Arangkada of Leo Lastimosa for June 14, 2009

                PURTING KUMBIRAHA

 

            ABS-CBN TV Barn—Yano rang sinugdanan sa Kumbira sa Kapamilya.  Ganahan ming modapit sa among mga tigpaminaw sa makabuhong nga piging.  Apan maglisod mi pagpatin-aw sa management sa ABS-CBN sa dakong gasto pagpakaon sa tanang mga tigpaminaw nga makahigayon pagtambong.

            Maong uban sa dakong kaikog ug panagana gihangyo namong mga tigpaminaw pagda sa ilang kaugalingong bawon.  Sa unang kumbira wa mi klarong venue.  Kay wa mi bisan gamay na lang kasayuran pilay motambong.  Nagbutang mig hinuwaman nga duha ka tolda sa tugkaran sa ABS-CBN Broadcast Complex.  Dihang niawas ang gidaghanon sa mga nagpakita, nangisog na mig hangyo nga dinhi sa mas hayahay nga barn ipahigayon ang kumbira matag Hunyo ug Disyembre.

-o0o-

            Hangtod karon maglisod kog pasabot nganong patugatuga mig pasiugdag kumbira apan di among gasto.  Apan alang sa gatosan ka mga tigpaminaw nga nagbalikbalik pagtambong sa kumbira kaduha matag tuig, way katin-awan nga gikinahanglan.  Mahinangpon silang nagda og pagkaon, nakighimamat sa mga tagduma sa ilang kinaham nga mga tulomanon, nakig-ila-ila sa ubang mga tigpaminaw ug nakigsawo og paniudto samtang nanan-aw sa mga kalingawan.

            Sa niaging duha ka kumbira, napugos ang DYAB anchors pagkanta.  Karong kumbiraha, naghisgot silang manayaw.  Maong sa di pa mi mahinayak, ug sa di pa kamatngon ang mga tigpaminaw nga kutob ra mi sa pagbalita ug pagkomentaryo, nangita mig bag-ong ikadalit.  Gawas sa pagpangluto ni Edison delos Angeles uban sa iyang inahan ug iyaan sa ABS-CBN Backyard Garden.

-o0o-

            Kapamilya Bazaar ang among nahunahunaan.  Gihangyo namo ang tanang nagduma og mga tulomanon sa DYAB Abante Bisaya, DYLS Lingaw Sobra, TV Patrol Central Visayas, Maayong Buntag Kapamilya, Kapamilya Winner Ka ug Mag-TV Na sa pagpanghatag sa ilang mga sinina, libro ug ubang kabtangan, aron among ibaligya sa mga tigpaminaw sa labing ubos nga presyo ug ang tanang halin ihatag sa makaluluoyng mga pasyente sa Tabang Patrol.

            Gigilokan ming nangandam sa bazaar.  May mamalit kaha sa among mga butang?  Di kaha nga mahugno lang ang labing tabanganang mga kapamilya kon kami ra say ganahang mamalit sa among baligya?

-o0o-

            Ang tinuod nga paghatag, gitudloan ta sa atong katiguwangan, mao ang paghatag hangtod nga sakitan ka.  Ang among mga gipamaligya—bisan ang mga wa na namo gamita—nahimo nang kabahin sa among kinabuhi.  Mahimong di silang kapuslan sa mga masakiton ug ubang nagkalisudlisod nga nidangop sa Tabang Patrol matag hapon.  Apan kon mahalin, dakong kasayon ang mahatag sa kantidad nga matigom.

            Nakugang ko sa kadaghan sa mga nagpunsisok sa ABS-CBN lobby nga gihimoan sa bazaar.  Kahilakon ko dihang nahalin sa subasta ang una ug bugtong vest nga gihatag sa ABS-CBN nako 14 ka tuig nang nilabay og P7,000.  Sa akong pagsuwat ini, gipahibawo ni Atty. Ina Asirit, ang tagduma sa bazaar, nga niabot nag P39,681 ang among halin.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 13, 2009

                        DYAB 14 NA!

 

            Dihang nagsugod mig sibya sa DYAB Abante Bisaya 14 ka tuig ang nilabay, wa pa mi internet.  Makinilya pay among gigamit pagsuwat sa among mga balita.  Duna na hinuoy word processors.  Kinahanglang i-printa ang among scripts aron mabasa sa anchor.  Wa pa gani mi email.  Tinuod pa gyong notebooks ang among bawon, di sama karon nga mailok nang netbooks.

            Wa pa say cell phones.  Ang labing gisaligang mga paagi sa komunikasyon mao ang telepono (landline) ug VHF (very high frequency) ug UHF (ultra high frequency) handheld radio.  Klaro pa hinuon ang signals sa among mga radyo kay pipila pa lang ang tag-as nga buildings sa Sugbo niadtong higayona.

                        -o0o-

            Wa na kong kahinumdom unsay akong gituki sa unang adlaw sa akong tulomanong "Arangkada" sa DYAB niadtong Hunyo 12, 1995.  Ang ako rang mahinumdoman nga naghangos ko pag-ayo og pinaabot kanus-a mag-alas-otso, kanus-a mopuli na silang Dante Luzon ug Bingo Gonzalez sa ilang tulomanong "Bing & Dans."

            Di gani unta akoy moda sa "Arangkada."  Si Nanding "Andoy Pordoy" Celeste maoy gikuha nga main personality sa DYAB sa bise presidente sa ABS-CBN nga si anhing Danny Bernardo.  Apan kay wa man mahinayon, ug kay wa man sab mobiya dayon si Edgar Gutierrez sa DYRF, napugos sila (sa laing pagkasulti, wa nay laing napili) pagpalingkod nako sa buntag ug gabii.

                        -o0o-

            Apan salamat sa internet, akong nahibaw-an nga ang labing ubos nga temperatura sa unang adlaw sa pagsibya sa DYAB 26 degrees Celsius (alas-9 sa buntag) ug ang labing taas 31 degrees Celsius (alas-2 sa hapon).  Labing bunok sa uwan niadtong adlawa, gikan sa alas-8 ngadto sa alas-10 sa buntag ug may pagpanugdog ug pagpangilat sa alas-dos ngadto sa alas-tres sa hapon.  Ang tibuok adlaw gihabolan og baga nga dag-om.

            Nisidlak ang adlaw dihang nakabuylo na ang sign on program sa DYAB ("A Song of Prototaloy" ni anhing Yoyo Mirafuentes) sa alas-5:23 sa buntag ug nisawop sa alas-6:06 sa gabii.  Ang hayag sa unang adlaw sa among sibya nilungtad og 12 ka takna ug 43 ka gutlo.

                        -o0o-

            Nakuha ni nako gikan sa wolframalpha.com, di sa bantogang search engine Google, nga nangangkon nga maoy labing unang lakang paghimo sa tanang kasayuran sa kalibotan nga "computable."  (Apan natultolan nakong wolfram, kay kaingon nakog "wofram," pinaagi sa Google, di sa Yahoo ni sa Bing sa Microsoft.

            Ang among unang sibya sa DYAB nahitabo 13 ka tuig, 11 ka buwan ug 30 ka adlaw ang nilabay.  O 730 ka semana ug upat ka adlaw ang nilabay.  O 5,114 ka adlaw ang nilabay.  Sa laktod, 14 ka tuig ang nilabay.  Ang among unang sibya nahimo sa ika-163 nga adlaw, o ika-24 nga semana, sa tuig 1995.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 12, 2009

                        LIBOG SA BASURA

 

            Ang pagbuwag sa mga basura—paglahi sa malata gikan sa di malata nga mga biya—sayon rang sultihon.  Apan labihang lisora nga himuon.  Dali ra ang pagbutang og duha ka basurahan.  Mas tungason ang pagpili asa ilabay ang unsang basura.

            Nasinati ni nako sa usa ka dakong tindahan sa Sugbo.  Ilabay na untang basiyo nakong botelya sa tubig apan naglibog ko asang basurahana.  Wa katabang sa akong kawsa nga di lang duha kon dili upat ka basurahan ang kapilian ug labihang hanapa sa marka alang sa di na kaayo tin-aw nakong mga mata.  Nagpataka na lang kog labay sa botelya dayong duko ug panghinaot nga way nakakita.

                        -o0o-

            Paglusad sa Kapamilya Backyard Gardening Project, kanus-a nakat-onan nako nga makapatambok diay sa mga tanom ang malata nga mga basura, gilain na nako ang panit sa mga prutas, mga bukog ug mga mumho gikan sa mga papel, mga lata ug mga plastik.  Nga nakasulbad dayon sa kabaho ug sa kanunayng pagkapuno sa among basurahan.

            Ug nakapatumaw sa lain nakong gimbuhaton—kinahanglang dad-on matag adlaw ang malata nga mga basura gikan sa akong pinuy-anan sa Pagsabungan ngadto sa gialagaran nga sibyaanan sa Jagobiao, diin nahimutang ang among garden.  Salamat sa akong pangedaron, kasagaran nalimtan kay sa nahinumdoman ang iglalabay nga basura.  Akong asawa maoy makasulti ninyo sa kadako sa kalainan sa pagsulti ug sa paghimo.

                        -o0o-

            Ang Google, usa sa labing malampusong kompaniya sa internet, nakakita og sulbad sa kalisod sa garbage segregation.  Gitangtang nila ang mga basurahan sa matag lamesa sa ilang mga kawani ug gipulihan og usa ka dakong basurahan sa tumoy sa buhatan.  Matag higayon nga dunay iglalabay, ang mga kawani napugos pagbiya sa ilang mga lamesa ug pagpaingon sa basurahan.  Kasinatian sa Google nagpakita nga samtang maglakaw ang ilang mga kawani makaangkon og kahigayonan paghunahuna asa ang labing tukma nga basurahan alang sa ilang gibitbit nga biya.

            Wa man gud ta maanad pagbuwag sa basura.  Maong nagkinahanglan tag panahon pagkat-on sa bag-ong paagi.  Hinaot nga may pailob ta pagpanalipod sa kalikopan.

                        -o0o-

            Maong nakasabot ko sa pagkisikisi ni Bise Mayor Carlo Fortuna sa Mandaue sa pagpatak-op ni Mayor Jonas Cortes sa basurahan sa Umapad ug pagpakuha sa mga basurahan sa dagkong kadalanan.  Lisod tinuod kon pakalitan ang mga tawo pag-usab sa ilang naandan.

            Apan wa pakaliti ang mga Mandauehanon.  Si Fortuna ug iyang pinangga nga mayor, si Teddy Ouano, ang nagsugod sa segregation.  Nga gihimong panagang apan wa mapatuman sa pagpamalit sa mahalong mga basurahan ug pagtukod og billboards sa dagway ni Ouano.  Igo lang napanunod ni Cortes ang mga basurahan way labot ang billboards.  Naabtan og duha ka tuig si Cortes pagtul-id sa kahiwian.  Apan mao nay giingon nga. "better late than later."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 11, 2009

                        SWITIK NI DUQUE

 

            Talagsaon ang nahunahunaan ni Health Secretary Francisco Duque III pag-iban sa kahadlok sa katawhan sa Influenza A (H1N1) virus:  Higpitan ang kasayuran nga ihatag ngadto nila.  Inay dugangan ang pagpasabot nga ang kagaw di angayng makapa-inutil sa ilang kalihokan, mohunong si Duque paghatag og inadlaw nga briefing sa A (H1N1).

            Kaduha na lang matag semana ang briefing.  Nagtuo si Duque nga dungan sa pag-iban sa kasayuran motidlom ang kahadlok sa katawhan.  Way nakahunghong niya nga ang dakong haw-ang sa kasayuran di makatagbaw sa makiangayong panginahanglan sa katawhan nga mahibawo sa kalamboan sa pagkatap sa sakit.  Ug nga ang dakong haw-ang mahimong kahulipan og mga sayop nga kasayuran nga makapasamot lang hinuon sa kaguliyang.

                        -o0o-

            Angayng unahong pag-edukar si Duque nga ang katawhang Pilipinhon di bugo.  Nga magpataka lag tuo sa bisan unsang istorya.  Dihang ilang gitino nga may natakdan sa A (H1N1) atol sa kasal sa Zambales, wa manglayat ang taga Zambales.  Dihang natino nga may tulong natakdan sa Sugbo, wa magubot ang mga Sugbuanon.  Dihang natino nga may natakdan sa Bohol, wa magkaguliyang ang mga Bol-anon.

            Ang gitumbok ni Duque nga kaguliyang sa usa ka tulonghaan sa Metro Manila tungod sa sayop nga kasayuran sa wa pa matino nga kaso sa A (H1N1) di tungod sa kabugo sa katawhan.  Ni sa mga tinun-an.  Kon dili tungod sa pataka sa prinsipal sa tulonghaan.  Nga usa sa giisip nga Duque nga labing edukado ug responsable nga tinubdan sa kasayuran.

                        -o0o-

            Di sab makiangayon ang pasangil ni Duque nga mas seryusong hulga ang epidemiya sa sayop nga kasayuran gikan sa mga sakop sa media.  Di ang media maoy nagmaskara ug naglubos puti sa pagsugat sa gihilantan nga mga pasahero sa mga ayroplano gikan sa ubang kanasuran.  Di ang mga sakop sa media ang morang nakakita og sanglahon nga nihatod sa gihilantan nga mga pasahero ngadto sa mga tambalanan sakay sa nagngiyaw ug naghaguros nga mga ambulansiya.

            Mga sakop ni Duque, di mga sakop sa media, ang nipasabot nga mas maayong hadlukon ang katawhan aron mapugos pagbantay batok sa makamatay nga sakit.

                        -o0o-

            Karong nilampos na silang Duque ug kaubanan paghadlok sa katawhan nga dunay ungo, kita na say ilang tulisukon kay di dayon motuo sa bag-o nilang linya nga wa diay ungo?  Si Duque mismo wa motuo sa iyang gipanulti.  Human nisugo og home quarantine sa mga pasyente, gipa-ospital niyang langyaw nga gidudahan pa lang nga natakboyan sa kagaw.

            Gibasol sab niyang paspas nga pagsaka sa mga kaso sa A (H1N1) ngadto sa agresibong contract tracing sa DOH.  Sa ato pa, may bag-o na sab siyang paagi pagmenos sa mga kaso sa makamatay nga hilanat:  Di na lang sila tultulon ni ila-ilahon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 10, 2009

                        KALAKI NI DUQUE

 

            Karong nihukom na si Health Secretary Francisco Duque III nga isipon nga kasarangang hilanat ang Influenza A (H1N1), nga di na subayon ang mga nakaduol sa mga natakdan sa kagaw ug nga di na dad-on sa mga tambalanan ug ipabilin sa ilang pinuy-anan ang mga pasyente, tungod sa iyang paneguro nga huyang ug di makamatay ang kagaw nga nakasud sa Pilipinas, angayang ipatuman sa labing daling panahon ang mosunod nga kausaban:

·        Libkason sa CHED ang pagsuspenso sa klase sa kolehiyo ug magklase na ang pribadong mga tulonghaan sa tibuok nasud; ug

·        Tangtangon nang thermal scan sa tugpahanan ug bakwion nang health checklist nga nakahasol sa mga pasahero.

                        -o0o-

            Nganong maghasol pa man ang De La Salle University (DLSU) ug Far Eastern University (FEU) pagsuspenso sa ilang klase nga kasarangan ra man diayng hilanat ang nitakboy sa ilang mga tinun-an?  Ang ubang mga kolehiyo ug unibersidad nga wa pay kaso sa A (H1N1) labaw nang way sukaranan pagtinalawan pagsugod sa klase.

            Nganong mag-thermal scan pa mang mga tugpahanan nga di man dad-on ang mga pasyente sa tambalanan?  Di na sab kinahanglan ang taga Bureau of Quarantine ug Department of Health nga magmaskara ug magsul-ob og puti.  Bisan makatsamba pa sila og mga pasahero nga gihilantan, di silang kadagan sa tambalanan.  Mas maayo pang motabang pagtino pila ray mobotar ni Duque kon modagan.

                        -o0o-

            Kon simbako hilantan ka, ayaw na lang paghago pagpanawag sa DOH.  Usik lang sa panahon ang pagsumiter sa imong kaugalingon alang sa respiratory swab.  Kay bisan matino pa nga A (H1N1) ang nakatakod nimo, di man gihapon ka dad-on sa tambalanan.  Mas maayo pang mopalit og paracetamol ug mopahuway sa bay.

            Karong gibakwi nang Duque ang iyang pasidaan nga makamatay ang A (H1N1), angay niyang awhagon ang World Health Organization (WHO) paghunong na sa inadlaw nilang ihap sa mga natakdan ug nangamatay.  Angay sab niyang ipasabot nganong nangompra ang kagamhanan og kapin sa usa ka milyon ka kapsula sa antibiotics.

                        -o0o-

            Kay wa may katakos ni kahimanan si Duque pagtino nga magpabilin sa ilang mga pinuy-anan ang mga pasyente, kay wa man say kasayuran ang katawhan nga natakdan nang ilang silingan kay di man ipasulti ni Duque bisan ang lalawigan nga gigikanan, ug kay mas makamao pa man diay siya sa mga eksperto sa WHO nga padayong niisa sa kalibotanong alerto batok sa makamatay nga sakit, gilawog tang tanan ni Duque sa kaluoy sa kagaw nga wa pa mahibaw-i unsay panagang.

            Sa kasamtangan, atong pasidunggan si Duque.  Samtang wa pay bisan usa sa labing maayong mga mananambal sa kalibotan nga nakahibawo diin gikan ang makamatayng kagaw, di Duque nahibawo na nga di ni masaag dinhi sa ato.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 9, 2009

                        MAS DAKONG HASOL

 

            Sa di pa mangambisyon si Health Secretary Francisco Duque III sa pagsunod sa gihimo sa ubang kanasuran pagpatuman sa "home quarantine" sa mga pasyente sa Influenza A (H1N1), aron paglikay sa gikahadlokang paghuot sa mga tambalanan, angay siyang magsusi kon wa ba manghagad og mas dakong suliran.  Kon papuy-on sa ilang mga pinuy-anan ang mga pasyente ug ang tanang nakaduol nila, mahimong huwasan ang mga tambalanan, apan may igo bang katakos ug kahimanan ang DOH pagtino nga gituman nila ang mga lagda sud sa pito ka adlaw nga pagtanggong?

            Sa di pa manghambog si Duque maayo tingaling iyang suhiron unsa kakuti ang mga paagi ug unsa kadaghan ang mga kawani ug kahimanan nga gikinahanglan pagpatuman ang "home quarantine" sa Estados Unidos ug ubang kanasuran, apil na sa atong silingang Singapore.

                        -o0o-

            Giunsa pagpatuman ang "home quarantine" sa ubang kanasuran?

·        Ang matag bay nga may pasyente butangan og electronic camera;

·        Ang matag pasyente hatagan og thermometer ug mask;

·        Ang mga pasyente kuhaan sa ilang mga numero sa telepono, sigehan og tawag sa mga inspektor gikan sa alas-8 sa buntag hangtod sa alas-11 sa gabii ug kinahanglan silang mopakita sa electronic camera aron pagmatuod nga wa mogawas sa ilang bay;

·        Ang mga pasyente di kagawas sa bay sa bisan unsang hinungdan, kon may mahinungdanong tuyo sa gawas mahimo silang manugo sa mga inspektor;

·        Kon mogawas ang mga pasyente sa ilang bay, (1) pasul-ubon sila og electronic tag aron matultolan bisan asa mopaingon, (2) tanggungon sa tambalanan o sa laing dapit, ug (3) ang subling kalapasan kapahamtangan na og multa og silot nga pagkabilanggo.

                        -o0o-

            Atol sa "home quarantine" ang mga pasyente hatagan sa tanang benepisyo sa trabaho.  Kon nahurot nang ilang benepisyo, ang mga kompaniya mandoan paghatag og dugang benepisyo ug hinabang salapi aron di maapiki ang mga pasyente.

            Ang pasyente hatagan sab sa iyang kaugalingong lawak ug pansayan, buwag sa ubang sakop sa pamilya.  Kon magpaduol sa iyang mga kabanay, kinahanglang magsul-ob og surgical mask ug manabon sa baba ug ilong kon moubo ug moatsi.  Kon may laing kakulian sa lawas, manawag sa hotline aron kuhaon dayon og ambulansiya.

                        -o0o-

            Maaporan ba og electronic camera ang matag pinuy-anan sa mga pasyente?  May telepono ba ang tanang matakdan sa kagaw?  May igo bang mga kawani ang DOH nga makatawag nila?  Unsaon paghatag og buwag nga lawak ug pansayan ang mga pasyente nga nagpuyo og barungbarong?

            Sa akong pagsuwat ini, nipahibawo si Duque nga 46 na ang natinong kaso ug mohunong nang DOH pagsubay kinsay nakaduol sa mga pasyente.  Niinsistir siya nga isipon ang A(H1N1) nga kasarangang hilanat.  Unsay mahitabo kon simbako, layo ra to, dunay matsambahan sa di na kaayo huyang nga kagaw sa hilanat?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 8, 2009

                   HUYANG NGA KAGAW

 

          Ang pagsuspenso sa Commission on Higher Education (CHED) sa klase sa mga kolehiyo ug unibersidad sa tibuok nasud, nga gitakda untang magsugod na karong semanaha, nakapa-bakikaw sa Departamento sa Edukasyon (DepEd).  Nitumaw nga ang CHED maoy mas nagpakabana sa kaluwas sa mga tinun-an; kay sa DepEd kansang kabataan mas huyang og panagang og mas daling takboyan sa makamatay nga kagaw sa hilanat.

          Makapasabot hinuon ang DepEd nga dihang gibuksan nilang klase niadtong Hunyo 1, bisan sa sibaw nga awhag sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban paglangay sa pagbukas sa mga tulonghaan, di pa daghan ang mga kaso sa A(H1N1) sa nasud.  Gawas nga wa pay bisan usa ka tinun-an nga natakdan niadtong higayona.

-o0o-

          Naibanan hinuon ang kapuslanan sa usa ka semana nga paglangay sa pagsugod sa mga klase sa kolehiyo tungod sa pasidaan sa Department of Health (DOH) nga di ni makapahunong sa pagkatap sa kagaw.  Apan human sa sunudsunod nga pagkasakit sa upat ka mga tinun-an sa DLSU ug FEU way bisan usang molalis sa kamakiangayon sa kamandoan sa CHED.

          Bisan kon ang sugo sa CHED di mapahamtang sa pribadong mga tulonghaan sa elementarya ug high school, may pipila nga niboluntaryo paglangay sa ilang mga klase.  Inay karong adlawa, sa Miyerkules pa mangeskuyla ang mga bata.  Ang kasagaran hinuon unya na magklase sa Lunes sunod semana.

-o0o-

          Mas kontrobersiyal hinuon ang sugyot ni Health Secretary Francisco Duque III nga di na lang tanggungon sa mga tambalanan ang mga pasyente sa A(H1N1).  May sukaranan ang kabalaka ni Duque nga sa pagsulbong sa mga pasyente sa mosunod nga mga adlaw, wa nay luna ang pribado ug publikong mga tambalanan nga kasudlan sa tanang matakdan.

          Apan daghang molalis sa iyang sugyot nga ang mga pasyente papaulion sa ilang kabalayan ug igo na lang duawon sa mga mananambal.  Ang nahitabo sa Bohol, diin ang pasyente gitugotan nga makapadayon sa iyang naandang gimbuhaton samtang nagpaabot sa sangpotanan sa laboratory examination, di makatabang sa kawsa sa DOH.

-o0o-

          Bisan ang pasalig sa DOH nga huyang ra kaayong kagaw sa A(H1N1), kay wa pay bisan usang namatay sa 33 na nga natakdan sa Pilipinas ug wa ray 1% ang nakalas sa kapin sa 20 mil ka mga pasyente sa tibuok kalibotan, di makapakalma sa katawhan.  Salamat sa ka-epektibo sa ilang pasidaan nga makamatay ang kagaw ug busa angayng hingpit gyod nga likayan.

          Maglisod na karon ang DOH pagkumbinser sa katawhan, human sa kalibotanong panghadlok sa sakit, nga ang A(H1N1) kasarangan ra diayng hilanat.  Ug nga ang mga pasyente makahimo ra diay sa paggawas sa tambalanan, makapauli sa ilang pinuy-anan, basta nga di lang molaag ug mopakatap sa huyang-apan-mahimo-gihapong-makamatay nga kagaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com