Arangkada for June 9, 2007

        SENTENSIYA SA V-HIRE

 

        Di tinuod nga gi-sentensiyahan nag kamatayon ang mga V-hire (vehicles for hire).  Igo lang silang gipasidan-an nga ang ilang operasyon kutob kutob na lang karong 2013.  Sa ato pa, unom ka tuig na lang ang ilang lugway sa pagpamasahero sa kadalanan.

        Gitataw hinuon sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) nga mahimo pang V-hire nga mo-operate lapas sa 2013.  Apan kinahanglan silang mokuha og laing prangkisa sa Garage-Terminal (GT) Express.  Kansang mga kundisyon sama rang nag-awhag sa mga hingtungdan sa pagpangita na lang daan og bag-ong panginabuhi.

                -o0o-

        Ang V-hire drivers ug operators nga nanambong sa Kapamilya Media Forum sa SM City Entertainment Plaza nitataw nga mas sayo nga mamatay ang ilang panginabuhi kon ilang tumanon ang mosunod nga mga lagda sa LTFRB labot sa ilang pagpamasahero:

·         Di silang kapaningil og plitehan sa matag usa sa mga pasahero kay pakyaw ang ilang bayad, ipasikad sa matag biyahe ug sa gilay-on;

·         Di sila makapakanaog, ug labaw nang di makapasakay og mga pasahero, sa bisan asang bahin sa ilang ruta gawas lang sa gitakda nilang terminal ug destinasyon.

                -o0o-

        Ubos sa GT Express, makahimo na sila pagpangolekta og plitehan gikan sa mga pasahero apan gitakda sab nga tag-P2 ra matag kilometro sa matag pasahero.  Sa ato pa, sa unang lima ka kilometro, makakolekta silag P10, labaw sa P6 nga minimum nga plite sa PUJs.  Apan lahi sa PUJs, di gihapon silang kapasakay ni kapakanaog og pasahero gawas sa ilang garahe ug terminal.

        Matod sa V-hire drivers ug operators maalkanse gihapon sila kay wa man silay pasahero sa pabalik nga biyahe gikan sa ilang destinasyon padung sa terminal.  Maong nihangyo sila sa LTFRB ug sa nangreklamo nga drivers ug operators sa taxis. buses ug PUJs nga hatagan na lag kagawasan ang mga pasahero pagpili sa labing tukma nga sakyanan nga makahatod nila sa nagkalainlaing destinasyon.

                -o0o-

        Si LTFRB 7 OIC Reynaldo Elnar nitataw nga mahimong mausab pang mga lagda kon makumbinser ang ilang kadagkoan sa mga argumento pabor sa V-hire.  Si Cebu City Councilor Jack Jakosalem, tsirman sa transportation committee sa Cebu City Council, nitataw nga angay sang paminawon ang sentimento sa mga pasahero nga nakaphimus sa serbisyo sa V-hire.

        Sa iyang bahin, si Richard Cabucos, presidente sa Metro Cebu Taxi Operators Association (MCTOA), nireklamo nga kon di mabadlong ang kalapasan sa V-hire padayon gyong makan-ang ang mga pasahero sa taxis.  Samtang ang presidente sa Cebu Provincial Bus Operators Association, Nick Villahermosa, masaligon nga di kasustinir ang V-hire sa pagsubay sa ilang mga ruta ug pag-ilog sa mga pasahero sa ilang buses.

        Si Minda Ocliasa, usa sa mga pasahero nga nakapahimus sa serbisyo sa V-hire, nanghinaot nga mahusay ang panagsungi nga di masakripisyo ang interes sa mga sumasakay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 8, 2007

        SENTRO SA LOTTO            

 

        Ang bugtong nahibaw-an sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) mahitungod sa mananaog sa P126.8 milyones sa bola sa lotto karong semanaha mao nga napalit niya ang tiket gikan sa outlet sa F. Ramos St. sa Dakbayan sa Sugbo.  Pulos na lang mga istorya nga di matino ang ubang gisumpay nga kasayuran mahitungod sa labing bag-ong multi-milyonaryo sa Pilipinas—nga taga Guadalupe siya, nga 30 anyos pa, nga lalaki, nga inhinyero, ug nga silingan rang Cebu City Mayor Tomas Osmena.

        Kay wa may bisan gamayng kasayuran mahitungod sa mananaog nga nahimutang sa tiket, mahimo sab nga di siya Sugbuanon kay nakahapit lang sa Ramos (daghang nagpuyo sa boarding houses sa Ramos nga mga tinun-an o mga trabahante nga taga laing lalawigan), nga labaw nang di taga Guadalupe ni silingan sa mayor, nga 60 anyos na, nga babaye diay, ug nga di siya inhinyero.

-o0o-

        Si Roberto Pio Cinco, ang tagduma sa lotto operations sa Sugbo, nitug-an sa DYAB Abante Bisaya nga makobra ug maggasto na lang sa mananaog ang iyang dakong daog apan mahimong sila dinhi sa Sugbo di lang gihapong kaila niya.   Pipila sa higpit nga mga lagda sa seguridad aron pagtino nga luwas ang mga mananaog sa lotto gikan sa mga kriminal ug mga mapahimuslanon:

·         Patalikdon sila sa pagkuha sa hulagway sa ilang pagdawat sa dagko nilang premyo gikan ni PCSO Chairman Serge Valencia; ug

·         Ang tseke nga ilang madawat mahimong idiretso og deposito sa sanga sa Land Bank of the Philippines nga naa ra sab mahimutang sa sud sa samang building ug busa nay bisan gamayng risgo inig gawas nila.

Maong nitambag si Cinco sa mananaog karong

semanaha, ma-Sugbuanon man siya o dili, ug sa umaabot nga mga mananaog sa lotto nga di na sila kinahanglang magda pa og police escorts o bodyguards sa ilang pagkobra.   Kay madugangan lang hinuon ang ilang hataganan og balato.

-o0o-

        Si Cinco niluwat sa mosunod nga mga katin-awan nganong dako kaayong halin sa lotto dinhi sa Sugbo kon itandi sa ubang bahin sa nasud:

·         Ang Sugbo maoy sentro sa minilyon ka mga dumuduong—magpapatigayon, mamumuo, tinun-an o turista—gikan sa nagkalainlaing mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao;

·         Kay sentro man sa patigayon sa Kabisay-an ug Mindanao, mas daghang kuwarta ang magbinayloay dinhi sa Sugbo; ug

·         Ang mga Sugbuanon mahigugmaon sa pagpamasin sama sa derby, sweepstakes ug bisan na gani sa ilegal nga mga sugal sama sa tigbakay.

Si Engr. Nigel Paul Villarete, Development ug Planning

Officer sa Dakbayan sa Sugbo, dunay laing pangagpas:  Mas dako ang halin sa lotto dinhi kay nagpabiling luwas ang Sugbo gikan sa jueteng ug last two ug inanay na gyong napapas ang karaang kabuang sa masiao.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 7, 2007

        WOW, KAUWAW

 

        Human nila pasanginli nga namakak, nagpataka ug nagsamuksamok lang sa iyang mga pasangil, ug human nila siya bugalbugali nga upaw ug buangbuang, ang kadagkoan sa Kapitolyo sa Sugbo nga gipangulohan ni Gobernador Gwen Garcia nikumpisal nga nagsulti diay sa tinuod si Crisologo Saavedra sa iyang pangangkon nga dunay dugang P261 milyones nga gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) nga gipaningil na sa WT Construction.   Apan inay manlipaghong sa kauwaw, si Garcia nipili sa pagpadayon sa pagbuong sa kadungganan ni Saavedra pinaagi sa pagpanghilabot sa iyang pribadong negosyo ug security escort.

        Mao ni tinuod nga dagway sa liderato sa Kapitolyo.   Bisan unsaon pag-retoke sa ilang gamhanang makinarya sa propaganda, nasihag ang ilang kapating ug ka-way kaikog sa Sugbuanong mga magbubuhis.  Nga human gipasaligan nga labihang baratoha sa CICC, karon gi-ulog-ulogan na sab nga wa pa diay mahuman ang kuwentada kay labihan man diayng dakoa sa istruktura nga ilang gitukod.

-o0o-

        Kon tuohan ang balitok karon ni Garcia nga di pa diay to mao ang P581 milyones nga iyang gipangugatan atubangan sa diriyot mapasmo niyang mga dinapit sa Capitol Social Hall niadtong Mayo 3 nga mao ray naggasto, nganong nangahas na man siya pagtandi sa CICC sa susamang buildings sa ubang bahin sa nasud?   Kalangay ba sa paniudto maoy nakalipat niya nga di makiangayon ang pagtandi sa wa pa mahumang kuwentada ngadto sa ubang nahuman nang mga transaksiyon?   O nisuway gyod siya paglipat sa mga Sugbuanon, suma sa pasangil ni Saavedra atubangan sa Visayas Ombudsman, ug nasakpan lang?

        Karong nabisto na nga dul-an gyod diay sa P1 bilyon ang naggasto sa CICC, asa man kuhaon ni Garcia ang kuwarta nga nilapas sa gahin sa Cebu Provincial Board?   Nagplano ba siya paghapak sa dugang gasto ngadto sa gisigehan niya og hisgot nga "reconfiguration" sa CICC?  Di ba mas lisod ipatin-aw nganong mamahimong kabahin sa "reconfiguration" ang electrical, plumbing ug ubang trabaho nga gikinahanglan sa di pa ablihi ug sugdi paggamit ang CICC niadtong Disyembre nga gi-detalye sa WT sa ilang paningil nga gilawalawaan sa Kapitolyo sukad pa niadtong Pebrero 21 ning tuiga?

-o0o-

        Gibahaan ang Arangkada sa DYAB Abante Bisaya og mga tawag gikan sa mga Sugbuanon nga nakasud sa CICC sa nangaging mga semana.   Nga mahimong madugangan pa karong nabisto na nga mahimong moabot gyod diay og P842 milyones ang gasto sa CICC.  Gawas kon kapamatud-an sa Kapitolyo ang WT, di si Garcia, maoy namakak.

        Matod sa mga nakalibot sa CICC ug nakakita sa nangliki nang bungbong, naguba nang mga pansayan ug namurot nang carpet, labihan kakasarangan sa ilang nakita nga nagmahay sila nga naghago pa sa pagsud inay pagpabilin na lang nga magpaantaw sa gawas.   Maong inay motuaw nga, "Wow!," nakaingon sila nga, "Kauwaw!"  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 6, 2007

        LABAW SA LOTTO

 

        Si Crisologo Saavedra, ang responsable sa pagkabisto sa giingong mga eskandalo sa mga proyekto sa niaging 12 ^th Asean Summit nga gipahigayon dinhi sa Sugbo, nangangkon nga labaw pa sa nakadaog sa lotto ang mga Sugbuanon tungod sa pagkahunong sa mga transaksiyon nga iyang gibisto ngadto sa publiko.   Tungod sa iyang mga expose, si Saavedra nipahibawo sa iyang pagtambong sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga nadaginot sa Sugbuanong mga magbubuhis ang mosunod:

·         P300 milyones ang nadaginot sa gahin alang sa decorative ug street lamps sa mga dakbayan sa Sugbo, Mandaue ug Lapulapu;

·         P20 milyones sa surveillance cameras nga hangtod karon wa dawata sa kapolisan; ug

·         P261 milyones nga dugang gahin sa Cebu International Convention Center (CICC) nga, niya pa, gitagoan ni Gobernador Gwen Garcia gikan sa mga Sugbuanon atol sa kuwentada-nga-way-dokumento nga iyang gipasiugdahan dayong eleksiyon.

-o0o-

        Ang P581 milyones sa atong buhis nga naluwas gikan sa gikahadlokang pangurakot tungod sa exposes ni Saavedra mas dako tinuod sa P126.8 milyones nga nadaog sa bulahan nga molupyo sa Guadalupe, Cebu City sa labing uwahing bola sa lotto sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) karong semanaha.

        Kon wa mong kabantay, samang kantidad ang gideklarar ni Garcia nga iyang naggasto sa pagtukod sa CICC.   Ambot tinuyo ba o naatol lang, si Saavedra mas nadasig sa panagtakdo sa duha ka kantidad nga iyang giisip nga laing di malalis nga timailhan nga magmalampuson gyong iyang kawsa bisan sa kadagko sa mga kalyo nga iyang natamakan.

        Bisan kon siyay nakabisto sa giingong mga kahiwian ug nakaaghat sa Visayas Ombudsman pagbaraw sa mga transaksiyon, si Saavedra nahiagom gihapon sa mga pagpanggukod ug pagbugal-bugal, kasagaran gikan sa mga turutot sa Kapitolyo.   si Saavedra mapasalamaton hinuon nga ang kasarangang mga molupyo nga iyang masugatan sa kadalanan nitimbaya niya, nidasig sa iyang gihimo ug nipasalig nga nangaliya ang tibuok nilang pamilya alang sa iyang kaluwas ug kalamposan.

-o0o-

        Inay tarungon pagtubag ang mga pasangil ni Saavedra kon tinuod bang niabot og P842 milyones ang kinatibuk-ang gasto sa CICC ug nga iyang gitago gikan sa mga Sugbuanon ang P261 milyones nga giingong gipaningil sa WT Construction sa dugang gasto, si Garcia gipasanginlang naningkamot pagsimang sa atensiyon sa mga magbubuhis:

·         Gikiha, gipailisan ug gipasuspenso niya si Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago gikan sa pag-imbestigar sa mga pasangil ni Saavedra;

·         Gihudlat niyang mga kawani nga gidudahang maoy nanghatag sa mga dokumento sa CICC ngadtong Saavedra nga ipanglabay gawas sa Kapitolyo; ug

·         Gihilabtan na niyang pribadong negosyo ni Saavedra, apil nang guwardiya nga gidestino sa kapolisan human nakadawat og mga hulga sa iyang kinabuhi, gawas nga gipasidan-an sang pasakaan og kasong libelo uban ang mas dakong danyos sa layong hukmanan sa, nakatag-an mo, Barili.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 5, 2007

        SAYOP SILANG DUHA

 

        Nasayop si Barangay Kapitan Mary Ann de los Santos sa Lahug, Cebu City sa iyang pasangil nga way proyekto nga gipasiugdahan si Mayor Tomas Osmena sa iyang barangay.   Ang iyang lusot nga mahimong wa lang siya mahibawo sa mga proyekto sa mayor kay wa moagi sa iyang buhatan mahimong makaiban apan di hingpit nga makapapas sa iyang responsibilidad sa pagpakatap sa sayop nga kasayuran.

        Apan di matulisok si de los Santos nga nibuko-buko sa mayor sa niaging eleksiyon pinaagi sa tago nga pagpakatap ngadto sa mga molupyo sa Lahug og mga suwat nga nagsubli sa pasangil.   Bukas nga giluwatan ni de los Santos ang pasangil, ug ambot nganong kalit lang nakalimot ang mayor nga kusganon na niyang gipanghimakak ang maong pasangil, bisan sa wa pa magsugod ang kampanya.

-o0o-

        Ang sayop nga pangangkon ni de los Santos, ug uban niyang mga panaway sa liderato ni Osmena ug sa BO-PK, gisalikway na sa mga Sugbuanon niadtong Mayo 14.   Pinaagi sa paghatag nila ni Osmena og makabungog nga mayoriya ug lab-as nga tulo ka tuig nga termino hangtod sa 2010.  Ambot nganong gibuling-bulingan ni Osmena ang iyang kadaogan ning wa kinahanglana nga pagpanggukod.

        Nasuko ba siya nga, sa makausa pa, napilde na sab sa Lahug?   Nauwaw ba nga wa matinuod ang gipasalig nga labing menos 100,000 ka botos nga mayoriya batok ni de los Santos?  Nahimangod ba nga igo lang niangkon si de los Santos og kapildehan apan maisugon gihapong nagdumili pag-amen niya?

        Bisan unsa pay hinungdan sa labing uwahi niyang pag-ulbo, way katungod si Osmena pagsilot ug paghulga sa kaugmaon sa kabataan sa Lahug.

-o0o-

        Malampuson ang Kapamilya Tree Planting sa bukiran sa Jaclupan, Talisay City niadtong Sabado.   Salamat sa mga sakyanan nga gipaggamit ni Talisay City Mayor Soc Fernandez, kapin sa 300 ka mga tigpaminaw sa DYAB Abante Bisaya ang nag-abot ug nagtinabangay pagtanom sa 3,000 ka lawngon sa nangka, chicos ug sambag nga giandam sa MCWD alang sa kabahin sa 65 ektaryas nilang luna nga maoy gisaligang tinubdan sa tubig sa Metro Cebu gikan sa habagatan.

        Ang tree planting nibukas sa tibuok buwan nga kalihokan sa ika-12 nga sumad sa pagkatukod sa DYAB nga maoy pagsaulog sa kamanggihatagon, pagpasidungog sa pag-inunongay ug pagpalambo sa pagtinabangay sa mga Sugbuanon.

-o0o-

Mosunod nga mga kalihokan:

·         Hunyo 9:  Kumbira sa Kapamilya sa TV Barn sa ABS-CBN Complex sa Jagobiao, Mandaue City;

·         Hunyo 17:  Kapamilya Run Year 7 nga manukad ug matapos sa Sumilon Road sa Cebu Business Park;

·         Hunyo 23:  Local Job Fair sa Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI) ug Cebu City government; ug

·         Hunyo 30:  Halad sa Kapamilya, ang piyesta sa mga pangalagad sa mga ahensiya sa kagamhanan ug pribadong sektor.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 4, 2007

       SAYOP NGA SULBAD

 

       Tungod sa makauuwawng kapakyas sa kagamhanan paghatag og kinutoban sa nagkataas nga listahan sa mga suliran sa public schools, bisan pila na ka pamunoan ang nagbanus-banos pagduma sa nasud, nagkadaghan ang nisagop sa niadto-binuang-kaayong-paminawon-apan-karon-mora-nang-katuohan nga pagduda:  Nga ang labing dagkong mga opisyal sa kagamhanan, bisan unsay ilang politikanhong bulok, kabahin sa lapad nga konsabo pagnudnod sa kalidad sa edukasyon ngadto sa iyang labing masulub-ong ang-ang.  Ang katuyoan?  Aron nga ang kinabag-an sa katawhan magpabilin nga burong ug kabos ug mag-agwanta nga nag-ilaid lang gihapon sa tumang katimawa.  Bisan sa kapid-an na ka katuigan nga mga pasalig paghaw-as nila.

        O ang mas yanong katin-awan:  Ang pagpakabana sa mga namunoan paghatag og mas sanag nga kaugmaon pinaagi sa pagtarung sa edukasyon sa kabataan kanunayng malupig sa mas dinalian ug madanihong panginahanglan pagbusog una sa hakog nilang mga panudlanan.

-o0o-

        Sa pagbukas sa klase karong semanaha, masugamak ang kabataan sa naandang litaniya sa mga suliran sa public schools—kakuwang sa classrooms, kakuwang sa mga magtutudlo ug kakuwang sa mga libro.  Inay manlipaghong sa kauwaw pag-atiman ning labing batakang mga panginahanglan, ang atong mga politiko igo lang mo-ulug-ulog (ang bag-ong hubad:  namakak) nga ang edukasyon maoy ilang gihatagan sa labing dakong gahin sa nasudnong budget, mas dako pa kay sa Armadong Kusog ug sa DPWH.

        Gibalikbalik nila ning gikapoy ug nangurayot nang pangulipas bisan dugay rang nabisto ang ilang baraha.  Ang gahin sa edukasyon sa Pilipinas labihan kaubos kon itandi sa ubang mga nasud dinhi sa Asya.  Nga usa sa posibleng mga katin-awan nganong gikan sa pagka ikaduhang labing adunahang nasud sunod sa Japan upat na ka dekada ang nilabay nabiyaan na ta karon ug igo na lang sa paghanggab sa abog sa kalamboan sa atong silingang mga nasud.

        Nakapait kay, tungod tingali sa kakuwang nato og edukasyon, padayon lang gihapon ta nga nagpailad nila.

-o0o-

        Maong inay moawhag sa kagamhanan pagpangita og mas matinud-anon ug mas malungtaron nga sulbad sa mga suliran sa edukasyon, nalipat lang gihapon ta, ug usahay mopakpak pa gani, sa mga programa nga igo lang niwaling sa responsibilidad sa nagpabaya nga mga politiko ngadto sa mga ginikanan ug sa pribadong sektor:

·         Gibuktot ang nagkalisudlisod nang daan nga mga ginikanan sa way kinutobang mga amotan nga gipahamtang sa utro-sang-nalipat-o-sipsip-lang-gyod nga kadagkoan sa Parents-Teachers-Community Association (PTCA);

·         Gidasig ang mga ginikanan pagsakripisyo paglukdo sa mga lingkoranan o paghatag og pintal, bentilador ug kurtina aron mas mapahimutang ang ilang kabataan—ug palihug hatag gyod aron di managanang magtutudlo pagpadagko sa ilang grado; ug

·         Gipasidunggan ang dagkong mga kompaniya nga nisagop og mga eskuylahan, inay tarungon pagkolekta ang ilang buluhisan aron ikapuno sa gahin sa edukasyon, wa nay eskuylahan nga magpasagop ug, labaw sa tanan, di na sila kinahanglang magpaka-aron-ingnon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com