Arangkada of Leo Lastimosa for April 15, 2012

Wa nay masaag


Samtang nagbakasyon sa Panglao, Bohol, gipakuyog kong Austrian Consul Arcadio "Dodong" Alegrado paingon sa Sagbayan.  Aron pagsusi sa ilang mga luna.  Ug, mao ni hinungdan nga wa ko magpadili-dili, aron makakita ko pagbalik sa among karaang pinuy-anan nga nahimutang sa utlanan sa mga lungsod sa Sagbayan ug Carmen.
May gamay hinuon ming problema.  Ang drayber ug kaming tanang pasahero pulos wa masuhito sa kadalanan sa Bohol.  Igo lang ming giingnan nga duha ka oras ang biyahe kon moagi sa Tubigon.  Apan si Consul Alegrado giingnan ni Gobernador Edgar Chatto nga makaabot na sud lang sa 45 minutos kon adto mi agi sa Balilihan.

-o0o-

Mga nasaag na sa Bohol makasulti nimo unsa kamatinabangon ang mga Bol-anon pagtultol sa ilang mga bisita.  Apan di mahimong magsige mi og hunong pagpangutana hain na ming lungsora nahimutang.  Kinahanglang makabalik na mi sa Tagbilaran sa wa pay udto.
Nitanyag og sulbad si Jovi Alegrado, kamanghorang anak sa consul nga nagbakasyon gikan sa New York:  Ang Google Maps application sa iyang iPhone.  Nga, gawas diay sa pag-memorya na sa tanang kadalanan sa labing dagkong dakbayan sa kalibotan, nakatultol na sab sa kadalanan bisan sa labing hilit nga kalungsoran sa Bohol.
Wa matultoli sa Google Maps ang among karaang bay sa Canmano.  Apan mas una pa ming niabot sa Island City Mall kay sa mga nangimbitar namo og paniudto.

-o0o-

Pagbalik nako sa Sugbo, nakatag-an ka, gisuwayan dayon nako ang built-in nga Google Maps application sa akong Android nga telepono.  Mas abunda ang mga giya sa pagsakay ug bisan sa paglakaw paingon sa nagkalainlaing destinasyon sa Metro Cebu.

15 kilometros diay ang gilay-on sa Mactan Cebu International Airport gikan sa among bay sa Consolacion.  Gipahibawo sab ko sa Google Maps nga 19 minutos ang biyahe sa taxi paingon sa airport kon hapsay ang trapiko ug, kon magbaktas, abtan og duha ka oras ug 47 minutos.

-o0o-

Mao diay nga kasagaran sa langyawng mga turista nga akong nakahinabi nagsalig sa nagkalainlaing map applications aron makatultol sila sa Sugbo, Bohol ug ubang bahin sa kalibotan.  Nakabentaha ang Google Maps kay libre.
Samtang nagkinahanglan og internet access aron kapuslan, ang Google Maps motugot nimo sa pag-embed sa mapa sa imong email, o blog, o website.  Busa maggamit na bisan offline.  Mapuslanon kon tago ang venue sa kalihokan aron di masaag ang mga manambong.

Makatabang sab paghusay sa lalis tali sa mga pasahero ug drivers sa PUJs sa tukmang sukod sa ruta.  Pananglitan, akong nahibaw-an nga 6.3 kilometros diay ang distansiya sa Mandaue City Hall gikan sa kinapusoran sa Consolacion.  Busa sunod nakong sakay pagpalit og tagaktak sa Barangay Centro, di na kong kapangugat nga minimum ra ang plitehan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 14, 2012

Lagda sa checkpoint


Mahimong gutman ang kurakot nga mga polis sa bag-ong mga lagda sa checkpoints.  Nga di na nila maggamit pagpangilkil sa mga negosyante.  Ni sa pagpananom og mga ebidensiya batok sa mga kadudahan og dagway.  Ni sa pagdalidali pagsulbad sa kontrobersiyal nga mga kaso nga nakapaukyab sa publiko ug nakapahigwaos og kredito sa ilang mga labaw.

Mahimo sang mag-piyesta ang mga durugista ug ubang mga kriminal.  Kansang mga kontrabando mas dali nang makalusutlusot.  Kay ang bag-ong mga lagda, nga gitumong sa kadagkoan sa Kampo Crame pagpanalipod sa katungod sa mga sibilyan ug pagbadlong sa pangabuso sa kapolisan, kapahimuslan pagpalambo sa ilegal nga kalihokan.

Apan, suma sa sulti sa atong katiguwangan, mas maayo pa nga magpabilin sa gawas sa bilanggoan ang usa ka gatos ka kriminal kay sa pagkatanggong sa usa ka inosenteng tawo.

-o0o-

Ubos sa bag-ong mga lagda nga giluwatan ni PNP Director General Nicanor Bartolome, ang checkpoint kinahanglan nga hayag ang suga ug dunay klarong ilhanan.  Di na mahimong kalit lang nga tukuron sa ngitngit nga mga likoanan ug hilit nga mga barangay.

Kinahanglan sab nga dumalahon sa unipormado nga mga polis.  Di na mahimong maghukas ug magtaptap sa ilang nawong ang mga mag-checkpoint.  Gidid-an na sab ni Bartolome ang iyang mga sakop nga maggamit og mga sakyanan nga tinted ang bildo o way klarong license plate numbers.  Nga iyang gihulagway nga tentasyon sa pangabuso.

-o0o-

Kon maatlan og checkpoint, ang mga motorista gitambagan sa pagpahinay sa ilang dagan, pag-dim sa ilang headlights ug pagpasiga sa suga sud sa sakyanan.  Gipahibawo sila nga gidili na sa bag-ong mga lagda ang naandan sa kapolisan nga pag-abli sa pultahan ug compartments sa sakyanan.

Gawas nga giawhag sa PNP nga di mogawas sa ilang sakyanan ang mga motorista, gitambagan pa gyod nga mangandado sa tanan nilang pultahan.  Visual search ray gitugot.  Way katungod ang mga polis nga mokapkap sa lawas.  Di sab obligado ang mga motorista sa pag-abli sa glove compartment, trunk o bags.

-o0o-

Mahimong mangutana ang mga polis.  Gidasig ang mga motorista nga matinahuron nga motubag.  Gipahinumdoman hinuon ang publiko sa pagpatigbabaw sa ilang katungod, paghupot og klarong panghunahuna ug sa di pagkatarantar.

Gitambagan ang mga motorista sa pagtipig sa ilang driver's license ug rehistrasyon sa sakyanan.  Angay sang andamon ang ilang cell phone sa tanang higayon.  Gigiyahan pa gani nga andamong daan ang speed-dial numbers atol sa mga emerhensiya.  Aron nga makataho sa bisan unsang kalapasan sa labing daling panahon.

Kon nagduda pang mga polis unsay katuyoan sa bag-ong lagda sa checkpoints, gipasabot ni Bartolome ang mga motorista nga ang dali nila nga pagtaho sa mga pangabuso mahimong makaluwas sa uban pang umaabot nga mga biktima.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 13, 2012

Kalma nga tsunami


Ang kaguliyang sa Sugbo ug Negros Oriental tungod sa kahadlok sa tsunami niadtong Pebrero nasaksihan sab sa Indonesia niadtong Miyerkules.  Ang kaguliyang sa Sugbo ug Negros Oriental nanukad sa iresponsable nga pagpaburot sa lehitimong pasidaan sa Philippine Institute of Volcanology and Seismology (Phivolcs) sa posibleng tsunami human sa magnitude 7.0 nga linog niadtong Pebrero 6.
Ang kaguliyang sa nagkalainlaing bahin sa Indonesia nanukad sa lapad nga tsunami warning alang sa daghang mga nasud duol sa Indian Ocean.  Ug sa lab-as pa nga handumanan sa makalilisang nga tsunami human sa susama kakusog nga linog sa samang mga dapit nga nipatay og kapin sa 200,000 ka tawo walo ka tuig na ang nilabay.

-o0o-

Way kaguliyang nga nahitabo sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas.  Bisan sa tsunami warning niadtong Miyerkules sa hapon.  Di lang ni tungod kay naleksiyon nang mga Sugbuanon sa ilang pagpailad niadtong Pebrero.  Kon dili tungod sab kay naleksiyon nang hingtungdang mga buhatan sa gobyerno.
Pila lang ka gutlo human sa magnitude 8.6 nga linog sa Sumatra, Indonesia, si Phivolcs Director Renato Solidum Jr. nipasabot dayon nga wa maapil ang Pilipinas sa bisan unsang tsunami warning.  Ug nga layo rang kahigayonan nga moabot sa bisan asa natong baybayon ang dagkong bawod gikan sa Indian Ocean.  Kon duna man.

-o0o-

Bisan gagmay rang mga bawod nga niabot sa Indonesia ug Thailand, gipabakwet gihapon sa ilang mga gobyerno ang katawhan ngadto sa mas luwas nga mga dapit.  Taliwa sa kaguliyang sa mga molupyo, nga nisangpot sa pagkabara sa trapiko sa nalupa nga mga bahin sa Indonesia, daling napakatap ang mga opisyal sa gobyerno nga niggiya ug nipakalma nila.
Kasamtangan nga gitak-opan ang pipila ka tugpahanan ug mga pantalan.  Bisan anam-anam nang gilibkas ang tsunami warning sa pipila ka kanasuran.  Lahi kaayo sa nahitabo niadtong 2004.  Nga way nakapasidaan sa labing kabos nga mga molupyo nga gibanlas sa tsunami.

-o0o-

Ang kaabunda sa tukmang kasayuran ug ang kapaspas sa katin-awan sa dakong kalainan sa linog niadtong Miyerkules ug sa magnitude 9.1 nga linog niadtong 2004 nakapakalma sa mga Sugbuanon ug ubang mga molupyo nga layo ra sa linog.
Mao nga wa kabuylo ang mga way lingaw.  Nga modayon og panglawgaw sa susamang mga krisis.  Dihay pipila nga nipaukyab sa text messages, Facebook ug Twitter.  Apan wa nay ni-forward, ni-like, ni ni-retweet sa binuang nilang mga mensahe.

Hinaot nga lain ning kahigayonan sa pagkat-on.  Nga mas hapsay ang pagpangandam, kalikayan ang mas dagkong kadaot ug, labaw sa tanan, mas tim-os ang pangaliya alang sa mga biktima.  Kon di samotan sa sayop nga kasayuran ang daan nang bangis ug di kapugngan nga mga katalagman.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 12, 2012

Parokya ni Calungsod

Cantabaco, Toledo City--Kon magtan-aw si Beato Pedro Calungsod ni Padre Russel Sungcad, ang tagduma sa labing unang parokya nga gipahinungod alang sa iyang pagka beato, maluoy siya.  Ug magkatawa.

Naghigwaos si Sungcad nga mahuman nang parokya dinhi.  Apan pito ka buwan na lang sa di pang canonization ni Calungsod karong Oktubre 21.  Mahimo nang San Pedro de Cebu nga ang labing una niyang parokya di pa matiwas, barungbarong gihapon ang kumbento.  Si Calungsod hinuon ang labing takos nga makapasalig ni Sungcad nga di ni maoy kataposan sa iyang kalibotan.

-o0o-

Ang pagtukod og simbahan suod sa kasingkasing ni Calungsod.  Apil sa nihit nga kasayuran sa iyang pagtabang sa mga paring Jesuits sa Guam mao ang ilang pagtukod og labing menos lima ka simbahan:  Ang una natukod sa 1669, sa ikaduhang tuig sa ilang paningkamot pagsangyaw sa Kristiyanismo sa Guam; ug ang nisunod nga upat natukod sa 1672, ang tuig sa pagkamatay nilang Calungsod ug sa iyang giabagan nga si Beato Diego Luis de San Vitores.

Mas daling natukod ang una tungod sa tabang sa pangu sa mga Chamorro, si Chief Kepuha.  Nga gawas nga nihangop sa ilang misyon, nihatag pa gyod nila og luna sa balangay sa Hagatna nga maoy gitukoran sa labing unang simbahang Katoliko sa Guam.  Nadugay ang pagkatukod sa laing upat kay namatay si Kepuha ug nabanhaw ang pagduda sa mga Chamorro sa tinuod nga katuyoan sa mga langyaw.

-o0o-

Kasinahan gyod tinuod ang kadaghan ug kadako sa nahimo nilang Calungsod ug kaubanan sud lang sa upat ka tuig.  Si Sungcad wa pay ikapakita unom ka tuig human nasugdan ang pagtukod sa parokya dinhi.  Apan si Calungsod ang labing unang mo-am-am ni Sungcad nga di lumba ang pagpalambo sa pagtuo.
Ang pagkahuman sa parokya sa Cantabaco wa magkahulogan nga taphaw ang pagtuo sa mga parokyano.  Hinunoa, ang paglambo sa parokya gikan sa duha ngadto sa 80 ka sakristan, gikan sa 21 ngadto sa 35 ka kapilya ug gikan sa lima ngadto sa 60 ka lay ministers, pag-alagad sa kapin sa 21,000 ka parokyano, momatuod nga wa mausik ang panlimbasog nilang Sungcad ug kaubanan.

-o0o-

Si Sungcad nagkinahanglan hinuon sa tanang tabang.  Di lang sa pagdani sa labing manggihatagon nga mga haligi sa Simbahang Katoliko kon dili sa pagtino nga ang tanang hinabang alang sa parokya maggamit gyod alang sa tukma nga katuyoan.
Makahasol ang mga taho nga dunay mga hinabang alang sa parokya ni Calungsod dinhi sa sud ug sa gawas sa nasud nga wa moabot nilang Sungcad.  Hinaot nga ang inyong mga hinabang idiretso pagtunol sa Parish Pastoral Council sa Cantabaco.  Aron nga kahatagan og klarong kuwentada ug madapat sa parokya sa labing daling panahon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 10, 2012

Silot sa Sugbo


Ambot unsay atraso sa atong mga bisita sa Sugbo.  Nagkonsabo ang nagkalainlaing ahensiya sa gobyerno paglisudlisod sa ilang pag-abot.  Bisan asa sila agi.  Tanan natong bus terminals, pantalan ug tugpahanan determinado nga nisilot sa lokal ug langyaw nga mga turista.  Labihan tingali nato kabilib sa kamadanihon sa Sugbo alang nila.  Nga masaligon tang magbalikbalik sila bisan sa tanang paglisudlisod.

Ang kalbaryo sa pagpangita og kasakyan inig gawas sa pantalan, tugpahanan ug terminals di monopoliya sa mga turista.  Gipahamtang sab ni sa lokal ug nasudnong gobyerno ngadto sa mga Sugbuanon.  Sud sa dugay na uyamot nga panahon.  Maong naanad na ta, niduko na lang og paawot.

-o0o-

Pasayloa nga di ko modason sa konsabo sa pagluom.  Di tungod kay wa pa ko maanad.  Ganahan kaayo kong magbaktas ug kanunayng gaan ang akong bagahe.  Maong di nako igsapayan ang paglakaw og layo hangtod nga makakita na og kasakyan nga di manglubag sa mga pasahero.
Gisuwat ni nako tungod sa kauban nakong mga pasahero sa fast craft gikan sa Bohol paingon sa Sugbo niadtong Dominggo sa gabii. Nalangay nang daan ang barko.  Naaberiya pa gyod sa tungatunga sa lawod.  Apan pasiuna lang diay sa mas lisod nga pagsuway nga nagpaabot sa pantalan.  Ang bagulbol sa lokal ug langyawng mga turista nakakumbinser nako nga di angayng padayong pangiyugposan ang eskandalo.

-o0o-

Nihit kaayong taxi sud sa pantalan.  Kasagaran sa taxi drivers nanglubag.  Napugos ang mga pasahero pagbaktas paingon sa gawas pagpangita og mga taxi nga mag-metro.  May gamayng shuttle bus tuod ang kompaniya sa barko.  Apan igo rang gihuwad ang mga pasahero sa silingang shopping mall nga utrong nihit og sakyanan.
Nganong di mang kabadlong ang Cebu Port Authority (CPA) sa panlubag?  Nganong hangtod karon wa mang kakita og paagi pagpabaha og mga taxi aron di na mameligro sa tulis ang mga pasahero sa ngitngit nga mga dapit gawas sa pantalan?

-o0o-

Ang kalbaryo sa pantalan labaw lag diyutay sa kalisod pagpangita og taxi sa Mactan Cebu International Airport (MCIA).  Mga pasahero sa ayroplano nga way pribadong sakyanan kinahanglan pang molikus-likos ug mokatkat paingon sa pre-departure area aron makasumpay sa taas kaayong pila alang sa puti nga mga taxi.  Ang bag-ong tagduma sa MCIA, gawas nga wa kasulbad, nipasamot pa gyod sa sakripisyo sa mga pasahero.
Way kalainan ang kasinatian sa mga pasahero sa terminals.  Nga gigamit sa pagpahamtang og dugang bayranan ug pagtino nga magkadusingot sa ilang paggawas.
Pipila sa mga bisita akong nadunggan nga di na mamalik.  Hinaot nga kutob ra sa sulti.  Nga masuyop ra sa Batobalani ni Sr. Sto. Niño ug sa kamadanihon sa Sugbo.  Hinaot nga mas unang makamatngon ang atong kadagkoan nga ang mga bisita angayng hangpon.  Di paantuson.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com