sa babaye nga nag-upisina kilid sa rehiyonal nga buhatan sa LTFRB.

-o0o-

    Nahibaw-an nako ang istorya pagsakay sa taxi nga gimaneho sa higala sa usa sa mga drayber.  Kay nahibawo man nga nagkauban mi si Direktor Cuizon niadto sa DYAB Abante Pa, Bisaya!, iya kong giawhag sa pagsusi kon nalutsan ba lang si Cuizon, o naapil na sa binuang sa iyang buhatan.
    Nikumpisal siya nga nagsugod na sila og duda ni Cuizon kay hangtod karon wa pay bisan unsang kaso nga napasaka batok sa operators sa kapin sa 2,000 ka taxi units nga nasakpan ni kanhi LTFRB 7 director Benjamin Go nga peke ang prangkisa.  Inay pasidunggan sa iyang kaisog, gilabay hinuon si Go sa Mindanao ug gipulihan ni Cuizon.

-o0o-

    Gisumbong dayon nako ni Cuizon ang kasayuran dihang nagkasulti mi sa "Arangkada" sa DYAB.  Matod ni Cuizon wa siyay labot sa nikatap nga peke nga mga prangkisa sa taxi.  Nagduda siya nga gikopya lang ang iyang pirma sa fixers nga naglublob sa kilid sa iyang buhatan.
    Gipahibawo ming Cuizon nga duna nay fixers nga ilang gikiha.  Ang pipila nadakpan na sa kapolisan sa Mabolo.  Ang uban nagtagu-tago na.  Apan iyang nahibaw-an nga ang mga paryente sa ilang mga nasakpan ang nagpadayon sa ilegal nga kalihokan.

-o0o-

    Giawhag ni Cuizon ang mga baligyaan og prangkisa sa taxi sa pag-adto sa ilang buhatan, inay mosimang ngadto sa fixers.  P50 ray bayranan pag-verify lehitimo bang prangkisa.  Nipahibawo sab si Cuizon nga naaprobahan nang P50 milyones pagtukod og building sa LTFRB aron makalingkawas na gikan sa fixers.
    Niangkon si Cuizon nga wa pay resulta ang imbestigasyon ni Go nga nakabisto sa kolorum nga taxi units sa Sugbo.  Iyang gibasol ang sunudsunod nga kausaban sa mga liderato sa LTFRB ug Department of Transportation and Communications (DOTC) sa hapit na usa ka tuig nga kalangay pagsubli sa findings sa audit team nga gipada sa ilang ulohang buhatan Nobyembre sa niagi pang tuig.  Wa hinuon isalikway ni Cuizon ang kahigayonan nga ang nasakpan nga taxi operators nigamit na sa ilang mga koneksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com