Arangkada for May 27, 2007

       SILOT SA TIKAS

 

       Tungod tingali sa akong kamasaligon sa akong nangaging mga lindog nga may dagko nang kausaban sa niaging eleksiyon, gibahaan ko sa mga pangutana nganong duna man lagi gihapoy mga kawatan nga nakadaog niadtong Mayo 14.  Samtang dunay pipila ka madasigong mga tilimad-on sa kahinog na sa panabot sa mga botante sa niaging piniliay, apan daghan tinuod gihapong gikaintapan nga mga kukhan nga nasublian pa sa katungdanan.

        Maong tuguting tubagon nako kining mosunod nga labing alingisig nga mga pangutana gikan sa mga nagsunod ning kabos nga lindog uban ang panghinaot nga di pa sila hingpit nga mahugno ug motahan na lang nga wa gyod diay matinud-anong kausaban nga mapaabot gikan sa busluton nga sistema sa piniliay ning nasura:

-o0o-

        Pangutana:  Gitalikdan na ba diay ta sa Ginoo nga wa man gyod siyay gihimo pagbadlong sa mga politiko nga nagpabaha sa ilang kuwarta pagpamalit og mga boto?

        Tubag:  Wa intawon ta talikdi sa Ginoo, ang mga botante maoy nitalikod sa ilang balaanong katungod sa pagpili pinaagi sa pagbaligya sa ilang mga boto tungod ba kaha sa kagutom, o kahakog, o kamapahimuslanon lang gyod sa higayon.  Ang Ginoo molihok sa labing kalibogan nga mga paagi.  Gawas sa naandang pagturok sa mga hubag nga way buthanan ug ubang mga sakit nga way kaayuhan, mahimong hatagan una niya ang mga kawatan og makabungog nga mayoriya aron lang masuspenso inigsugod sa lab-as nga termino o mabalhog sa bilanggoan kay kapamatud-an na gyong ilang nangalisbong kahiwian.

-o0o-

        Pangutana:  Nailad ba lang gihapon nilang kinabag-an sa katawhan bisan sa ilang kakawatan?

        Tubag:  Way nailad, gawas sa mga kawatan—kana kon motuo sa ilang mga turutot nga makabungog ang mandato nga ilang nadawat gikan sa katawhan.  Ang ligdong nga mga botante wa magpapalit ug ang mga napalit nibotar sa mga kawatan di tungod sa ilang pagsalig o pagbilib nila kon dili tungod sa kaikog, o kahadlok, nga paninglan sa mas-dagko-kay-sa-naandan-nga-kuwarta kon mapilde o kon di makuha ang gitinguha nilang mayoriya.

-o0o-

        Pangutana:  Mas nilig-on na bang ilang liderato tungod sa kadagko sa mayoriya nga ilang nakuha?

        Tubag:  Wa molig-on, hinunoa nisamot kahuyang, ang liderato sa mga kawatan.  Ang wa magpapalit daan nang way salig nila, ang mga napalit karon mas nakumbinser na sa ilang kakawatan.  Ang nisamot paglig-on mao ang kahigayonan nga, sa kataposan, masakpan na gyod ang nagkalainlaing palusot sa mga kawatan—nga mahimong nangilkil sa ilang dakong gasto o mas mangilkil pa aron pagbawi sa makalilisang nga gasto ug pagtumpi nang daan sa makinarya alang sa sunod nga piniliay.

Ang nakilkilan na mahimong motiyabaw kon di matuman sa mga kawatan ang gisaad nga mga pabor.  Ug ang mga kilkilan pa mahimong motiyabaw kay di nang kaagwanta sa way kinutobang pagsaka sa mga panginahanglan sa way katagbawang mga kawatan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 26, 2007

       JONAS UG CARLO

 

       Isip bag-ong amahan sa Dakbayan sa Mandaue sugod sa udtong tutok sa Hunyo 30, si Mayor-elect Jonas Cortes dunay duha ka dagkong gimbuhaton:

·        Pagtuman sa iyang saad sa niaging kampanya di lang pagpalambo sa dakbayan ug sa mga Mandauehanon kon dili pagpatigbabaw sab sa kaligdong sa mga transaksiyon ug paggukod sa mga utok kon mapamatud-an nga anomaluso ang kontrobersiyal nga mga proyekto sa pamunoan nga iyang pulihan; ug

·        Pakigtambayayong sa iyang politikanhong mga kaatbang, kansang pagpaluyo gikinahanglan pagpatuman sa iyang mga programa, apan di sab angayng mosikit pag-ayo nga makapasamot hinuon sa pagduda nga kakonsabo gyod siya sa gikahadlokang nangalisbo nga mga transaksiyon sa wa pang kahunahuna pagbuwag sa administrasyon ug paglusad sa iyang kandidatura sa niaging piniliay.

-o0o-

       Ang kinabag-an sa mga nipili ni Cortes niadtong Mayo 14 nagpaabot nga duna gyoy maposasan sa labing kontrobersiyal nga mga proyekto ni kanhi mayor Teddy Ouano, labi nang pagtukod sa bag-ong merkado, pagpanaod sa overpriced nga decorative lamps sa tugkaran sa City Hall (sa wa pang 12 ^th Asean Summit) ug ang way kinutobang pagpangutang gikan sa nagkalainlaing mga bangko.  Angay hinuong magmatngon si Cortes nga ang determinasyon pagtuman sa gipangayo nga dugo di mosangpot sa pag-masaker sa tanang opisyal, kawani ug mga programa nga nanimahong Ouano.

       Sa mga higayon nga nakahinabi kong Cortes atol sa kampanya ug human sa iyang proklamasyon, akong namatikdan ang inanay niyang pagkahinog sa dakong gimbuhaton pagduma sa Mandaue.   Daghang nipasidaan mahitungod sa mga naglibot ni Cortes nga gihulagway nga mga uhaw sa gahom, apan mas daghang masaligon nga mosunod siya sa maayong mga tunob sa iyang amahan.   Si Glenn Bercede, iyang kandidato pagka bise mayor, niingon nga tungod sa dagway ug tingog ni Jonas nahimo niyang komedya matag abot sa kandidato sa ilang mga tigom sa niaging kampanya ang pagpahibawo nga, "Nia na si anhing mayor Boy Cortes."

-o0o-

       Sama ni Mayoral Candidate Jonkie Ouano nga nitanyag pagtabang ni Cortes bisan kon sukwahi pang sentimento sa iyang amahan ug apohan, si Vice Mayor-elect Carlo Pontico Fortuna, nga tapad ni Cortes sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable nga gipahigayon sa SM City Cebu, nipahibawo sab sa iyang pagpaluyo sa bag-ong mayor.   Si Cortes nihulagway sa mga postura sa iyang mga kaatbang nga dalayegon.

       Nakadawat sab og bililhong mga tambag silang Cortes ug Fortuna gikan sa ubang mga dinapit sa media forum:

·        Talisay City Mayor Soc Fernandez:   Ang mapaubsanong pag-alagad sa mga panginahanglan sa katawhan maoy garantiya nga di gyod sila masaag;

·        Talisay City Vice Mayor-elect Lani Abarquez:   Ang bise mayor kaabag, di kailog, sa mayor; ug

·        Cordova Mayor-elect Adelino Sitoy:   Ang pagtug-anay sa tinuod sa usag-usa maoy labing maayong panagang batok sa dudahay ug mga intriga.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 25, 2007

       TUNGLO SA TIKAS

 

       Salamat sa Hello Garci tapes, nabantayan dayon ang gikahadlokang lapad na sab nga tikas sa piniliay sa Mayo 14 sa nagkalainlaing bahin sa nasud, labi na sa pipila ka lalawigan sa Mindanao.   Bisan tuod nakalusot gihapon sa samang mga lalawigan ug naglambigit gihapon sa susamang mga politiko ug mga opisyal sa Comelec, kapolisan, Armadong Kusog ug ubang mga ahensiya sa kagamhanan, mas sayo nang napukaw ang nasudnong atensiyon ning laing pahinumdom sa higanteng mga buslot sa atong sistema sa piniliay.

Lahi sa mga pasangil sa tikas sa eleksiyong presidensiyal niadtong 2004, nga nitumaw pagka 2006 na, ang bag-ong mga kasayuran sa giingong nagbaha na sab nga mga maniobra sa eleksiyon nabutyag dayon pila lang ka adlaw human sa piniliay sa niaging semana.   Hinaot nga mas sayo sab nga maaksiyonan.

-o0o-

       Ang labing makapasubo mao nga gawas nga ang mga nahilambigit mao lang gihapon ang nahitaboan sa eskandalong Hello Garci ( Maguindanao, Lanao del Sur, Basilan, Sulu, Sultan Kudarat ug Caraga), ang mga nagduma sa piniliay sa maong mga dapit mao lang gihapon ang mga opisyal sa Comelec, PNP ug AFP nga wa masiloti, ni makiha, o bisan mabalhin na lang tungod sa seryusong mga pasangil sa ilang paglubag sa kabubut-on sa mga botante niadtong 2004.

       Siyaro na ba sab silang Comelec Chairman Benjamin Abalos ug kaubanan.   Nituo ba diay sa ilang kaugalingong propaganda nga mugna lang sa hunahuna, ug minau-mao lang sa modernong recording studio ang panagsulti nilang Pres. Arroyo ug kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano, ang Hello Garci tapes?   O sama sa 2004 di lang gyod silang kabalibad sa labing dagkong mga opisyal sa kagamhanan ug ilang mga hinanib nga, sa makausa pa, gusto na sang mokawat sa mandato gikan sa katawhan?

-o0o-

       Ang maayong tilimad-on mao nga samtang di pa gihapon takos ang kinabag_an sa katawhan pagbatok ug pagbadlong sa pagpanikas—salamat sa ilang kaburong, kahadlok, katimawa ug kagutom—duna nay pipila ka nagpakabana nga mga molupyo nga di makatugot nga modaog ug magpadayong magpahimus sa kinawat nga gahom ang mga kukhan, mga sungayan ug mga ikogan.

       Tinuod nga mga bayani ang mga magtutudlo, mga botante ug mga boluntaryo nga nibarug ug nangisog pagtug-an sa naandan-na-unta-apan-gilingiw-lingiwan-lang-sa-mga-hingtungdan nga bangis ug pintas nga paglugos sa balaanong katungod sa katawhan pagpili—bisan gibuak ang ilang mga dagway, gipanggukod nang ilang mga kabanay ug nameligro nang ilang mga panginabuhi ug kaugmaon.

       Hinaot nga ning higayona, bahala na kon ang sistema sa hustisya ning nasura kadaghan na mapandol pagpanalipod ug pagpatigbabaw sa mas makiangayong mga interes sa mas daghan tungod sa haylo ug hudlat sa hakog nga mga interes sa pipila nga maoy nagtungkawo sa gahom ug katigayonan, kasilotan na gyod ang mga utok ning usa sa labing makauuwaw nga tunglo sa atong panahon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 24, 2007

        BENHUR GIPASAGDAN?

 

        Kumbinsido si Benhur Salimbangon, kandidato pagka kongresista sa ikaupat nga distrito sa Sugbo, nga ang election returns (ERs) nga gibalhin gikan sa munisipyo sa Bogo ngadto sa Kapitolyo ug dayon ngadto sa rehiyonal nga buhatan sa Comelec, nga maoy sentro sa kontrobersiyal nga iskutenyo sa tulo na ka managlahi nga board of canvassers (BOC) sud na sa kapin sa usa ka semana, inusab na, dinoktoran na ug di na mao ang ERs gikan sa 196 ka mga presinto sa Bogo.

        Matod ni Salimbangon ang paglangaylangay sa orihinal nga BOC sa Bogo nga gipangulohan ni Municipal Election Officer Jose Menguez, nga nisangpot sa pagkainat sa iskutenyo sa 60 ra ka presinto ngadto sa tulo ka adlaw, maoy nakahatag og kahigayonan sa kampo ni kanhi kongresista Celestino Martinez Jr. pagpayuhot og "manufactured" nga ERs sa ballot boxes nga gikandadohan sud sa session hall sa Sangguniang Bayan sa Bogo sa alas-4 sa kadlawon samtang namahuway silang Menguez ug kaubanan.

-o0o-

        Ang tigpamaba sa mga Martinez, kanhi Compostela mayor Gilbert Wagas, nitataw nga si Salimbangon ang namasangil busa siyay angayng mopakita og mga ebidensiya.  Matod ni Wagas di makiangayon nga hasion ni Salimbangon ang Comelec, apil nang pagpaubos sa citizen's arrest sa mga sakop sa ikaduhang BOC nga gipangulohan ni Atty. Gallardo Escobar, aron lang kapamatud-an ang iyang pasangil.

        Si Kongresista Clavel Asas-Martinez nitataw nga kon tinuod pang may nakasud sa session hall segurong kuninitan sa kapolisan ug mga dumadapig ni Salimbangon nga naglibot sa munisipyo adlaw ug gabii Lunes hangtod Miyerkules sa niaging semana, sa wa pa ibalhing iskutenyo sa Kapitolyo.   Sa reklamo ni Salimbangon nga giisnab nilang Escobar ug kaubanan ang ilang gitumbok nga kahiwian sa ERs, si Wagas nitataw nga way mahimo ang BOC gawas sa pagtugyan sa mga reklamo ngadto sa House of Representatives Electoral Tribunal (HRET), nga may eksklusibong hurisdiksiyon sa kontrobersiya kon mopasaka nag election protest si Salimbangon.

-o0o-

        Nahibawo si Salimbangon nga kon makalingkod nang iyang kaatbang, si Celestino Martinez III, siyam-siyaman ang iyang protesta una mahusay.  Maong determinadong gibabagan ang iyang gikahadlokang nag-ung-ong nga proklamasyon ni Martinez.   Bisan ang C-Cimpel gihagit niya pagpakita sa ilang ERs aron matandi sa iskutenyo sa Comelec, bisan sa kasayuran nga ang Comelec, di ang C-Cimpel, maoy modeklarar sa mananaog.

        Nipasabot si Wagas nga di ilang sayop nga naila ang duha ka kopya sa ERs (Lakas ug LP) ug nga way kopya ang Kampi ni Salimbangon.  Nanungog sab si Wagas unsay himuon ni Salimbangon kon human mamasangil og tikas siyay modaog sa iskutenyo sa Bogo?

        Mas maayong pangutana:  Nganong gawas ni Capitol Security Consultant Byron Garcia, nga nipaggamit sa Kapitolyo ug tanang surveillance cameras alang sa iyang mga dumadapig, wa na may laing niunong ni Salimbangon sa naapiki niyang kawsa?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 23, 2007

        SA USA KA PAMILOK

 

        Kay anak man og politiko si Myrna, 50, suhito siya sa politika.  Sud sa daghang katuigan, siyay gisaligan sa inadlawng mga gimbuhaton sa buhatan nga gihuptan sa iyang amahan, labi na sa pag-atiman sa way kinutobang mga panginahanglan sa ilang katagilungsod nga maoy nagtuboy sa iyang amahan sa nangaging daghan na uyamot nga mga piniliay.

        Labaw sa pagpalambo sa pamolitika sa iyang amahan, si Myrna tinuoray nga nahigugma sa iyang mga gimbuhaton.  Makatagamtam siya og talagsaong katagbaw nga maghunahuna sa matag sawop sa adlaw sa mga panginahanglan nga iyang natubag, sa mga suliran nga iyang nasulbad, sa mga panagsungi nga iyang nahusay ug sa mga kinabuhi nga iyang nahikap.

-o0o-

        Lahi sa ubang mga kaabag sa mga politiko nga nagkuwenta lang unsaon nila pagdaog ang sunod nga eleksiyon, si Myrna kinasingkasing nga nitabang sa tanang nidangop di lang sa ilang buhatan kon dili apil na sa ilang pinuy-anan.   Hingpit ang iyang pag-alagad.

        Siyay labing nahibawo sa kapid-an ka panginahanglan sa ilang mga silingan gikan sa pagpakatawo og mga kinabuhi hangtod sa pagtunod nila sa lubnganan.  Memoryado na niya pilay tukmang plitehan sa bus sa natanggong nga mga pasahero, unsay kinabaratohang tambal sa unsa nga sakit sa mga na-ospital, kinsang bunyag o kasal nga di mahimong sipyaton, unsang kompaniya ang masayun-sayon pagpasud og mga trabahante ug kinsay labing takos apan di mobunal nga mga abogado alang sa mga napriso.

Kahibawo na sab siya unsay labing gaan nga balibad sa mga mangayog amot sa rayna-rayna, sa mga mangutag igpapalit og inuduro ug sa manghangyo og ibagdok sa masyaw.

-o0o-

        Sa laktod, si Myrna labihan nang hinoga dihang gihagad nga padaganon sa niaging eleksiyon.  Di lang kay andam na, siya pa gyoy labing takos ug labing lapad og kasinatian sa katungdanan nga gipadaganan niya.   Giawhag siya pagtapak sa dakong haw-ang nga mamugna sa pagretiro na sa iyang amahan.

        Apan wa siyay partido.  Ni makinarya.  Ang kahugpongan nga nakapahimus unta pag-ayo sa liderato sa iyang amahan lain nay gipaluyohan.   Maong uban sa tumang panagana ug way tihiktihik nga pangaliya, gilusad ni Myrna ang iyang kandidatura.

-o0o-

        Ang kakuwang sa kuwarta gitapakan sa panaghiusa sa ilang pamilya.  Ang kakutas sa kampanya napasayon sa pagsapnay sa mga katagilungsod nga nihangop sa kahigayonan pagbawos sa kaayo ni Myrna.   Ang matag panimay nga iyang gituktok ug ang matag banay nga iyang gikahimamat nipadayon niya sa tumang kamapasalamaton ug kamahigugmaon.

        Apan napilde si Myrna.  Sa adlaw sa eleksiyon, ang iyang mga kaatbang nagpalabwanay sa presyo pagpamalit sa mga botante.  Tungod lang sa tag P100, nga hinatag sa mga politiko nga wa igkita sa labing ngiob nga mga adlaw sa ilang panghinahanglan, nakalimtan sa kinabag-an sa usa lang ka pamilok ang tibuok kinabuhi niyang pagtabang.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 22, 2007

        BUGTI SA GUTOM

 

        Si Amelia, 48, usa sa mga biktima sa sunog sa Mantuyong, Mandaue City.  Siyay nagkapuliki pagpabarug sa ilang barungbarung kay wa siyay bana ug gagmay pang duha niya ka anak.  Gihangop niyang hinabang gikan sa mga Sugbuanon pinaagi sa Kapamilya Relief Campaign sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu ug sa mas dagkong hinabang sa Dakbayan sa Mandaue ug ubang kahugpongan.   Apan sa niaging pila ka semana, wa nay hinabang nga niabot nila.  Samtang nahibawo nang daan nga di hangtod sa hangtod sila nga matabangan, di gihapon sila andam sa dakong haw-ang nga namugna dihang ang mga biktima na sab sa bag-ong mga katalagman ang giatiman sa matinabangong mga Sugbuanon.

        Nga maoy katin-awan ni Amelia nganong nidawat siya og kuwarta sa niaging eleksiyon.

-o0o-

        Niang kuwentada ni Amelia sa gigikanan sa P1,000 nga iyang nadawat niadtong Mayo 14:

·         P500 gikan sa usa ka kandidato pagka kongresista;

·         P300 gikan sa usa ka kandidato pagka mayor; ug

·         P200 gikan sa laing kandidato pagka mayor.

Matod ni Amelia igo ra siyang nisunod sa iyang mga silingan

nga nagpalista sa tanang nagpailang mga lider sa mga politiko nga niduol nila.   Sa adlaw sa hinatagay, ninunot lang sab siya sa taas nga pila sa iyang nga silingan nga nidawat sa pikas ug pikas.  Human na sa paniudto silang nangadto sa presinto sa pamasin nga makaapil gihapon kon duna pay laing makahunahuna sa pagsabod og kuwarta.

Nipasalig hinuon si Amelia nga ang iyang gipili mao ang nakahatag sa mas dakong kantidad.   Labaw sa tanan, wa mahasol ang iyang konsiyensiya ug wa sab siya magtuo nga makadaot sa nasud ug sa kinabag-an sa katawhan ang pagbaligya sa iyang boto.

-o0o-

        Kinsay makalalis sa mosunod niya nga mga argumento:

·         Kinahanglang pakan-on ang iyang mga bata ug ang "pahalipay" sa mga politiko makatubag sa maong dinaliang panginahanglan;

·         Wa siyay panahon pagpamalandong sa "moralidad" sa iyang gihimo kay bugtong niyang nahibaw-an nga lunosan sila sa gutom kon di mouban sa lupad sa iyang mga silingan; ug

·         Unsaon man niya pagtugkad unsay makaayo sa nasud nga gilumsan na man sa kahingawa nga papahawaon gikan sa luna nga ilang nahimutangan?

-o0o-

        Tinuod.  Matulisok ba nimo silang Amelia ug iyang mga silingan?  Kinsay mangahas pagsugyot nga mohunong una sila pagbatyag sa ilang kagutom ug kahadlok aron makahunahuna unsay ikatampo alang sa mas sanag nga ugma sa ilang mga anak?

        Di kaduphan ang ilang pagbuong sa balaanong katungod pagpili.  Apan sa sulti pang kanhi gobernador Vicente "Tingting" dela Serna, usa sa mga nabiktima sa lapad nga pinalitay sa boto, "Di katudloan ang tawo pagpangisda kon di una nimo siya pakan-on og isda; aron makabangon gikan sa iyang kaluya ug makagahom na pagdawat sa mga sangkap sa pangisda."   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 21, 2007

       KON NAMALIT KA

 

       Kon nakapamalit ka sa niaging eleksiyon, nakahimo ka og duha ka bangis nga krimen:

·         Ang paglapas sa lagda sa piniliay (nga kay gihimo man sab sa imong kaubanan ug mga kaatbang, gawas nga way resibohay ug inutil pa gyong Comelec, lisod kang masakpan, gawas kon nipis ka pa og dagway ug moping-it pa matag higayon nga kusion ka sa imong konsiyensiya); ug

·         Imong gikurakot ang katawhan pinaagi sa pagpahimus sa ilang kakabos ug way kinutobang panginahanglan sa kuwarta alang sa labing batakan ug dinalian nilang panginahanglan.

-o0o-

        Kon nakapamalit ka ug nidaog, nakasakay ka sa layat sa kinabag-an sa mga nanagan sa niaging piniliay nga nipabaha og kuwarta, inay magsalig sa katakos ug kaligdong sa mga botante pagsuhid sa ilang mga nahimo ug sa kamakiangayon sa ilang mga plataporma;

        Kon nakapamalit ka apan napilde, mirisi;

        Kon nakapamalit ka apan napilde kay nalabwan sa palit sa imong kaatbang, mirisi lang gihapon kay nagtanga ka na man gani nga nagpapili pa, unsa na kaha kon makalingkod na sa katungdanan; ug

        Kon nakapamalit ka apan napilde bisan kon mas gamay ang palit sa imong kaatbang, pahuway na lang ug kon may uwaw pa ilubong ang imong dagway sa bangag kay wa gyoy gusto ang mga tawo nimo.

-o0o-

        Kon nagpatuyang ka og pamalit sa niaging piniliay, nalapas ang imong budget ug nakagamit sa kuwarta nga hiniposan sa imong banay ug mga kadugo, pahibaw-on ka namong daan nga di paigo ang tanang katungdanan sa kagamhanan pagpatrabaho nila ug kuwangon ang tanang transaksiyon sa kagamhanan kon paapilan nila; sa laktod pagkasulti, tabla na tong inyong kuwarta; ug

        Kon nakapatuyang ka og pamalit sa niaging piniliay kay dagko kaayo og amot ang imong mga suod nga mga politiko ug mga magpapatigayon, pasidan-i silang daan nga di na mahimong lakturon ang subasta sama sa CICC ug di na mahimong paburuton pag-ayo ang komisyon sama sa decorative lampposts kay daghan nang nakat-on sa mga kasong plunder nga gipasaka ni Crisologo Saavedra atubangan sa Visayas Ombudsman.

-o0o-

        Kon nidaog ka kay namalit og boto, wa kay katungod sa pagpahimus sa gahom sa buhatan nga imong gidaganan;

        Kon nidaog ka kay namalit og boto, mahimo di ka mapriso apan di makalimtan ang imong pakauwaw sa mga botanteng imong napalit ug sa mga botanteng nainsulto sa imong gihimo, busa mas daghan nang magbantay unsaon pagbawi ang dako nimong gasto;

        Kon nakadaog ka kay namalit og boto, di motunhay bisan unsay imong mga gimbuhaton, kanunay kang hamukon sa mga bulilyaso, inihap na lang ang imong malipayong mga adlaw sa di pa mabisto ang nangalisbo nimong tinunto; ug

        Kon nakadaog kay kay namalit og boto, mahadlok ka sa imong kaugalingong anino.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com