Saturday, November 28, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 29, 2009

                        Halad sa USC

 

            USC Main Campus—Inanay nang gitak-opan ang nagkalainlaing mga pangalagad sa Grand Halad sa Kapamilya nga gipahigayon dinhi.  Apan wa pa gihapon mohubas ang bagang duot sa katawhan nga nagtapok dinhi aron pagtabang ug pagpahimus sa gitanyag nga mga hinabang.

            Mao ni mahitabo nako sa matag Halad:  Di lang gihapon kong katuo ug wa lang gihapon koy mga pung nga ikahubit sa katahom sa talan-awon kon mag-abot nang mga kapamilya nga may katakos sa pagtabang ug ang mga kapamilya nga labing nagkinahanglan og tabang.  Ang bugtong mahimo mao na lang ang pagpasalamat nga sa makausa pa nahimo na sab ming taytayan aron magkaabot ang mga sakop sa makitawhanon ug manggihatagon nga katilingban.

-o0o-

            Sayon kaayong moabot og minilyon ka pesos ang balor sa mga hinabang nga gitanyag dinhi tibuok adlaw karong adlawa.  Ang kaliboan ka laboratory services naglakip sa libreng chest x-ray, reading eyeglasses, urinalysis, fasting blood sugar (FBS), total cholesterol, blood typing, capillary blood sugar (CBS) ug daghan pang uban.

            Ang labing gidugokan, sama sa naandan, mao ang libreng konsultasyon sa mga doktor ug libreng mga tambal ug ang libreng ibot sa ngipon.  Wa sab papiri ang mga nagda sa ilang mga iro ug iring aron pagpahimus sa libreng veterinary services.  Ingon man ang mga nagpaayo sa gubaon nilang cellphones ug nipahimus sa mga pangalagad sa mga buhatan sa kagamhanan.

-o0o-

            Nagbaha sab ang mga nangaplay sa kaliboan ka bakanteng trabaho nga gitanyag sa local ug overseas job fair sa Department of Manpower Development and Placement (DMDP) sa Dakbayan sa Sugbo ug sa job search ni DMDP Head Fidel Magno.  Ingon man ang mga nipahimus sa libreng notaryo ug pangalagad sa mga abogado.

            Naghuot sab ang mga seminar sa IELTS preview, basic internet skills, breadmaking, soap making, candle making, pilosopiya, ekonomiya, musika, landscaping, interior designing, fashion design, welding, urban agriculture, business planning nga nagtanyag sab og P5,000 nga pasiunang puhonan alang sa 20a ka labing maayong business plans.

-o0o-

            Daghang sang gipanghatag nga mga pagkaon, peppermint tea, mga tsinelas ug mga labakara.  Kasagaran hinuon sa mga nanambong, apil nang pipila ka boluntaryo, nagbawon og ilang kaugalingong pagkaon.

            Mapasalamaton kaayo ang mga nangapil sa tibuok adlaw nga Halad.  Ang mga nagpakitabang, bisan wa tingali mahatagi sa tanan nilang panginahanglan, natagbaw nang namauli sa ilang mga pinuy-anan.  Labawng mapahiyumon ang mga nitanyag sa ilang hinabang.  Bisan sa kadako sa ilang gasto, sa ilang kahimanan, katigayonan, katakos ug panahon.  Alang nila duna gyoy mas gamhanan pa nga puwersa nga nipuno sa ilang kasingkasing ug nipaawas sa ilang diwa.  Hangtod sa sunod nga piyesta sa pangalagad puhon:  Karong Sabado, Disyembre 5, sa Cebu Technological University (CTU) Main Campus sa M.J. Cuenco Ave., Dakbayan sa Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Friday, November 27, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 28, 2009

                        Kahilom ug kandila

 

            Pagpakahilom.  Sud sa usa ka gutlo.  Mao nay nauyonan sa mga magsisibya sa Sugbo ug sa tibuok nasud.  Aron kusganon nga iprotesta ang linuog nga pagluba sa labing menos 57 ka mga sibilyan, nga naglakip sa kababayen-an ug mga sakop sa media, sa Maguindanao.

            Ang mga magsisibya nga naila sa ilang sibaw nga pagbalita ug kusganon nga mga komentaryo nipili sa pagtak-om sa ilang baba.  Sa pagtun sa ilang dila.  Uban ang panghinaot nga ang ilang hiniusang pagpakahilom, bisan sud lang sa usa ka gutlo, makapadangat og mas sipa nga mensahe.  Kay sa bisan unsang way kinutoban nga paghulagway ug pagsalikway sa lampingasan nga pagbuno sa inosenteng mga kinabuhi.

                        -o0o-

            Ang tanang mga sibyaanan sa radyo, sa AM ug FM, nga sakop sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP), magdungan paghilom sugod sa alas-7:00 hangtod sa alas-7:01 sa buntag.  Ang mga sibyaanan sa telebisyon nga sakop sa KBP moduyog sa protesta pinaagi sa usa sab ka gutlo nga pagpakahilom sa ilang major news programs.

            Ang KBP Cebu Chapter, atol sa gipatawag ni Chairman Carlo Dugaduga sa Aksiyon Radyo nga dinaliang tigom gahapon sa hapon, nagkasabot nga magdungan pagsibya sa opisyal nga pamahayag mahitungod sa masaker sa Maguindanao nga banus-banosan pagbasa sa mga tagduma sa mga sakop nga sibyaanan.  Sa di pa magdungan sa pagpawong sa ilang mga mikropono sa untop alas-7.

                        -o0o-

            Ang Halad sa Kapamilya sa ABS-CBN Channel 3, nga buhi nga manukad sa University of San Carlos (USC) Main Campus alang sa Grand Halad sa Kapamilya karong buntag, buksan sab pinaagi sa usa ka gutlo nga pagpakahilom.  Mga hulagway sa masaker ang makita sa telebisyon dinuyogan sa hingpit nga kahilom.

            Pagmatuod kini nga bisan ang labing dakong piyesta sa libreng mga pangalagad, sa nagkalainlaing mga buhatan sa kagamhanan ug sa pribadong sektor, wa makaipsot gikan sa kalibotanong pagbangotan sa labing duguong adlaw sa atong bag-ong kasaysayan.  Ug nga ang mga nangalagad ug ang mga tabanganan magkahiusa sa pagpamalandong ug pagpangaliya alang sa mga biktima.

                        -o0o-

            May laing kalihokan nga gitakda ang KBP Cebu Chapter pagtunglo sa masaker sa Maguindanao:  Ang "Kandila Para sa Press Freedom" ipahigayon sa alas-6 sa gabii karong Dominggo sa Fuente Osmena Rotunda.  Ang nagpakabana nga mga magsisibya ug ilang mga tigpaminaw magdungan pagdagkot og kandila ug magmartsa palibot sa rotunda hangtod nga maupos ang mga kandila.

            Pinaagi sa ilang pagtapok sa usa sa mga tigbayon sa pakigbisog sa kagawasan sa Sugbo, inabagan sa amag sa dinagkotan nga mga kandila, naglaom ang mga magsisibya ug ang mga tigpaminawan nga mapadangat ngadto sa tanang hingtungdan nga ang masaker sa Mindanao makapalambo lang sa ilang panaghiusa ug mas makapadasig sa pagpanalipod sa ilang katungod sa kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Thursday, November 26, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 27, 2009

                        Itom nga tanlag                   

 

            Bisan ang mga nagduda sa katakos ug determinasyon sa kagamhanan ni Pres. Arroyo paggukod sa mga nagpasiugda sa linuog nga pagluba sa kapin sa 50 ka mga tawo sa Maguindanao nihangop sa mosunod:

·        Pagpalagpot sa Lakas-Kampi-CMD sa mga Ampatuan dayong tungang gabii niadtong Miyerkules;

·        Pagsakmit sa kasundalohan sa Kapitolyo sa Maguindanao ug mga munisipyo sa Ampatuan ug Shariff Aguak sa alas-4:30 sa kadlawon sa Huwebes;

·        Pagtahan ni Datu Unsay Mayor Andal Sampatuan Jr., ang gipasanginlang utok sa masaker sa Huwebes sa udto; ug

·        Pagpasaka sa Department of Justice og mga kasong multiple murder batok ni Andal Jr., nga nagpasabot nga di siyang kapiyansa alang sa kasamtangang kagawasan.

                        -o0o-

            Apan ang bisan unsang aghat sa pagsaulog ug pagpasidungog sa kusganon nga mga lakang sa Malakanyang kapugngan sa mosunod:

·        Naabtan ang kagamhanan og upat ka adlaw, ug gibahaan una sa masuk-anong mga mensahe gikan sa kalibotanong mga kahugpongan apil na sa United Nations, una nikihol ang Malakanyang batok sa mga Ampatuan;

·        Nagpabilin nga gawasnon ang 100 ka armadong mga tawo nga niihaw sa mga biktima, salamat sa upat ka adlaw nga lugway nga gihatag sa kagamhanan aron makatago sila sa kabukiran sa Maguindanao uban sa tag-as nilang mga armas; ug

·        Inay ikiha ug posasan dayon si Mayor Andal Ampatuan Jr., nakigsabutsabot unang Malakanyang sa pamilya ug ang pagtahan sa mayor mora hinuon nga pabor gikan sa mga Ampatuan.

                        -o0o-

            Si Najib Rasul, ang presidente sa Voice of Islam nga nagbase sa Sugbo, niawhag nga husayon silang Ampatuan ug ubang gilambigit sa masaker ubos sa Shariah Law.  Matod ni Rasul mas haom ang balaod sa Islam tungod sa naghinobrang kabangis sa pagpatay sa mga biktima.

            Nipasabot siya nga mahimo ni kay may iya mang kaugalingong sistema sa balaod ang Autonomus Region of Muslim Mindanao (ARMM).  Samtang gisuspenso nang death penalty law sa Pilipinas, si Rasul niingon nga ang Shariah Law motugot og public execution alang sa mga mapamatud-an nga nakasalmot sa masaker.

                        -o0o-

            Nganong nagpaabot man si Pres. Arroyo nga makulatahan ug magkabulingit pag-ayo sa mga pagsaway una nilihok batok sa mga Ampatuan? Mangahas ko pagpangagpas nga wa na lang gyod siyay laing kapilian.

            Ang kinatibuk-an niyang pamolitika gitiman-an sa hingpit nga pagtahan sa tanang mga mithi ug mga prinsipyo aron lang pagpalambo niadto sa iyang politikanhong mga ambisyon ug, karong nagtungkawo na sa kinapungkayan sa gahom, aron lang magpabilin sa gahom bisan sa tanang determinadong mga pagsuway pagpatubag niya sa tanang gisudlan nga kahiwian ug gipasiugdahan nga kapid-an na ka kalapasan sa balaod ug pagpangyatak sa interes sa kinabag-an sa katawhan.  Busa itom nga tanlag ray mogiya sa tanan niyang umaabot nga mga lakang.  [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Wednesday, November 25, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 26, 2009

                        Si Glo ang utok?

 

            Usa sa mga biktima sa masaker sa Maguindanao nakatug-an pila ka gutlo sa wa pa lugosa ug patya nga si Mayor Andal Ampatuan Jr. sa lungsod sa Datu Unsay ang nangu sa 100 ka armadong mga tawo nga nihasi nila.  Ang upat ka survivors sa masaker nitumbok sab niya nga maoy nangu sa masaker.

            Naabtan sa kasundalohan ang backhoe sa Kapitolyo sa Maguindanao, nga gimarkahan sa ngan ni Gobernador Andal Ampatuan Sr., amahan ni Andal Jr., sa gidalidali pagkubkob nga lubnganan sa patayng lawas sa mga biktima.  Ang mga imbestigador sa kapolisan nitumbok na ni Mayor Andal Ampatuan Jr. nga maoy prinsipal nga suspitsado sa linuog nga krimen.

                        -o0o-

            Apan alang sa Malakanyang wa pay igong sukaranan sa pagsikop ni Andal Jr.  Ni sa pagpasaka og bisan unsang kaso batok niya.  Wa pa gani sila kakita og panginahanglan sa pagpatawag ni Andal Jr. aron patubagon sa mga pasangil nga siyay nangu sa labing bangis nga patay sa atong panahon.

            Gisugo hinuon ni Pres. Arroyo ang iyang magtatambag alang sa Mindanao nga si Jesus Dureza sa pagpakigkita sa mga Ampatuan.  Inay paggamit sa bag-ong gideklarar nga state of emergency pagdali pag-imbestigar sa katalagman, ang Malakanyang nipada ni Dureza aron magpahulagway uban sa mga Ampatuan.  Mapagarbuhon pa kaayong nipahibawo si Dureza pagkahuman nga nipasalig ang mga Ampatuan nga motabang sa imbestigasyon.

                        -o0o-

            Di pa na mao.  Si Dureza niingon nga wa niya pangutan-a ang mga Ampatuan sa mga pasangil nga silay responsable sa pag-ihaw sa mga dumadapig ni Bise Mayor Esmael Mangudadatu bisan pa kon kasagaran nila kababayen-an ug bisan pa kon gikuyogan sila sa mga sakop sa media.

            Nagpaabot ang tibuok kalibotan, nga nakugang ug nagbangotan sa makapabukal sa dugo nga pasundayag sa kapintas, og bisan ek na lang gikan sa mga Ampatuan.  Apan si Dureza, nga kanhi sakop sa media, nipili pagpakigsulti nila mahitungod sa kahimtang sa panahon.

                        -o0o-

            Nabaniog sa Maguindanao ug kasilinganang mga lalawigan ang gamhanan ug makalilisang nga private army sa mga Ampatuan.  Nga naglakip sa batan-on pa kaayong mga manggugubat.

            Dako og papel si Pres. Arroyo sa pagkatukod ug paglambo sa private army sa mga Ampatuan.  Bisan sa pagdili sa batakang balaod sa pribadong armadong mga grupo, gitugotan ni Arroyo ang mga Ampatuan ug ubang lokal nga mga opisyal sa mga dapit nga nahulga sa rebelyon sa mga Muslim ug mga komunista, sa pag-armas sa mga sibilyan nga gitawag og civilian volunteer organizations (CVOs).  Sa ato pa, dako ang kahigayonan nga buhis sa katawhan ang gisuhol sa armadong mga tawo, gipamalit sa mga armas ug mga bala nga gigamit sa masaker ug sa backhoe nga gigamit sa paglubong sa patayng lawas sa mga biktima.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Tuesday, November 24, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 25, 2009

                        Masaker sa Maguindanao

 

            Ang masaker sa Maguindanao maoy labing uwahi ug labing duguon nga pahinumdom sa kahuyang ug kabusluton sa mga balaod sa atong nasud karon.  Ang dul-an sa 50 ka mga biktima, nga 24 ka patayng lawas pa lang ang naugkat, maoy labing uwahing napukan sa kapakyas, o pagdumili, sa kagamhanan pagpatuman sa balaod.

            Ang pagluba sa mga biktima sa ilang panaw paingon sa Shariff Aguak, ulohan sa Maguindanao, nahitabo sab dinhi sa Sugbo ug sa ubang bahin sa nasud.  Di tingali sama kabangis ug kamakapakugang.  Apan kon ipunon ang mga biktima sa pat-ak-pat-ak nga pinatyanay, mas daghan pa ang nanghay-ad.  Kansang mga tagtungod padayon pang naghilak og hustisya.

                        -o0o-

            Gitataw ni Pres. Arroyo nga ang linuog nga panghitabo sa Maguindanao way luna sa usa ka sibilisadong katilingban.  Maayo tingali nga sa di pa magbuwa ang baba ni Arroyo pagpasalig na sab og hustisya sa mga biktima, moduko siyag dyutay.  Aron pagsud-ong sa nagkadugo niyang mga kamot.

            Kon wa pa lang unta gamita ni Arroyo ang warlords sa Maguindanao ug ubang mga teritoryo alang sa iyang hakog nga politikanhong mga ambisyon, kon gidis-armahan pa lang unta niya ang armadong mga pundok sa Maguindanao ug ubang mga dapit, bisan pa kon mga berdugo sila sa iyang mga alyado, wa unta mobanaw ang dugo sa Maguindanao nga nakapakugang sa tibuok kalibotan.

                        -o0o-

            Hangtod sa akong pagsuwat ini, niabot na og 13 ka patayng lawas sa mga sakop sa media ang naugkat ug nailhan:  Ian Toblan, Leah Dalmacio, Gina dela Cruz, Marites Cabutas, Bart Maravilla (Bombo Radyo), Joy Duhay, Henry Araneta (DZRH Cotabato), Andy Teodoro, Bong Reblando (Manila Bulletin), Mac-Mac Areola, Jimmy Cabillo, Neneng Montano (DXCP) ug Nap Salaysay (Mindanao Gazzette).

            Igo lang silang nisaksi sa talagsaong panghitabo:  Human sa daghang katuigan sa pagdominar sa usa lang ka pamilya sa pamolitika sa Maguindanao, may nangisog na gyod pagsukol sa mga Ampatuan.  Way bisan unsang katin-awan sa "rido," ang binaslanay sa nagdumtanay nga mga pamilya, ang makapatin-aw sa ilang pagkaduhig.

                        -o0o-

            Laing timaan sa lapad nga pagduda sa mga kaatbang ni Arroyo sa matag lakang niya, gipasanginlan na karon ang Malakanyang nga mahimong may labot sa masaker ug gamiton ang state of emergency sa Maguindanao aron magpabilin si Arroyo sa gahom lapas sa 2010.

            Nitakda sila og duha ka sukdanan:  Una, kon dis-armahan ang giingong private army sa mga Ampatuan, maposasan ang 100 ka armadong mga suspitsado apil nang usa ka mayor ug hepe sa kapolisan ug mabalhog sa bilanggoan ang tanang responsable sa bangis nga krimen, tinuod gyong pagpatigbabaw sa balaod; apan ikaduha, kon masundan og laing duguong mga hitabo sa Mindanao ug dasonan og pagpamomba sa Metro Manila, lain na gyod og tuyo si Arroyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Monday, November 23, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 24, 2009

                        Lugapak si Glo

 

            Kon may uwaw pang hingtungdan, hagbay ra siyang nikagiw.  Kon bisan may gamay na lang unta nga kaikog, hagbay ra untang nilayas.  Sa labing uwahing survey sa Pulse Asia, usa sa duha (51%) ka Pilipinhon wa matagbaw sa pagtuman ni Pres. Arroyo sa iyang trabaho ug usa sa matag duha (52%) way pagsalig niya.

            Apan si Arroyo di lang determinado nga motiwas sa iyang termino, kon makalusot, mahimo pa ganing magpabilin sa gahom lapas sa 2010.  Sukad sa 2004, nagtungkawo siya sa Malakanyang taliwa sa sibaw nga pagduda nga kinawat ang iyang mandato.  Ang iyang paugat niadto mahimong sumpayan og dugang palusot.  Kon ato siyang tugotan.

                        -o0o-

            Ang daghang mga pangagpas sa mamahimong buhaton ni Arroyo mabahin sa duha:  Una, aron paglugway sa iyang gahom; ug ikaduha, aron pagtino nga di siya mabilanggo sama ni kanhi presidente Joseph Estrada kon wa na sa Malakanyang.

            Sa unang kategoriya, gipasanginlan siya nga modeklarar og martial law ginamit ang kidnappings sa Mindanao ug mga pagpamomba sa Metro Manila; mokanselar sa piniliay sa Mayo sunod tuig; ug mosabotahe sa automation aron mapugos ang Comelec pagbalik sa manu-manong piniliay nga mas daling matikas.  Sa ikaduhang kategoriya, gipasanginlan siyang mag-kongresista sa Pampanga aron ma-speaker; mag-primero ministro kon molampos ang charter change; ug mag-presidente sa constitutional convention kay dunay immunity.

                        -o0o-

            Ang kalibog sa sunod niyang lakang maoy ampay ni Arroyo.  Nabaraw niya ang tanang pagsuway sa oposisyon pagpalagpot niya sa katungdanan tungod sa kapakyas paghiusa sa iyang mga kaatbang.  Kay naglibog sila, nilampos si Arroyo pagsabong ug pag-unay nila.

            Kay lisod apson ang iyang salida, si Arroyo kanunayng mag-una og duha ngadto sa tulo ka lakang kay sa iyang mga kaatbang.  Mao nga di kasaulog ang oposisyon nga pabiling nangiwit ang mga kandidato sa Malakanyang, kay gidudahan nga kabahin sa maniobra ni Arroyo ang pagbaha sa mga sinaligan sa Lakas-Kami-CMD ngadto sa mga partido sa oposisyon.

                        -o0o-

            Apan bisan unsa pa kamat-an si Arroyo, ang pagduda sa kinabag-an sa mga Pilipinhon niya ug sa iyang pamunoan, maoy bug-at nga bato nga mopugong sa bisan unsang kiat nga iyang nahunahunaan.  Di mahitabong makigkonsabo niya ang kasundalohan ug ubang mga institusyon, apil nang iyang alyadong mga politiko, kon ang katawhan nay ilang ikabangga.

            Bisan sa pagpalihok ni Arroyo sa gamhanan niyang makinarya sa propaganda, bisan sa pagpalihok sa nagkalainlaing nasudnong mga buhatan paglingla sa katawhan, wa mada sa hulhog ang kinabag-an.  Padayon silang nagtamod sa kamatuoran ug nibarug alang sa katarung, bisan sa kapakyas sa demokratikanhong mga institusyon pagpanalipod sa ilang interes.  Salamat sa way kinutoban nga pagpakabana sa katawhan, way laing kapaingnan si Arroyo gawas sa pagbiya sa Malakanyang.  Ug paghanig daan aron di molugapak sa iyang mahagbongan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Sunday, November 22, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for November 23, 2009

                   Gilawalawaan

 

          Tungod sa kalangay sa paghusay sa mga kaso nga nasang-at sa buhatan sa Ombudsman, ug sa kakadudahan sa kaligdong sa ilang labing dagkong mga opisyal, pipila ka mga opisyal sa Visayas Ombudsman nidangop na lang sa pagkumbinser sa nagkasungi nga mga partido sa pag-areglo sa ilang kontrobersiya.  Bisan kon ang pasangil naglambigit og seryusong kalapasan sa balaod, ang lokal nga mga opisyal sa Ombudsman modasig sa mga hingtungdan nga magsabutsabot na lang.

          Di ko gustong motuo nga nagtinapolan sila.  O naglikay og trabaho.  Napuno na lang gyod tingali sa mga reklamo sa kalangay sa mga kaso nga ilang giatiman nga natanggong sa ilang ulohang buhatan.  Di pa gyod silang kagarantiya sa kamakiangayon sa resolusyon.  Kon duna man.

-o0o-

          Apil sa nitiyabaw ning kamahiligon sa Ombudsman sa areglo mao ang mga konsehal sa barangay.  Nga nangreklamo nga wa sila hatagi sa kapitan sa ilang cash gift sa niaging tuig kay wa sila mopirma sa resolusyon sa konseho sa barangay.  Wa sila mopirma kay gawas sa cash gift ang resolusyon naghisgot og mga butang nga wa nila matuki sa konseho.

          Ang DILG nipasidaan sa kapitan nga dakong kalapasan sa balaod ang iyang gihimo.  Apan nagpapating ang kapitan.  Maong napugos ang mga konsehal pagdangop sa Ombudsman.  Nabawo sila pagkahibawo nga ang bantang kaayong paugat sa ilang kapitan mahimo ra man diay gihapong aregluhon.

-o0o-

          Nga tingali, sa kataposan sa adlaw, mas makiangayon alang sa tanang hingtungdan.  Kay kon kasuhon gyod, way nahibawo kanus-a mahuman paghusay.  Ang bisan unsang mga rekomendasyon sa lokal nga graft investigators kinahanglan pa nga ipada aron sublion sa ilang ulohang buhatan.

          Ang buhatan ni Ombudsman Merceditas Gutierrez wa mabantog sa iyang kakugihan.  Dako ang kahigayonan nga maabtan ang kaso og pila ka katuigan, sama sa nag-unang mga kaso nga padayong giyak-an.  Mahimong moabot na lang sab ang sunod nga piniliay sa barangay, di pa madawat sa mga konsehal ang ilang cash gift.

-o0o-

          Duna koy listahan sa mga kaso nga gilawalawaan na.  Di man paigo ning atong luna kon iapil ang tanan, tuguting ako lang hisgutan ang duha sa mga kaso nga akoy nakabisto:  Una, ang pagpamalit sa Dakbayan sa Sugbo og makahilo ug di maong kemikal batok sa dengue; ug, ikaduha, ang mga pasangil nga gihimong diploma mill ang CSCST.

          Nadugangan na lang nangamatay sa dengue, wa pay sangpotanan ang imbestigasyon sa Ombudsman sa pagpamalit sa dakbayan og kemikal, bisan gitambagan sa DOH nga di epektibo batok sa dengue, nga di maoy ilang giaprobahan.  Natangtang na lang ang kanhi presidente sa CSCST, nga nahimo nang Cebu Technological University, wa pay resulta ang pakisusi nganong tagtulo ka doctorates ang nakuha sa mga tagduma sa tulonghaan sa usa lang ka semestre.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com